Τι συνδέει το Σαντιάγο, την Βηρυτό, το Χαρτούμ, το Χονγκ Κονγκ;

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν πάλι στο Σαντιάγο. Οι δυνάμεις καταστολής του δισεκατομμυριούχου προέδρου της Χιλής Σεμπαστιάν Πινιέρα χτύπησαν ξανά. Στην Βαγδάτη συνεχίζονται οι διαδηλώσεις με δεκάδες νεκρούς. Στο Χονγκ Κονγκ, στον Ισημερινό, στην Αϊτή, παντού.

Σε εκτενές άρθρο στην γαλλική εφημερίδα Le Monde αναφέρονται ως αιτίες της έκρηξης στην Χιλή, αλλά και στον Λίβανο, το Ιράκ, το Χογκ Κογκ, το Αλγέρι, τα «γερασμένα πολιτικά καθεστώτα» και η αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα. «Οι πολίτες σε πολλές χώρες βγαίνουν στους δρόμους απαιτώντας αλλαγή της κρατούσας πολιτικής ελίτ…» γράφει η εφημερίδα. Για τον καπιταλισμό ούτε λόγος. Αυτός δεν αμφισβητείται. Μόνο οι… ελίτ!

Αλγέρι, Βηρυτός, Βαγδάτη, Χονγκ Κονγκ, Χαρτούμ, Σαντιάγο: Οι διαδηλώσεις κρατάνε πολλούς μήνες. Αυτό είναι το σημαντικό. Παντού οι εξεγέρσεις διαρκούν, δεν εκτονώνονται, δεν «ξεφουσκώνουν». Η αφορμή στη Χιλή ήταν η αύξηση της τιμής των εισιτηρίων του μετρό στην πρωτεύουσα. Στον Λίβανο, ήταν ένας φόρος για τις κλήσεις WhatsApp. Στο Σουδάν η αύξηση της τιμής του ψωμιού. Στον Ισημερινό, όπως και για τα "κίτρινα γιλέκα" στη Γαλλία, ήταν η  αύξηση στα καύσιμα. «Σαν ο πλανήτης ξαφνικά να μαστίζεται από πολλαπλούς σπασμούς, ταλαντευόμενος ανάμεσα στις μαζικές διαμαρτυρίες και την αδιαλλαξία των ηγετών», γράφει η Le Monde. Είπαμε, η ευθύνη και το φταίξιμο αποδίδεται στις ελίτ. Όλα είναι θέμα διαχείρισης, logistics. Το γεγονός ότι η επιδίωξη του μεγαλύτερου δυνατού ποσοστού κέρδους και η συνεχής συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και του πλούτου(το 1% παγκοσμίως κατέχει τα 2/3 του πλούτου) προκύπτουν από την λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος, αυτό δεν απασχολεί. Το ίδιο ισχύει και για την κλιματική αλλαγή, το γεγονός ότι ο καπιταλισμός ευθύνεται γι’ αυτή, δεν αγγίζεται!

Η αδυναμία να δουν το γενικό πλαίσιο, οδηγεί τους αναλυτές των «από πάνω» σε δυσκολία να εξηγήσουν την εξάπλωση των εξεγέρσεων.  Τα γεγονότα είναι «χωρίς προφανή λογική» γράφουν. «Τα περιστατικά είναι διαφορετικά, τα εθνικά πλαίσια είναι εξαιρετικά μοναδικά. Στην Αλγερία, τα πλήθη βγήκαν πρώτα στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην ανακοίνωση μιας προεδρικής υποψηφιότητας. Στην Αϊτή όλα ξεκίνησαν από την έλλειψη καυσίμων. Στη Βαρκελώνη, ο λαϊκός θυμός εξαπλώθηκε από την ανακοίνωση των ποινών φυλάκισης των ηγετών της αυντονομίας της Καταλονίας.» Εδώ οι αφορμές μπλέκονται με τις αιτίες. Έτσι οι πραγματικές αιτίες χάνονται στη… μετάφραση των εθνικών ή των τοπικών ιδιαιτεροτήτων.

"Υπάρχουν πάντα τοπικοί παράγοντες", λέει ο Hardy Merriman, πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου για τις Μη Βίαιες Συγκρούσεις (ICNC), με έδρα την Ουάσινγκτον. «Αλλά ένα στοιχείο κοινό σε αυτά τα κινήματα είναι η βαθιά απέχθεια απέναντι στις Αρχές που μερικές φορές απορρέει από χρόνια συσσωρευμένων παραπόνων. Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι η αξιοπρέπειά τους παραβιάζεται και συνειδητοποιούν ότι εάν δεν θέσουν όρια στους ηγέτες, η κατάχρηση θα συνεχιστεί. Ο σωρίτης, λοιπόν, τα συσσωρευμένα παράπονα, η συσσωρευμένη οργή, η παραβίαση της αξιοπρέπειας, όλα μπαίνουν στο ίδιο μπολ σαλάτας, αποκρύπτοντας τις ουσιαστικές αιτίες, που είναι οι τεράστιες ανισότητες, η φτώχεια, η εξαφάνιση του κράτους πρόνοιας, η «ουμπεροποίηση» της οικονομίας και της κοινωνίας, η αφαίρεση των ατομικών και εργασιακών δικαιωμάτων, το να δουλεύεις 20 ώρες για να μπορέσεις να επιβιώσεις…

Αλλά να, κάπου υπάρχει και μία δήλωση κάπως διαφορετική, είναι αυτή της Μαρίας Φαντάππι, αναλύτριας της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων: "Μην διαβάσετε αυτές τις διαμαρτυρίες μεμονωμένα  σε ένα συγκεκριμένο κράτος. Πρέπει να τις αντιληφθούμε ως έκφραση μιας κατάστασης απογοήτευσης απέναντι σ’ ένα ολόκληρο σύστημα, στη νεοφιλελεύθερη οικονομία, η οποία προκαλεί καταστροφές, ιδίως στους νέους. Όλες οι διαμαρτυρίες συνδέονται." Η κυρία Φαντάππι δεν λέει ότι φταίει ο καπιταλισμός, αλλά ο νεοφιλελευθερισμός! Εδώ ισχύει ο Τζων Χολογουέι που λέει ότι «η επιλογή δεν είναι μεταξύ του νεοφιλελευθερισμού κι ενός δίκαιου καπιταλισμού».

Όχι, ο Χολογουέι δεν αναφέρεται από την Le Monde, τον αναφέρουμε εμείς. Ο Χολογουέι γράφει για την «ανοιχτή δυνατότητα ενός μη καπιταλιστικού μέλλοντος, ενός διαφορετικού κόσμου». Και τα κρίσιμα ερωτήματα που θέτει είναι: Πώς θα ενισχύσουμε τέτοιου είδους κινήματα; Πώς θα προωθήσουμε την κοινή οργή ώστε αυτή να καταστρέψει το κεφάλαιο, που τείνει να καταστρέψει την ανθρωπότητα; Πώς θα αντισταθούμε στην αύξηση των αισχρών ανισοτήτων, της κρατικής καταστολής, της στρατιωτικοποίησης και την άνοδο της δεξιάς; Πώς θα αντιμετωπίσουμε τον δεξιό λαϊκισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον σεξισμό, που έχουν αναδυθεί ως στοιχεία μιας εναλλακτικής λύσης που πολλοί φαίνεται να βρίσκουν ελκυστικότερη από τις προτάσεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς; Οι απαντήσεις μένει να δοθούν...