«Την υγειά μας να ’χουμε», μια αντιδραστική ευχή

Αυτή η κορυφαία ευχή, μέρες που είναι, που επισκιάζει όλες τις υπόλοιπες, αυτή που, δήθεν, λογαριάζεται ως εύνοια των θεών και της μοίρας, αυτή που από την εποχή των Ορφικών αποκαλείται μητέρα των πάντων -Υγίεια, φερόλβιε, μήτηρ απάντων- είναι μια υπόθεση αγώνων. Αγώνων ταξικών.

Αν στη νεφελώδη περιοχή της θρησκευτικής θεώρησης του κόσμου, οι κοινωνικές δομές δεν επηρεάζουν τις ζωές, ούτε το θάνατο, των ανθρώπων, τώρα ξέρουμε πια πως η μυθική σκέψη, την οποία τούτη η θεώρηση υποθάλπει, υπαγορεύει διαφόρων ειδών κοινοτοπίες. Και φενακισμούς οι οποίοι αποδεικνύονται θανατηφόρες παγίδες, κυρίως διότι απονεκρώνουν τα ανακλαστικά της κοινωνίας που αφυπνίζεται, το συνηθέστερο, όταν πλέον είναι αργά.

Διότι η πιθανότητα να πιάσει η ευχή «την υγειά μας να ΄χουμε και τίποτ’ άλλο», δεν είναι καπρίτσιο της προσωπικής ιστορίας καθεμιάς/νος αλλά μια συλλογική υπόθεση αντι-δράσης στις πολιτικές υποβάθμισης των εθνικών συστημάτων υγείας. Όποια/ον δέρνει η φτώχεια κι η ανέχεια, δεν έχει πρόσβαση σε προληπτικούς ελέγχους ή περιμένει κάνα χρόνο σε λίστες αναμονής για να χειρουργηθεί, να ‘χει την υγεία του ή να μην την έχει, έρχεται ως το αποτέλεσμα των συσχετισμών εκείνων που, εντός του καπιταλιστικού συστήματος, μετατρέπουν την ανθρώπινη ζωή σε μια εμπορική δραστηριότητα όπως και οι υπόλοιπες της ελεύθερης αγοράς. Με κέρδη και ζημίες, ζώντες δηλαδή και τεθνεώτες.

Το παράδειγμα της Αγγλίας είναι ενδεικτικό: στην κόλαση των ανισοτήτων της χώρας, το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες στον υποβαθμισμένο βορρά κατεβαίνει στα 73,5 χρόνια, σχεδόν 10 χρόνια λιγότερο από ό,τι στον λιγότερο υποβαθμισμένο νότο, όπου ανέρχεται στα 83,2 χρόνια. Για τις γυναίκες η διαφορά βρίσκεται στα οχτώ χρόνια (78,3 έναντι 86,3 ετών). Οι άνθρωποι στη βόρεια Αγγλία μένουν ευκολότερα άνεργοι, περνούν περισσότερα χρόνια με προβλήματα υγείας και πεθαίνουν νωρίτερα σε σύγκριση με τους σύγχρονούς τους στο νότο. Στη σοκαριστική έκθεση, που περίληψή της δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα The Guardian (19/11/23), «η ποιότητα ζωής παραμένει λοταρία με ταχυδρομικό κώδικα». 

Οι περιθωριοποιημένες ομάδες, οι «ευάλωτες» όπως λέγονται, αποτελούν μιαν ανθυπολεπτομέρεια του κοινωνικού σύμπαντος και της αρμονίας του, το οποίο σύμπαν –ασφαλώς!- θα συνεχίσει να υπάρχει  και δίχως τη θλιβερή τους ύπαρξη. Δέκα χρόνια πάνω, δέκα κάτω, ποι@ νοιάζεται;

Οι δεξιές κυβερνήσεις σε όλο το δυτικό κόσμο εφαρμόζουν τις ίδιες πολιτικές. Η Μητσοτάκειος πολιτική φιλοσοφία σύμφωνα με την οποία εκχωρείται στους ιδιώτες το δημόσιο σύστημα υγείας, διότι αυτοί-ξέρουν-τη-δουλειά, αποτελεί ευρωπαϊκή κοινοτοπία. Αλλά «όπου οι βουλές τους συφορά», όπως έλεγε ο εθνικός μας ποιητής, μια συφορά που όμως δεν ξορκίζεται με ευχολόγια ούτε με προσευχές και λιτανείες. Η συλλογική, συντεταγμένη δράση απέναντι στην βιοεξουσία των από πάνω που καταδικάζει σε θάνατο τις ψυχές που περισσεύουν αποτελεί καθήκον. Αν η Ελλάδα, σε επίπεδο Ε.Ε., ως προς τον μέσο όρο υγιούς ζωής των Ελληνίδων κατατάσσεται στην 6η θέση, σε ισοβαθμία με τη Γερμανία, και στους άνδρες πάλι στην 6η θέση αλλά πάνω και από τη Γερμανία, τούτο δεν οφείλεται, φυσικά, στη γερή κράση της φυλή μας ούτε στο εθνικό μας DNA. Οφείλεται στο, καθημαγμένο έστω, ΕΣΥ και στο επιστημονικό του δυναμικό και στις πολιτικές υγείας με κοινωνικό χαρακτήρα, οι οποίες και ξεχαρβαλώνονται.

Αν συνυπολογίσουμε ότι οι πολιτικές για τις εργασιακές σχέσεις –αξιοπρεπείς μισθοί ή όχι, σταθερότητα και ασφάλεια ή κινητικότητα και επισφάλεια- συγκαταλέγονται επί της ουσίας στις πολιτικές για την υγεία, το πράγμα χειροτερεύει. Σε όχι πολλά χρόνια, το προσδόκιμο ζωής για τις προλεταριακές τάξεις θα πέφτει κι άλλο: το υπόδειγμα της Αγγλίας δείχνει τον ζοφερό δρόμο.

Γι’ αυτό η ευχή για τη νέα χρονιά, από την «υγειά μας να ‘χουμε» πρέπει να τροποποιηθεί: «καλούς και δυναμικούς αγώνες να ‘χουμε» για τις ζωές μας. Στην κυριολεξία...

*Φωτογραφία, ελληνικό νησί: μεταφορά ασθενή σε καρότσα αυτοκινήτου