«Παρθενογένεση της ανικανότητας»

Συντηρητικοί και αντιδραστικοί, όταν καλή ή κακή τη πίστη, παρουσιάζουν τις ομάδες της εξωκοινοβουλευτικής άκρας αναρχο-αριστεράς κυρίως ως ένα κίνδυνο για την κοινωνική τάξη, η παραδοσιακή αριστερά τις παρουσιάζει ως ένα κίνδυνο για την πρόοδο προς μια «νέα τάξη», ως προβοκάτορες που υποθάλπουν το φασισμό ή καλύτερα ως «κόκκινο φασισμό»∙ όχι σπάνια τις χαρακτηρίζουν, και δεν ενδιαφέρει αν είναι συνεπείς με άλλες κατηγορίες, ως «μηδενιστές», απελπισμένους, ανίκανους. Είναι δύσκολο να βρεις στην παραδοσιακή αριστερά κάποιους που να καταλήγουν σ’ αυτή τη στοιχειώδη διαπίστωση: η απελπισία γεννήθηκε και εξερράγη γιατί, ενώ η αστική  κοινωνία έπεφτε όλο και πιο ξεκάθαρα σε αντίθεση με τις αξίες που διατύπωνε και έχανε όλο και περισσότερο την ιδεαλιστική της ορμή, η αριστερά δεν ήταν σε θέση να προσβάλει τις δομές της και έδειχνε την εναλλακτική λύση σε ένα σοσιαλιστικό σύστημα πολύ όμοιο με ιστορικές πραγματικότητες όπου ο σοσιαλισμός ήταν τραγικά παραμορφωμένος και η δημοκρατία δεν είχε καν γεννηθεί.

Είναι αυτά γνωστά πράγματα, που η παραδοσιακή αριστερά δεν τολμά να αρνηθεί∙ αλλά αρνείται να παραδεχτεί τη σκληρή αλήθεια ότι ακριβώς η ανικανότητά της γέννησε εκείνη την άλλη ανικανότητα. Για να διαγράψει την απελπισία θα έπρεπε να δώσει βάσιμους λόγους ελπίδας: διαφορετικά θα ζητούσε την ελπίδα από το υπερπέραν. Να κάνεις έναν νόμο σύμφωνα με τον οποίο «απαγορεύεται να απελπίζεσαι» είναι σαν να στέλνεις στο ψυχιατρείο τους απελπισμένους περνώντας τους για τρελούς∙ χρησιμεύει στο να σταματάς την απελπισία, αλλά όχι να την γιατρεύεις. Οι κατηγορίες, λιγότερο ή περισσότερο έντονες, για «μηδενισμό» και ανικανότητα είναι γελοίες ή θλιβερές.

Στη μοναδική σοβαρή «φιλοσοφία» που μπορούμε καταλήξουμε, είναι μια θεωρία  της∙ ίσως αυτή θα αντανακλούσε τη σημερινή πραγματικότητα καλύτερα από κάποιον μαρξισμό που επαναλαμβάνει κενές φόρμουλες και φράσεις κλισέ. Σήμερα, αν κάποιος ψάχνει να αγκυροβολήσει τον μαρξισμό στην υλιστική του βάση και αρνείται να καταπιεί τον μαρξισμό α λα ιταλικά (μαρξισμός και ιστορικότητα), α λα γαλλικά (μαρξισμός και στρουκτουραλισμός), α λα Σχολή της Φρανκφούρτης (μίγμα Μαρξ, Φρόιντ και διάφορα άλλα υλικά), μπορεί να κατηγορηθεί για παθολογική ανικανότητα. Στην κατηγορία αυτή η μόνη αλήθεια είναι η προσήλωση σε σχήματα και πρακτικές που παραπέμπουν στον Ζντάνοφ και τον Στάλιν.

 *Ο Φοίβος Γκικόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