Το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών και οι Eκδόσεις Καπόν παρουσιάζουν την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2017, ώρα 8.30 μ.μ., στην αίθουσα «Β. Πυρσινέλλας», το βιβλίο του Αλέξανδρου Μωυσή με πρόλογο του Μαρκ Μαζάουερ: "Το Πανόραμα του Νισήμ Λεβή 1898-1944". Την εκδήλωση θα χαιρετήσουν οι Αλέξανδρος Καχριμάνης, Περιφερειάρχης Ηπείρου, Θωμάς Μπέγκας, Δήμαρχος Ιωαννιτών και Μωυσής Ελισάφ, Πρόεδρος Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων. Ομιλητές θα
είναι οι: Κώστας Κωστής, Καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Μαρία Ζουμπούλη, Επίκουρη Καθηγήτρια των Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, Γρηγόρης Μανόπουλος, Αρχαιολόγος, Αλέξανδρος Μωυσής, Συγγραφέας του Βιβλίου, Αντιπρόεδρος Εξαγορών και Συγχωνεύσεων, Εταιρεία SAP. Την συζήτηση θα συντονίσει η Μαρία Στρατσάνη, Διευθύντρια του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Ιωαννιτών. Θα ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα σε ενορχήστρωση Ελευθέριου Καραγιάννη με τη μεσόφωνο Ιωάννα Φόρτη, την πιανίστρια Γεωργία Αναστάση, τον κλαρινετίστα Ελευθέριο Καραγιάννη και την Παιδική Χορωδία του Δημοτικού Ωδείου υπό τη διεύθυνση της Κωνσταντίνας Μήλια.
Η Ιστορία του Νισήμ Λεβή
Ο πόλεμος έχει μόλις τελειώσει. Τα μέλη μιας οικογένειας Ελληνοεβραίων που πέρασαν τη γερμανική κατοχή κρυμμένοι κοντά στην Αθήνα επιστρέφουν στην πόλη τους, τα Ιωάννινα, αναζητώντας τα ίχνη της παλιάς τους ζωής. Συναντούν όμως μια άλλη πραγματικότητα. Η πλειονότητα των Εβραίων της πόλης έχει αφανιστεί και από το τριώροφο σπίτι τους στην οδό Κουντουριώτου, χτισμένο με την τοπική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα, έχει μείνει μόνο η πέτρινη πρόσοψη. Ενώ επιστρέφουν στο ξενοδοχείο τους, συντετριμμένοι, βλέπουν στον πάγκο ενός μικροπωλητή έναν προβολέα τύπου «Taxiphote Jules Richard» και, ρίχνοντας μια ματιά, διαπιστώνουν ότι επρόκειτο για τις φωτογραφίες του προγόνου τους, Νισήμ Λεβή, ο οποίος το 1944 μεταφέρθηκε στο Αουσβιτς. Δεν βρέθηκε ανάμεσα σε όσους διέσωσαν τα σοβιετικά στρατεύματα στις 27 Ιανουαρίου 1945, μια ημερομηνία που πλέον έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Ήταν στο σύνολο περίπου 500 εικόνες, οι οποίες πέρασαν από γενιά σε γενιά, μέχρι που ο Αλέξανδρος Μωυσής, εγγονός της ανιψιάς του Νισήμ Λεβή, αποφάσισε να μοιραστεί μαζί μας το οικογενειακό του κειμήλιο. Έτσι, έπειτα από μια απαιτητική διαδικασία, οι γυάλινες πλάκες που γλίτωσαν από την καταστροφή σχεδόν τυχαία, έπειτα από επεξεργασία, ταξινομήθηκαν ώστε να προκύψει αυτό το εξαιρετικό λεύκωμα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καπόν: «Το Πανόραμα του Νισήμ Λεβή, 1898-1944: οι στερεοσκοπικές φωτογραφίες και τα ταξίδια ενός Γιαννιώτη γιατρού».
