Τηλ-επιτήρηση και έλεγχος...

Το ζήτημα της κοινωνικής επιτήρησης το έθεσε πρώτος ο Φουκώ, ενώ της πληροφορικής επιτήρησης ο Π. Βιριλιό. Είναι άραγε δικαιολογημένοι οι φόβοι ενός νέου ολοκληρωτισμού; «Ναι», απαντά ο δεύτερος στο βιβλίο του: Η πληροφορική βόμβα. «Αλλά αυτό δεν είναι ορατό, αν βλέπει κανείς μόνο το διαδίκτυο». Πρέπει να βλέπουμε το συνολικό σύστημα των λεωφόρων της πληροφορίας και όχι μόνο ένα μέρος του. Αυτή η σφαιρική παρατήρηση μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι η περίφημη «Κόσμια Δράση» (Decency Act) στο διαδίκτυο συνδέεται μ’ έναν μελλοντικό έλεγχο των μέσων και ότι υπάρχει ένα de facto τμήμα της παγκόσμιας πληροφορίας, η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ (η NSA, η αμερικανική μυστική υπηρεσία που είχε σχέση και με τις τηλεφωνικές υποκλοπές στην Ελλάδα) που μπορεί να ελέγχει τα ραδιοκύματα σε όλο τον κόσμο.

Ακριβώς, αυτό το τεχνο-σύστημα στρατηγικής επικοινωνίας είναι εκείνο το οποίο φέρει αφ’ εαυτού το «συστημικό κίνδυνο μιας αλυσιδωτής αντίδρασης των καταστροφών». Πιο συγκεκριμένα, «Μετά την ατομική βόμβα και την ενεργοποίηση επί σαράντα χρόνια μιας γενικευμένης πυρηνικής αποτροπής, η πληροφορική βόμβα… θα απαιτήσει πολύ σύντομα την εγκαθίδρυση μιας νέου τύπου αποτροπής, κοινωνικής τούτη τη φορά, με την τοποθέτηση «αυτόματων διακοπτών» που θα μπορούν να σταματούν την υπερθέρμανση και, πιθανόν, τη διάσπαση του κοινωνικού πυρήνα των εθνών». Η έκρηξη της πληροφορικής βόμβας, που την ανήγγειλε ήδη από τη δεκαετία του 1950 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, μπορεί να είναι και το συνακόλουθο ενός «οπτικού κραχ». Αυτό θα συμβεί, όταν η τηλεόραση και η πληροφορική θα παραχωρήσουν τη θέση τους στη γενικευμένη τηλε-επιτήρηση ενός κόσμου στον οποίο η εικονική φούσκα του χρηματιστηρίου θα παραχωρήσει τη θέση της στην οπτική φούσκα του συλλογικού φαντασιακού· όταν, δηλαδή, τις «κοινωνίες εγκλεισμού» του Φουκώ θα τις διαδεχτούν οι «κοινωνίες ελέγχου» του Ντελέζ.

Όμως η επιτήρηση δεν είναι μόνο κοινωνική, είναι και πολιτική. Αυτό καταδεικνύει η αντιπαράθεση για την ηλεκτρονική (ή όχι) παρέμβαση της Μόσχας στην εκλογή προέδρου των ΗΠΑ.

