Ο παροξυσμός της αδιαφορίας...

Οι άνθρωποι πεθαίνουν, εδώ δίπλα, στην Ιταλία, στην Πάτρα, στην Πτολεμαΐδα. Πολλοί ακόμα θα πεθάνουν εξαιτίας μου, εξαιτίας σου, εξαιτίας μας. Κι όμως, κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε. Προχωράμε σαν τον αεροπόρο βομβαρδιστικού, που αποχωρεί ήσυχος παρά την καταστροφή που προκάλεσε, γιατί γι’ αυτόν ο θάνατος είναι κάτι αφηρημένο, είναι απρόσωπος, ένας αριθμός.

Πώς αποκαλείται ψυχιατρικά η αδιαφορία και η βαριά απάθεια στην καταστροφή που ήδη συντελείτα; Ριζικός ψυχωτικός αυτισμός. «Ζούμε» έλεγε ο Μπάλαρντ, «στην εποχή του θανάτου των συγκινήσεων». Και όταν τον ρωτούσαν γιατί το λέει αυτό, εκείνος απαντούσε: «Δείτε πως η επιβολή της τηλεόρασης εκχυδαΐζει τον πόλεμο, την τρομοκρατία, την αγανάκτηση, τη βία, την πείνα, τις καταστροφές… Γινόμαστε όλο και περισσότερο σκληροί και ‘’μπλαζέ’’… Οι άνθρωποι δεν ζουν πλέον το γεγονός, αλλά κινηματογραφούν τη ζωή τους με την κάμερά τους και στέλνουν τα φιλμ τους στην τηλεόραση(σ.σ. τώρα στο facebook). Αυτό δημιουργεί μία φοβερή ψυχρότητα στην καθημερινή ζωή. Οι άνθρωποι δεν αισθάνονται πια ανησυχία ούτε ενοχλούνται από τις τραγωδίες, εκτός κι αν συμβεί στο σπίτι τους, στο χωριό τους… Οι ηθικές βάσεις της ανθρώπινης δέσμευσης λείπουν, δεν μας αφορά αυτό που συμβαίνει στους άλλους. Ενδιαφερόμαστε περισσότερο για μία νέα μάρκα αρώματος, τηλεόρασης ή παπουτσιών παρά για μία παγκόσμια καταστροφή, όπως η πείνα στην Ασία. Είμαστε όλο και πιο άγριοι στις σχέσεις μας με τους άλλους… έχουμε ‘’από-ρομαντικοποιήσει’’ τις ζωές μας. Η συγκίνηση υπάρχει ακόμα, αλλά είναι ταχύτατη, στιγμιαία κι ύστερα περνάμε σε κάτι άλλο: στην καθημερινή αγριότητα». Ναι, ακριβώς αυτό συμβαίνει σήμερα. Η καταστροφή δεν συγκινεί. Ο θάνατος δεν συγκινεί. Εκτός και αν χτυπήσει το σπίτι μας. Και αν…

Αυτός ο ριζικός ψυχωτικός αυτισμός, αυτός ο παροξυσμός της αδιαφορίας δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, είναι καθολικό φαινόμενο της καπιταλιστικής κοινωνίας και του ακραίου, του άγριου ατομικισμού. Η συλλογικότητα αντικαταστάθηκε από έναν υπερδιογκωμένο και ταυτόχρονα αφελή ατομικισμό, που απεμπολεί κάθε μορφής κοινωνική δέσμευση, καθώς σημαίνει την απόσυρση του πολίτη από τη «μεγαλύτερη κοινωνία» και τον περιορισμό του στην πυρηνική οικογένεια. Κάθε συλλογική αξία και αναφορά απαλείφεται, καθιστώντας αδύνατη τη δημοκρατία ως καθημερινή πράξη. Σ’ αυτό το έδαφος φύεται ο φόβος για τον Άλλο, τον ξένο, τον διαφορετικό, αφού ο καθένας έχει καταστεί «εξωτερικός» ως προς τον άλλο. Ο «άλλος» γίνεται πλέον η κόλαση του Ατόμου. Ο ανταγωνισμός γίνεται αμείλικτος. Το κοινό μίσος και ο κοινός φόβος καθίστανται τα μόνα ενοποιητικά στοιχεία της καπιταλιστικής, νεοφιλελεύθερης κοινωνίας. Η ήπια, μη ενεργητική μορφή του μίσους είναι η αδιαφορία.

Υπάρχει ελπίδα; Υπάρχει. Σε καταστάσεις κρίσεις, όπως η σημερινή, η συνείδηση «ξυπνά» για να απαντήσει σε πρακτικούς σκοπούς. Και ένας στόχος, σήμερα, είναι η ίασή μας από την παροξυσμική αδιαφορία απέναντι στην καταστροφή της Φύσης, του κοινού μας σπιτιού, της ίδιας της ζωής, του ανθρώπου, στην οποία οδηγούν το κέρδος και η φετιχιστική συσσώρευση του χρήματος. Να ξαναβρούμε, λοιπόν, το Πρόσωπό μας, που ορίζεται από τις κοινωνικές του αναφορές. Να ξαναανακαλύψουμε τις κοινωνικές δεσμεύσεις μας και κατ’ επέκταση τις δεσμεύσεις μας στην καθημερινή κοινωνική μας συμπεριφορά με αίσθημα δημοκρατικής ευθύνης. Κοντολογίς, να ανακαλύψουμε ξανά με πολιτικό τρόπο την αλληλεγγύη και τη μέριμνα καθώς και τη συλλογικότητα, την ανθρωπιά, την αξιοπρέπεια, και την ισότητα ως την μοιρασμένη ποιότητα της κοινωνίας.