Ο θάνατος έρχεται γρήγορα. Πριν από μόλις τρεις εβδομάδες, η επίσημη θέση του Λευκού Οίκου και του Fox News ήταν ότι ο κορωνοϊός δεν είναι μεγάλη υπόθεση και ότι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί αποτελούσαν μέρος πολιτικής πλεκτάνης με στόχο τον Ντόναλντ Τραμπ. Σήμερα, η Νέα Υόρκη βιώνει υγειονομική κρίση, ενώ πολλές άλλες πόλεις των ΗΠΑ θα βρεθούν σύντομα στην ίδια θέση. Ποιοι είναι, όμως, οι λόγοι που οδήγησαν σε τέτοια κακή διαχείριση;
Η απίστευτα κακή ηγεσία αποτελεί σίγουρα καθοριστικό παράγοντα. Χιλιάδες Αμερικανοί πεθαίνουν και ο πρόεδρος κομπάζει για τα μεγάλα ποσοστά δημοτικότητάς του. Το πρόβλημα δεν αφορά, όμως, έναν άνθρωπο. Μεταξύ των προηγμένων κρατών, οι ΗΠΑ πάντα ξεχώριζαν ως η χώρα της άρνησης και του θανάτου. Σήμερα, όμως, τα ελαττώματα αυτά έχουν καταστεί πιο απειλητικά από ποτέ άλλοτε.
Σε ό,τι αφορά την άρνηση, οι επιδημιολόγοι εξεπλάγησαν από την ταχύτατη πολιτικοποίηση των ερευνών τους και τις κατηγορίες ότι οι έρευνες αυτές στοχεύουν τον Τραμπ ή προωθούν τον σοσιαλισμό στις ΗΠΑ. Όφειλαν, όμως, να έχουν προβλέψει την αντίδραση αυτή, καθώς οι οικολόγοι συνάδελφοί τους αντιμετωπίζουν τέτοιες μομφές εδώ και χρόνια.
Παρότι η κλιματική άρνηση αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο, το επίκεντρό της βρίσκεται στις ΗΠΑ, στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Ούτε ένας υποψήφιος του κόμματος αυτού για το χρίσμα το 2016 δεν θέλησε να υποστηρίξει τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών. Τι κρύβεται πίσω από τη ρεπουμπλικανική καχυποψία απέναντι στην επιστήμη; Η απάντηση είναι ένα μείγμα υποτέλειας στις βιομηχανίες, αλλά και προς τους ηγέτες χριστιανικών προτεσταντικών αιρέσεων, όπως ο Τζέρι Φάλγουελ τζούνιορ, ο οποίος απέρριψε τον κορωνοϊό ως σκευωρία κατά του Τραμπ και αποφάσισε την επανάληψη της λειτουργίας του πανεπιστημίου του, δημιουργώντας τον προσωπικό του πυρήνα μόλυνσης. Δεκαετίες καταπολέμησης της επιστημονικής έρευνας έθεσαν τις βάσεις για τη σημερινή κρατική παράλυση απέναντι στον COVID-19.
Σε ό,τι αφορά τον θάνατο: Συναντώ ακόμη ανθρώπους, οι οποίοι παραμένουν πεπεισμένοι ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής στον πλανήτη. Δεν είμαστε, άλλωστε, το σπουδαιότερο κράτος στον κόσμο; Στην πραγματικότητα, εμφανίζουμε το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής μεταξύ των προηγμένων κρατών του πλανήτη, ενώ το χάσμα αυτό διευρύνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες.
Το διευρυνόμενο αυτό χάσμα, με τη σειρά του, τροφοδοτείται από την πρωτοφανή για δυτική χώρα έλλειψη καθολικής κρατικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και την επίσης μοναδική αύξηση των «θανάτων από απελπισία», δηλαδή από ναρκωτικά, αλκοόλ και αυτοκτονία, μεταξύ των λευκών Αμερικανών μελών της εργατικής τάξης, των οποίων οι οικονομικές ευκαιρίες εξαφανίζονται σταδιακά.
Υπάρχει άραγε σχέση μεταξύ των εκατοντάδων χιλιάδων πρόωρων θανάτων, που καταγράφονται κάθε χρόνο στις ΗΠΑ σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες και των δεκάδων χιλιάδων επιπλέον θανάτων εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού; Η απάντηση είναι: βέβαια. Οταν στο μέλλον ολοκληρώσουμε τη «νεκροψία» της επιδημίας αυτής, με τον όρο να χρησιμοποιείται εδώ με την κυριολεκτική του έννοια, θα διαπιστώσουμε την ίδια εχθρική στάση απέναντι στο κράτος, η οποία υπονομεύει κάθε προσπάθεια παροχής βοήθειας σε ευπαθείς Αμερικανούς. Η εχθρότητα αυτή έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην καθυστέρηση της λήψης αναγκαίων μέτρων για την αντιμετώπιση της παρούσας υγειονομικής κρίσης.
Υπάρχει άραγε σχέση μεταξύ της μοναδικής στον κόσμο αμερικανικής άρνησης επιστημονικών δεδομένων και της πρωτοφανώς υψηλής θνησιμότητας στις ΗΠΑ; Αυτό αξίζει περισσότερης μελέτης, ενώ δεν μπορώ να πω ότι έχω ακόμη την απάντηση. Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι το αμερικανικό πολιτικό σκηνικό προσφέρει γόνιμο έδαφος στη θρησκευτική δεξιά, γνωστή πολέμιο της επιστήμης. Δεν είμαι, όμως, σίγουρος εάν η εξήγηση αυτή είναι επαρκής, καθώς η ισχύς φανατικών ιεροκηρύκων, όπως ο Φάλγουελ, αποτελεί από μόνη της φαινόμενο άξιο ενδελεχούς μελέτης.
Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι ενώ η Αμερική είναι σπουδαίο έθνος με λαμπρή ιστορία και σημαντικά επιτεύγματα στο ενεργητικό του –θεωρώ τον εαυτό μου πατριώτη– η άνοδος της Ακροδεξιάς έχει μετατρέψει τις ΗΠΑ σε χώρα άρνησης και θανάτου. Η μεταμόρφωση αυτή πραγματοποιήθηκε σταδιακά τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ οι επιπτώσεις της μόλις άρχισαν να γίνονται σαφείς, με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού.
PAUL KRUGMAN/THE NEW YORK TIMES(Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)
