Η καλή παράγραφος

          Διατρέχοντας τα διάφορα μέρη του λόγου (επίθετο, άρθρο, ουσιαστικό, ρήμα, επίρρημα, αντωνυμία, πρόθεση, σύνδεσμο), προσπάθησε τώρα να γράψεις μια καλή παράγραφο.

        Διέκρινε τα τρία μέρη της, εισαγωγή ανάπτυξη συμπέρασμα∙ τελειοποίησε την αρχική ιδέα∙ διαφορετικές απόψεις του θέματος που παρουσιάζεις∙ τα αφηγηματικά ή ποιητικά επίπεδα, κριτικο-δοκιμιακά, ιστορικο-φιλολογικά, κλπ.∙ τις λογικές σχέσεις και τις χρονικές συγκυρίες∙ το κατάλληλο με το θέμα λεξιλόγιο, το νόημα και το σκοπό της συγγραφής∙ την ορθογραφία και τα σημεία στίξης.

        Απέφυγε όσο το δυνατόν τις ασαφείς εκφράσεις (π.χ. έμπνευση), τις πλεοναστικές (π.χ. «να θεωρήσουμε ίσως  την υπόθεση», για να πούμε απλά «υποθέτουμε»), τη γραφειοκρατική, την πολιτική, τη διαφημιστική γλώσσα και τις σκιώδεις εκφράσεις∙ αυτές οι επιλογές τελειοποιούν το στυλ.

        «Εγώ» γράφει ο Στίβεν Κινγκ (γ. 1947) «είμαι έτοιμος να δηλώσω ότι η βάση της συγγραφής είναι η παράγραφος και όχι η φράση» (Περί της συγγραφής).

        Από τις λέξεις γεννιούνται οι φράσεις και απ’ αυτές οι παράγραφοι, και είναι η κατασκευή της παραγράφου που αναδεικνύει τη δομική συνέπεια ενός κειμένου.

        Τελικά, είναι η Κυρία Παράγραφος που πλάθει και χαρακτηρίζει μια ιδέα και ένα στυλ που, διαφορετικά, θα έμεναν αδιάφορα.

        Το γράψιμο θα προέβλεπε:

την περιγραφή: για να πληροφορήσεις, να ορίσεις ένα αντικείμενο, να περιγράψεις έναν τόπο, να αναδείξεις το χαρακτήρα ενός προσώπου∙

το χρονικό: για να εκθέσεις με τάξη, με τρόπο όσο το δυνατόν πιο ακριβή και διεισδυτικό, ένα γεγονός∙

την επιστολή: που λαθεμένα θεωρείται περιττή μετά την επικράτηση του τηλεφώνου, και αποκαλυπτική για τη διάθεση κάποιου να γράψει∙

το άρθρο, δημοσιογραφικό είδος:είναι «το κύριο άρθρο» αν το γράφει ο διευθυντής της εφημερίδας ή ένας σημαντικός δημοσιογράφος, «ρεπορτάζ» αν είναι γραμμένο από κάποιον «ειδικό απεσταλμένο»∙

την επιφυλλίδα σχετική με θέματα λογοτεχνίας, ηθικής και τέχνης: που διαβάζεται από λίγους «ειδικούς» ή … από κανέναν∙

τη βιβλιοκριτική: αν πρέπει ένα βιβλίο να το διαβάσουμε ολόκληρο. Βέβαια, ειδικά σήμερα, οι βιβλιοκριτικές σπάνια παρουσιάζουν κάποιο σημαντικό βιβλίο: απ’ τη στιγμή που οι κριτικοί βιβλιο-παρουσιάζονται μεταξύ τους… Αν δημοσιεύεις ένα βιβλίο με κάποιον εκδότη που δεν έχει πρόσβαση σε εφημερίδες και περιοδικά, είναι σχεδόν αδύνατο να σου το παρουσιάσουν∙

εισηγήσεις, πρακτικά, οδηγίες χρήσης, διδακτορικά κλπ.: απέφυγε να γράφεις. Κανείς δεν τα διαβάζει∙

μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια, ποιήματα: το μυθιστόρημα «είναι μεγάλο», το διήγημα «είναι μικρό», το δοκίμιο «είναι βαρετό», την ποίηση «δεν την καταλαβαίνει κανείς»…

* Ο Φοίβος Γκικόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