Τελικά, επιβεβαιώνεται η Χάνα Άρεντ που μιλούσε για τους νέους ολοκληρωτισμούς όπου οι άνθρωποι δεν θα είναι «άχρηστοι», όπως στους παλιούς ολοκληρωτισμούς, αλλά εντελώς «περιττοί». Είναι περιττοί οι εργαζόμενοι, είναι περιττοί οι νέοι, είναι περιττοί οι γέροντες. Τα νέα κρεματόρια είναι οι καιάδες της ανεργίας και της ημι-ανεργίας(κατ’ ευφημισμό «ημι-απασχόλησης), συνώνυμα και τα δύο της εξαθλίωσης, της απώλειας του προσώπου, του νοήματος της ζωής [...] Βρισκόμαστε μπροστά στην ανάπτυξη ενός νέου παγκόσμιου ολοκληρωτισμού κι ενός μετανεωτερικού, ψηφιακού φασισμού. Ο Μεγάλος Αδελφός, είναι τα δορυφορικά αλλά και τα επίγεια «πανοπτικά» σε χώρες και κοινωνίες που τείνουν να αναδομηθούν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας με τους ομαδικούς τάφους-Καιάδες για τους άνεργους και τους απόκληρους. Η υπόθεση της παρακολούθησης εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου έγινε (και γίνεται) από την αμερικανική υπηρεσία NSA, η οποία δημιουργήθηκε από τον Τρούμαν το 1952 προκειμένου να συλλέγει πληροφορίες στρατιωτικού χαρακτήρα. Υπενθυμίζουμε τα χιλιάδες διαβαθμισμένα έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν από τα Wikileaks και αποδεικνύουν πως οι Αμερικανοί διπλωμάτες λειτουργούν και ως κατάσκοποι, αφού καλούνται να προμηθεύσουν την υπηρεσία IC(Intelligence Community), που περιλαμβάνει 17 μυστικές υπηρεσίες μεταξύ των οποίων τη CIA και την NSA, με δεδομένα που αφορούν ακόμα και το DNA αλλοεθνών διπλωματών! Όσοι εκπλήσσονται με την υπόθεση NSA ξεχνούν ότι η κυβέρνηση Ομπάμα ψήφισε διάταξη για τον έλεγχο του διαδικτύου (αποκάλυψη των New York Times το 2010). Σύμφωνα με αυτή επιβλήθηκε σε όλες τις ιδιωτικές εταιρίες επικοινωνίας να είναι συμβατές με τα συστήματα παρακολούθησης των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας. Συνεπώς, η Microsoft, το Google, το Yahoo, το Facebook, το Skype, ακόμα και το Blackberry διαφοροποίησαν τον τρόπο λειτουργίας τους έτσι ώστε το FBI και η NSA να μπορούν να ακούν και να βλέπουν ό,τι επικοινωνείται σ’ αυτά. Μέχρι πρότινος παρεχόταν η δυνατότητα στις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ να ελέγχουν μέσω ειδικών «παραθύρων» τους χρήστες του διαδικτύου. Αλλά ο έλεγχος κινούνταν στα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Γι’ αυτό η κυβέρνηση Ομπάμα νομιμοποίησε απολύτως την παρακολούθηση. Η NSA επιτηρεί, τώρα, τους πάντες και τα πάντα χάρη στο δίκτυο δορυφόρων, τις θυγατρικές της υπηρεσίες σε ολόκληρο τον πλανήτη και τους σέρβερ των μεγάλων ιντερνετικών δικτύων. Η NSA, μάλιστα, είχε εμπλακεί και στην υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών στην Ελλάδα. Και τότε αλλά και όταν οι γερουσιαστές Widen και Udall υπέβαλαν ερωτήσεις για τις παρακολουθήσεις από την NSA οι απαντήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης ήταν αρνητικές. Το ίδιο έλεγαν και οι εταιρείες. Η Microsoft, μάλιστα, διαφήμιζε την ασφάλεια των δεδομένων των πελατών της. Κι όμως οι παρακολουθήσεις γίνονταν κανονικά και με το νόμο! Έτσι, για μία ακόμη φορά τίθεται το θέμα της ελευθερίας στις επικοινωνίες αλλά και της παραβίασης του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων(για τα οποία τόσο κόπτονται κατά τα άλλα οι Αμερικανοί), καθώς και για το αν η πληροφορική θα καταστεί στα χέρια των παγκόσμιων ολιγαρχών ένας μηχανισμός τηλ-ελέγχου στην υπηρεσία ενός νέου ολοκληρωτισμού. Γι' αυτό το λόγο ο Ασάνζ και κάθε Ασάνζ είναι απολύτως "βλαβεροί" για το σύστημα και πρέπει να εξοντωθούν!

 *Το κείμενο για τον Βιριλιό δημοσιεύθηκε το 2000 στην Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, το κείμενο για τα Wikileaks το 2010)