Τζόρτζιο Αγκάμπεν: Από τα στρατόπεδα των ναζί στα στρατόπεδα των προσφύγων

Όταν οι μπουλντόζες σαρώνουν τα αποκαΐδια της Μόριας, αυτοί μιλούν για εξάλειψη της «Ντροπής», όταν οι έγκλειστοι καίνε την Μόρια, οι ίδιοι μιλούν για έγκλημα! Παράνοια; Όχι. Οι έγκλειστοι δεν έχουν το δικαίωμα της ανυπακοής ούτε της διαμαρτυρίας, δεν έχουν ούτε πολιτικά ούτε ατομικά δικαιώματα. Είναι «γυμνές ζωές», γράφει ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν στο βιβλίο του «Μέσα χωρίς σκοπό»(2020, εκδόσεις Νήσος), δείχνοντάς μας ότι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων δεν έχουν διαφορά από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί. Γιατί «αν η ουσία του στρατοπέδου συγκέντρωσης συνίσταται στην υλοποίηση της κατάστασης εξαίρεσης και στη συνεπαγόμενη δημιουργία ενός χώρου για τη γυμνή ζωή ως τέτοια, θα πρέπει τότε να παραδεχτούμε, πρακτικά, ότι θα βρισκόμαστε αντιμέτωποι μ’ ένα στρατόπεδο κάθε φορά που δημιουργείται μια τέτοια δομή  (σ.σ. όπως των αιτούντων άσυλο, των προσφύγων κ.ά.), ανεξάρτητα από την έκταση των εγκλημάτων που διαπράττονται εκεί και οποιαδήποτε και αν είναι η μετωνυμία και η ειδική τοπογραφία της. Θα είναι ένα στρατόπεδο, όπως το γήπεδο ποδοσφαίρου στο Μπάρι, στο οποίο το 1991 η ιταλική αστυνομία στοίβαξε προσωρινά τους Αλβανούς παράνομους μετανάστες… όπως η χειμερινή πίστα ποδηλατοδρομίας στην οποία οι αρχές του Βισύ συγκέντρωσαν τους Εβραίους πριν τους παραδώσουν στους Γερμανούς ή το στρατόπεδο προσφύγων στα σύνορα με την Ισπανία όπου το 1939 πέθανε ο Αντόνιο Ματσάδο(σ.σ. αντιφασίστας Ισπανός ποιητής…», όπως οι «ζώνες παραμονής» στις οποίες κρατούνται αλλοδαποί που ζητούν να τους χορηγηθεί προσφυγικό άσυλο. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η «κανονική τάξη έχει ανασταλεί».

Το στρατόπεδο  «είναι ένα κομμάτι της επικράτειας το οποίο τοποθετείται εκτός της κανονικής δικαιικής τάξης […] ένας χώρος εξαίρεσης όπου ο νόμος είναι πλήρως ανεσταλμένος […] και στον οποίο οι θηριωδίες που διαπράττονται, δεν εξαρτώνται από το νόμο, αλλά μόνο από τον πολιτισμό και την αίσθηση ηθικής της αστυνομίας, που ενεργεί προσωρινά ως κυρίαρχος…»! Γι αυτό τα πάντα είναι δυνατά και οποιαδήποτε πράξη εναντίον των εγκλείστων «δεν θα εμφανιζόταν πλέον ως έγκλημα». Το ξύλο και το ξεγύμνωμα των προσφυγόπουλων στη Σάμο δεν θεωρείται έγκλημα. Η στείρωση μεταναστριών(υστερεκτομή) στη Τζόρτζια των ΗΠΑ από τους γιατρούς της αστυνομικής υπηρεσίας μετανάστευσης δεν θεωρείται έγκλημα! (Ο Αγκάμπεν γράφει για τα στρατόπεδα «εθνικού βιασμού», που ούτε οι ναζί δεν εφάρμοσαν στην «τελική λύση», αλλά και για τα γκέτο στις ΗΠΑ που «αρχίζουν να μοιάζουν με στρατόπεδα»).  

«Το στρατόπεδο είναι ο χώρος που διανοίγεται όταν η κατάσταση εξαίρεσης ξεκινά να μετατρέπεται σε κανόνα». Η κατάσταση εξαίρεσης γίνεται εντός του ο κανόνας. Το «στρατόπεδο έχει εδραιωθεί στο εσωτερικό της Πόλης, «είναι ο νέος βιοπολιτικός Νόμος του πλανήτη», γράφει ο Αγκάμπεν. «Το πολιτικό σύστημα δεν οργανώνει πια μορφές ζωής και δικαιικούς κανόνες … αλλά περιέχει εντός του μια εκτοπισμένη τοπικότητα(σ.σ. το στρατόπεδο ή ένα γκέτο)… στην οποία κάθε μορφή ζωής και κάθε κανόνας είναι δυνατό να παγιδευτούν. Το στρατόπεδο, ως εκτοπισμένη τοπικότητα είναι ακόμα η κρυφή μήτρα της πολιτικής εντός της οποίας ζούμε…».

Και για όσους θέλουν να δουν τις ποικίλες μορφές "στρατοπέδων", στρατόπεδο είναι το Καρά Τεπέ, η Αμυγδαλέζα, η Μαλακάσα, αλλά και τα Εξάρχεια, ως εκτοπισμένη τοπικότητα, ως χώρος όπου έχει ανασταλεί το δίκαιο και κυριαρχεί η "ηθική", δηλαδή οι θηριωδίες της αστυνομίας, παρά τις εμμένουσες ηρωικές αντιστάσεις…

*Τζόρτζιο Αγκάμπεν, Μέσα χωρίς σκοπό, εκδόσεις νήσος, 2020