Η ιστορία ξεκινά τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας στην Ηπειρο και κατόπιν οδηγούμαστε στο Μονπελιέ και στο Παρίσι, όπου ο Νισήμ Λεβή σπούδασε Ιατρική, επιστρέφουμε στα Ιωάννινα όταν ανοίγει το ιατρείο του, παρατηρούμε τον καιρό των Βαλκανικών, τη ζωή και τα ταξίδια στην εποχή του μεσοπολέμου, μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο, όταν, όπως σημειώνει ο γνωστός ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ στον πρόλογο της έκδοσης, «ο κόσμος που ο Νισήμ Λεβής γνώριζε και κατέγραψε, και στον οποίο μας επέτρεψε να ρίξουμε μια ματιά, ο κόσμος δηλαδή της ευρωπαϊκής αστικής τάξης, χάνεται πάραυτα».
«Ορισμένες από τις φωτογραφίες αυτές τις θυμάμαι από τα νηπιακά μου χρόνια», μας είπε ο κ. Μωυσής. «Ήταν φυλαγμένες σε μια ντουλάπα στο γραφείο του σπιτιού των παππούδων μου. Όταν ο παππούς είχε κάποιον επισκέπτη και ήθελε να κουβεντιάσει μαζί του ήσυχα στο σαλόνι, παρακαλούσε τη γιαγιά να μας πάει στο γραφείο του και να μας δείξει το “κρατηδώρ”. Η μυστήρια αυτή λέξη ήταν συνθηματική μεταξύ τους και σήμαινε “κράτησε εδώ τα παιδιά”. Επειδή κάθε φορά που με έστελναν στο γραφείο έπαιζα με τις γυάλινες φωτογραφίες, νόμιζα πως “κρατηδώρ” ήταν το όνομα του προβολέα. Ακόμα και σήμερα, έτσι αποκαλώ το μεγάλο ξύλινο κουτί».
Ο κ. Μωυσής σήμερα ζει και εργάζεται στη Σίλικον Βάλεϊ, και το προηγούμενο έτος αφιέρωσε αρκετό χρόνο ώστε να μην αφήσει τους προγόνους του να μείνουν «μια απλή αναφορά σε μια λίστα ονομάτων στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος», όπως σημειώνει στην εισαγωγή του. «Υπήρξαν στιγμές, καθώς σκάλιζα το παρελθόν, που αναρωτήθηκα πώς θα αισθανόταν ο Νισήμ Λεβής αν ήξερε ότι δημοσίευσα τη συλλογή του, ξεθάβοντας μέρος της ζωής του και εκθέτοντάς τη στο ευρύτερο κοινό. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα είχε αντίρρηση. Καλύτερο είναι η μνήμη αυτών των ανθρώπων να σχετιστεί με την όμορφη ζωή τους και όχι μόνο με τον άγριο και απάνθρωπο θάνατό τους».
Ο Νισήμ Λεβής έφυγε για τη Γαλλία, για να σπουδάσει Ιατρική, στα τέλη του 19ου αιώνα. Έζησε από κοντά την περίφημη Παγκόσμια Έκθεση του 1900 στο Παρίσι, επισκέφτηκε τα γαλλικά σαλόνια, έκανε βόλτες στον κήπο του Λουξεμβούργου και στο δάσος της Βουλόνης, γνώρισε τη δυτική Ευρώπη, πέρασε από τη Μασσαλία και τη Νάπολη, ταξίδεψε μέχρι τα Πυρηναία και τις Άλπεις. Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, το 1904, επέστρεψε στα Γιάννενα, όπου άνοιξε ιατρείο και, όπως αναφέρει ο κ. Μωυσής στην εισαγωγή του, υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής χάρη στην καθιέρωση μιας ημέρας την εβδομάδα για δωρεάν περίθαλψη απόρων. Δεν σταμάτησε όμως να ταξιδεύει και επισκέφτηκε αρκετές ακόμα φορές το Παρίσι για να δει τον αδελφό του, Μωρίς, ο οποίος ζούσε μόνιμα εκεί. Από τους τίτλους της εφημερίδας «Le Matin» που διαβάζει ο Μωρίς, προσδιορίστηκε η ακριβής ημερομηνία της στιγμής εκείνης: Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 1909.
Πληροφορίες: Η Καθημερινή
