«Πονάμε μαζί»

Αυτές τις μέρες γίνεται πραγματικότητα αυτό που λέει ο Σοπενχάουερ ότι «κάθε ανθρώπινη ζωή πηγαινοέρχεται μεταξύ πόνου και βαρεμάρας». Ο Σοπενχάουερ θεωρεί τον άνθρωπο ως ένα ον που προσπαθεί να αποφύγει τον πόνο (ο οποίος για αυτόν αποτελεί θεμελιώδη συνθήκη της ζωής), δίνοντάς του άλλες μορφές. Αλλά όταν αυτή η αναδιαμόρφωση αποτυγχάνει και πρέπει να απωθηθεί ο πόνος, η ζωή γίνεται βαρετή. Αν πάλι η βαρεμάρα διαρραγεί επιτυχώς, ο πόνος θα επιστρέψει. Συνεπώς η βαρεμάρα χαρακτηρίζει όλους εμάς. Για λίγους εκλεκτούς γίνεται η βάση για καλλιτεχνική δραστηριότητα και είναι μόνο στην τέχνη που ο άνθρωπος μπορεί να βρει την μακαριότητα. Ο Σοπενχάουερ, παρά την απαισιοδοξία του, δείχνει ότι η βαρεμάρα μπορεί να οδηγήσει στην αναμόχλευση της ζωής μας, στην αυτοστοχαστικότητα που ο Χέγκελ θεωρεί ότι απειλεί  την κατεστημένη τάξη.

Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε καιρούς απαρηγόρητους. Δεν υποφέρουν όλοι από πλήξη και βαρεμάρα και δεν μπορούν όλοι δυστυχώς να έχουν καταφύγιο την τέχνη. Φανταστείτε ότι μόλις χάσατε τη δουλειά σας, ζείτε στη φτώχεια και φροντίζετε ένα παιδί με αναπηρία. Φανταστείτε ότι είστε πρόσφυγας που δραπετεύει από τον πόλεμο, που ζει  σε μια σκηνή στη Λέσβο ή ένας άστεγος στους δρόμους του κόσμου...

Η φτώχεια, η έλλειψη στέγης, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο ρατσισμός και η βία δεν είναι αναπόφευκτες συνέπειες του Covid-19. Εάν συμβαίνουν, είναι επειδή αντανακλούν μια ηθική και πολιτική  αποτυχία στον τρόπο που έχουμε οργανώσει τις κοινωνίες μας. Ενώ οι επιστήμονες εργάζονται για να αναπτύξουν μια θεραπεία και ένα εμβόλιο και οι γιατροί και οι νοσηλευτές αντιμετωπίζουν τους άρρωστους, οι υπόλοιποι από εμάς έχουμε την ευθύνη να απαιτήσουμε μέτρα για την προστασία των πιο ευάλωτων στις κοινότητές μας.

Πρακτικά γίνεται περισσότερο φανερό τώρα ότι η απάθεια απέναντι σε τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν στον κοινωνικό περίγυρο, δεν προφυλάσσει τον απαθή άνθρωπο από αντίστοιχες επιπτώσεις, γιατί, όπως σωστά λέγεται, όταν καίγεται το σπίτι του διπλανού σου αν δε βοηθήσεις στη κατάσβεση θα καεί και το δικό σου.

 Καθώς αυξάνεται ο φόβος και το άγχος, ας μη φροντίζουμε να κλείσουμε τις πόρτες στα προβλήματα του κόσμου μας. Το "να πονάς μαζί με" συνιστά, για τους ανθρώπους, έναν τρόπο να συγκροτούν κοινότητα  και αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια «πολιτική της συναλληλίας», που θα εστιάζει όχι στην απώλεια, αλλά στη νέα εκκίνηση με κριτήριο τη δικαιοσύνη και τη συνεργασία. Όταν αυτός ο εφιάλτης τελειώσει και κάνουμε μια καταγραφή των χαμένων ζωών και των καταστροφών, ελπίζω ότι θα μπορέσουμε τουλάχιστον να δούμε τη ζωή με άλλα μάτια.

Αυτή είναι η στιγμή της αλληλεγγύης και όχι του ανταγωνισμού. Είναι καιρός να ανακαλύψουμε εκ νέου τη συλλογική μας δύναμη, ώστε να μπορέσουμε να έρθουμε στο τέλος αυτής της δύσκολης περιόδου με μια ενισχυμένη αίσθηση κοινότητας, όπως αυτή που μοιράζονται στα μπαλκόνια οι Ιταλοί φίλοι μας, με τα τραγούδια τους  που κάνουν τα μάτια μας να δακρύζουν για τις ζωές που χάνονται και τη δύναμη των ανθρώπων να αντιστέκονται στο φόβο. Παρά την απρόβλεπτη αλλαγή των συνθηκών για όλους μας, παρά τον πόνο, τις δυσκολίες, τον φόβο, το άγχος, τα κοινωνικά προβλήματα και την οικονομική καταστροφή, πρέπει να αλλάξουμε γρήγορα -τόσο ως άτομα όσο και ως κοινωνία- αν θέλουμε να παραμείνουμε στη ζωή με υγεία και αξιοπρέπεια και οι άνθρωποι της βαρεμάρας και αυτοί που πονάνε από στέρηση. Καιρός να βιώσουμε το «πονάμε μαζί» μήπως και σηκωθούμε ξανά και αγωνιστούμε για έναν καλύτερο κόσμο.