Κεραίες κινητής τηλεφωνίας κοντά μας — μήπως ο φόβος είναι υπερβολικός;

Όταν ακούμε ότι σε μια στέγη έχει τοποθετηθεί κεραία κινητής τηλεφωνίας, η πρώτη σκέψη πολλών από εμάς είναι ότι εκτιθέμεθα σε υψηλά επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Η εικόνα μιας κεραίας μόλις λίγα μέτρα μακριά από την κατοικία μας δημιουργεί ανησυχία· θεωρούμε αυτονόητο ότι αυτή θα είναι η βασική πηγή της ηλεκτρομαγνητικής έκθεσης. Για την επιστημονική αποσαφήνιση αυτής της εικόνας, μια ομάδα πιστοποιημένων ακτινοφυσικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας πραγματοποίησε μετρήσεις σε κατοικία στον Άγιο Νικόλαο στην Ανάβυσσο, όπου στην στέγη είχε εγκατασταθεί κεραία κινητής τηλεφωνίας.

Οι μετρήσεις κατέγραψαν όλες τις πηγές ραδιοκυματικών εκπομπών οι οποίες διέρχοντο από την περιοχή: σταθμούς κινητής τηλεφωνίας 4G και 5G, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς πομπούς, μετεωρολογικά και ναυτιλιακά ραντάρ, στρατιωτικά και δορυφορικά συστήματα επικοινωνίας, ασύρματα δίκτυα δεδομένων (Wi-Fi, LoRa, TETRA κ.α.), συστήματα εντοπισμού και αεροναυτιλίας (GPS, ADS-B, AIS).

Καταγραφή κάθε πηγής ξεχωριστά και καταγραφή όλων των πηγών μαζί

Υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην καταγραφή κάθε πηγής ξεχωριστά (φασματική ανάλυση) και στην καταγραφή όλων των πηγών μαζί (ευρυζωνικές μετρήσεις).

ΦΑΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

· Η εκπομπή ραδιοφώνου FM (περίπου 100 MHz) κατέγραψε τιμή έως 10 V/m (βολτ ανά μέτρο), με ανώτατο επιτρεπόμενο όριο τα 27 V/m.

· Η ψηφιακή τηλεόραση UHF (με συχνότητα περίπου 500 MHz) έφθασε σε μέγιστη τιμή 0,5 V/m, έναντι ορίου περίπου 30 V/m.

· Οι διάφορες πηγές κινητής τηλεφωνίας κυμάνθηκαν μεταξύ 0,5 – 2 V/m, ενώ τα σχετικά όρια ευρίσκονται στην περιοχή 39 – 60 V/m.

ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΗ ΜΕΤΡΗΣΗ

Ωστόσο, ενώ η υψηλότερη τιμή ακτινοβολίας από το ραδιόφωνο FM άγγιξε τα 10 V/m, η συνολική ακτινοβολία από όλες τις πηγές μαζί στο ίδιο σημείο (ευρυζωνική μέτρηση) ήταν μόλις 2,2 V/m. Αυτό συμβαίνει διότι τα διάφορα σήματα δεν αθροίζονται απλά αριθμητικά, αλλά συνυπολογίζονται με βάση φυσικούς κανόνες επικάλυψης και φασματικής κατανομής. Ως εκ τούτου, η συνολική τιμή είναι χαμηλότερη από το άθροισμα των επιμέρους κορυφών.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το σύνολο των πηγών ραδιοσυχνοτήτων, οι μετρήσεις έδειξαν ότι η συνολική έκθεση στα σημεία μέτρησης παρέμεινε εκατοντάδες φορές χαμηλότερη από τα θεσπισμένα όρια. Συγκεκριμένα, οι τιμές οι οποίες ελήφθησαν ήταν 256 έως 820 φορές χαμηλότερες από τα επιτρεπόμενα όρια για τον γενικό πληθυσμό, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και τις κατευθυντήριες οδηγίες της ICNIRP (Διεθνής Επιτροπή για την Προστασία από Μη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες).

Γιατί το 0,5 V/m της ψηφιακής τηλεόρασης UHF δεν σημαίνει «0,5 / 30 του ορίου»

Ένας απλός υπολογισμός θα υπέθετε ότι, αφού η μέτρηση της εκπομπής της ψηφιακής τηλεόρασης ήταν 0,5 V/m και το όριο 30 V/m, η έκθεση είναι περίπου το ένα εξηκοστό του ορίου. Στην πραγματικότητα όμως, τα όρια δεν συγκρίνονται ευθέως με αυτόν τον τρόπο.

Η ασφάλεια δεν εξαρτάται μόνο από την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου (V/m), αλλά και από την ενέργεια την οποία μεταφέρει το κύμα, δηλαδή την πυκνότητα ισχύος η οποία μετράται σε W/m2 (βατ ανά τετραγωνικό μέτρο). Αυτή αυξομειώνεται με το τετράγωνο της έντασης. Συνεπώς, όταν το πεδίο είναι πέντε φορές ασθενέστερο, η ενέργεια δεν είναι πέντε, αλλά είκοσι πέντε φορές μικρότερη.

Με αυτήν την λογική, η μέτρηση 0,5 V/m σε σχέση με όριο 30 V/m αντιστοιχεί σε τιμές εκατοντάδες φορές χαμηλότερες από το επιτρεπόμενο επίπεδο και για την ακρίβεια 3600 φορές — και όχι απλώς «μερικές φορές χαμηλότερες».

Τι σημαίνει πρακτικά;

1. Ασφάλεια: Οι μετρήσεις υποδεικνύουν ότι η έκθεση παραμένει πολύ κάτω από τα όρια ασφάλειας, ακόμη και όταν είμαστε πολύ κοντά στην κεραία.

2. Κυρία πηγή έκθεσης: Τα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι, ακόμη και κοντά σε κεραία κινητής τηλεφωνίας, η κύρια συμβολή στην έκθεση προέρχεται συχνά από τις εκπομπές ραδιοφώνου (FM) και ψηφιακής τηλεόρασης (UHF).

3. Διαφορές στις εκπομπές: Τα σήματα μεγάλης εμβέλειας (ραδιόφωνο / τηλεόραση) λειτουργούν με συνολική υψηλή ισχύ και καλύπτουν ευρείες περιοχές — με αποτέλεσμα να «πλημμυρίζουν» το περιβάλλον με ηλεκτρομαγνητικά πεδία περισσότερο από τις μικρές κεραίες κοντινής απόστασης.

4. Συνολικός Λόγος Έκθεσης: Οι επιστήμονες δεν αρκούνται σε μεμονωμένες κορυφές, αλλά υπολογίζουν τον «Συνολικό Λόγο Έκθεσης» – ένα μέγεθος που δείχνει τη συμβολή όλων των πηγών μαζί σε σχέση με τα όρια ασφαλείας της κάθε πηγής ακτινοβολίας. Αυτός ο δείκτης βοηθά να κατανοηθεί το συνολικό φορτίο έκθεσης.

5. Αντιμετώπιση ανησυχιών: Η τοπική παρουσία μιας κεραίας κινητής τηλεφωνίας δημιουργεί ανησυχία λόγω ορατότητος, αλλά οι μετρήσεις από πιστοποιημένους επιστήμονες με διακριβωμένα όργανα, εκφράζουν μία διαφορετική πραγματικότητα, ρεαλιστική και ασφαλή.

6. Συνολική επιβάρυνση: Τα στοιχεία είναι σαφή: η επιβάρυνση από όλες μαζί τις πηγές εκπομπής είναι πολλές φορές κάτω από τα όρια της ασφάλειας.