Το σύνδρομο της πάπιας...

Έχει σπίτι στα ακριβά προάστια, διαθέτει αυτοκίνητο μεγάλου κυβισμού, μηχανή, σκάφος, αλλά και πολλά δάνεια, το μαγαζί του μπαίνει μέσα. Είναι η περίπτωση του Ηλία στην Αθήνα, του Ντμίτρι στο Βουκουρέστι, του Άλταφ στην Ινδονησία, της μεσαίας τάξης σε όλο τον κόσμο που έχει υποστεί το «σύνδρομο της πάπιας»*. Η έκφραση, δανεισμένη από το αμερικανικό πανεπιστήμιο Στάνφορντ, αναφερόταν αρχικά σε εκείνους τους φοιτητές που επεδείκνυαν λαμπρά αποτελέσματα ενώ πάλευαν σιωπηλά ενάντια στην τεράστια ψυχολογική πίεση, όπως η πάπια που γλιστράει γαλήνια στο νερό ενώ χτυπάει μανιωδώς τα πόδια της κάτω από την επιφάνεια για να αποφύγει τη βύθιση. Πίσω (και κάτω) λοιπόν από το χαμογελαστό πρόσωπο της επιτυχίας και της δήθεν ικανοποίησης των προσωπικών και οικογενειακών προσδοκιών υπάρχει η φοβερή πίεση που αναπαράγεται και μεγεθύνεται στα κοινωνικά δίκτυα, δημιουργώντας ψυχικές διαταραχές: άγχους, πανικού, κατάθλιψης.  

Κι όμως, ακούμε τον Κυρ. Μητσοτάκη να μιλά για ανάπτυξη. Το ίδιο λένε όλοι οι ομόλογοί του. Μόνο που όπως λένε οι οικονομολόγοι, είναι μια «ανάπτυξη που εξαθλιώνει», γιατί λειτουργεί  υπέρ μιας μικρής ελίτ. Είναι αυτό που κλασσικά ονομάζεται υπερσυγκέντρωση του κεφαλαίου σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων. Συμβαίνει στις ΗΠΑ, συμβαίνει στην Ευρώπη, στην Ελλάδα, στην Ινδονησία, παντού. Θυμίζω την πρόταση Πισσαρίδη στην ελληνική κυβέρνηση να ενισχύσει μόνο τις "μεγάλες εταιρείες". Αυτό θα γίνει σε βάρος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Κάτι που εκτός από οικονομικές έχει και κοινωνικές συνέπειες. Η μεσαία τάξη προσπαθώντας να διατηρήσει το κοινωνικό της στάτους, το «πρόσωπό» της, να κρατηθεί δηλαδή στην επιφάνεια και στο φως, δανείζεται απ’ όπου βρει. Μάταια όμως. Το επόμενο στάδιο είναι η ολίσθησηή της στις πιο επισφαλείς κατηγορίες των «ευάλωτων» ή των λεγόμενων «δόκιμων μεσαίων τάξεων», την classe moyenne aspirante, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας!

Η οικονομική πίεση είναι τεράστια σε όλους τους "από κάτω", αλλά η πίεση της μεσαίας τάξης εκτός από οικονομική είναι όπως είπαμε και κοινωνική καθώς κουβαλά το όνειδος της πτώσης, της προσωπικής και κοινωνικής αποτυχίας. Γι’ αυτό κατά το ανάλογο της «πάπιας» προσπαθεί να σταθεί στην επιφάνεια αναζητώντας απεγνωσμένα να κρατηθεί από οπουδήποτε, ακόμα και από φασιστικά πολιτικά μορφώματα. 

Παντού το ίδιο. Το εκκρεμές από τον πόλο του παγκοσμιοποιημένου κοσμοπολιτισμού κινείται με ταχύτητα προς τις ρίζες, στην ταυτότητα (το MAGA του Τραμπ), σ’ αυτό που θα επιτρέπει στους εκπεσόντες "μεσαίους" και όχι μόνο, «να είναι» ξανά. Έτσι μιλούν και πάλι για πατρίδα. Πιστεύουν και πάλι βαθιά. Μισούν μέχρι θανάτου καθώς η αγωνία τους διολισθαίνει σε επικίνδυνες εντάσεις και καταστάσεις. Η αλήθεια της ανάγκης και η αλήθεια του διαφωτισμού συγκρούονται σαν οψιδιανοί λίθοι. Με λίγα λόγια, ούτε που κατάλαβαν πως έγιναν φασίστες.

Η άλλη πλευρά, αυτή που ελαύνει από το πιο ουμανιστικό παρελθόν της ανθρωπότητας, η αριστερά, μοιάζει εντελώς αδύναμη μπροστά στην τοξικότητα της ρητορικής του μίσους, μοιάζει ανίσχυρη να μεταδώσει το μήνυμα της άλλης οικουμενικότητας, της νέας ευαισθησίας και ενός νέου ανθρωπισμού.

Στο ερώτημα γιατί οι Γάλλοι ψηφίζουν Λεπέν ο Φιλίπ, ο σύντροφος του Νίκου Γραικού, μου είπε: «Γνώρισαν τους μεν, γνώρισαν τους δε, τώρα λένε ‘ας δοκιμάσουμε κι αυτούς’». Υπ’ αυτή την οπτική, η άνοδος της ακροδεξιάς είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας της σοσιαλδημοκρατίας.

Είναι η ίδια αποτυχημένη σοσιαλδημοκρατία που και σήμερα προβάλει ως πολιτικό της πρόταγμα την ήττα του Κυρ. Μητσοτάκη, χωρίς να μιλάει για την πολιτική που θα αντικαταστήσει την νεοφιλελεύθερη πολιτική του σημερινού πρωθυπουργού. Λες και η αλλαγή είναι απλώς υπόθεση αλλαγής μάνατζερ, υπόθεση ικανότητας του διαχειριστή. Αν είναι έτσι, να αφαιρέσουν το πρόσημο «Αριστερά». Παρέλκει. 

Γιατί, δεν είναι Αριστερά όταν έχουμε διαχείριση του συστήματος. Δεν έχουμε αλλαγή όταν στην εξουσία έχουμε τις ίδιες ελίτ, όταν δεν αλλάζει ριζικά η πολιτική, όταν δεν αλλάζει ο τρόπος παραγωγής, αλλά και ο τρόπος σκέψης, όταν το περιεχόμενο της εκπαίδευσης είναι υπερσυντηρητικό, όταν τα μίντια είναι ελεγχόμενα από τους ολιγάρχες, όταν οι κοινωνικές δομές έχουν μαφιοζικοποιηθεί και γίνονται φορείς σάπιων ακροδεξιών αξιών, όταν η ψήφος ‘πωλείται’ για μία θέση ή μία μετάθεση, όταν οι πολίτες είναι πελάτες...

*https://www.courrierinternational.com/article/le-syndrome-du-canard-la-maladie-de-la-jeune-classe-moyenne-indonesienne_230348