Οι ζωές των προσφύγων αξίζουν

Τη ρώτησαν «πώς μπορεί και κοιμάται στα μνήματα;» «Δεν έχω αισθήματα» απάντησε. Ναι, αυτό είπε: «δεν έχω αισθήματα».

Πώς είναι, άραγε, να μην έχεις αισθήματα, να μην χαίρεσαι, να μην θλίβεσαι, να μην συγκινείσαι, να μην πονάς, να μην κλαις; Μπορεί αυτό να είναι άνθρωπος;

Όχι. Δεν μπορεί να είναι. «Εκείνος που σκοτώνει είναι ένας άνθρωπος, εκείνος που υφίσταται μία αδικία είναι ένας άνθρωπος. Αλλά εκείνος που φθάνει ως το σημείο να μοιραστεί το κρεβάτι του με ένα πτώμα, αυτός εδώ δεν είναι πια ένας άνθρωπος», έγραφε ο Πρίμο Λέβι, περιγράφοντας το Άουσβιτς.

Ο Αντόρνο είχε πει πως μετά τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν πρέπει να γράφουμε ποίηση. Πρέπει, αρκεί να γράφουμε για την φρικωδία αυτή, έγραψε ο Λέβι. Ε, λοιπόν, από τώρα και στο εξής δεν πρέπει να υπάρχει ποίηση, δεν πρέπει να υπάρχει λογοτεχνία ειμή μόνο αυτή που θα περιγράφει την τραγωδία στα στρατόπεδα προσφύγων στη Μόρια, στη Βιάλ, στους λάκκους των σκλάβων της Λιβύης, στα κάτεργα της Σαουδικής Αραβίας, στα σαπιοκάραβα της Μεσογείου...

«Είμαστε ανθρώπινα όντα» φωνάζει ένας πρόσφυγας από το δρόμο της Παναγιούδας. Διεκδικεί το αυτονόητο, την ανθρώπινη υπόστασή του, την αξιοπρέπειά του, κραυγάζει ότι και η δική του ζωή αξίζει. Ναι, οι ζωές των προσφύγων και των μεταναστών/στριών αξίζουν. Όπως αξίζουν όλες οι ζωές το ίδιο.

Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι να αρνούνται στην πράξη την ανθρώπινη υπόσταση σε υπάρξεις του ίδιου είδους; Πώς είναι δυνατόν να αρνούνται να δουν την τραγωδία τους;

Ε, λοιπόν, αυτοί που δεν «βλέπουν» είναι αυτοί που δίνουν την χαριστική βολή στους πρόσφυγες, στους μετανάστες/στριες, στους ξεριζωμένους/ες, στους κυνηγημένους/ες, στους ανέστιους/ες...

Γιατί, όπως λέει και πάλι ο Πρίμο Λέβι*, σημαντικό ρόλο στην επιβίωση διαδραματίζει «το βλέμμα του άλλου», η φιλία, η αλληλεγγύη: «Το αίσθημα της ύπαρξής μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το βλέμμα των άλλων πάνω μας: επίσης μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως απάνθρωπη την εμπειρία εκείνου που έζησε μέρες κατά τις οποίες ο άνθρωπος ήταν ένα αντικείμενο στα μάτια του ανθρώπου».

Γι’ αυτό λέω: Οι πορείες αλληλεγγύης και οι πράξεις αγάπης είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα πιάτο φαΐ και η ζεστασιά μιας κουβέρτας, είναι η ζεστασιά της ψυχής, γιατί στα μάτια των αλληλέγγυων οι πρόσφυγες αναγνωρίζουν την ανθρώπινη υπόστασή τους, ανακτούν την αξιοπρέπειά τους, ξαναγίνονται ανθρώπινα όντα, αγαπούν ξανά, χαίρονται και κλαίνε ξανά, γελούν… 

Ναι, υπάρχει ελπίδα.      

*Πρίβο Λέβι: «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος»