Ο Ιάνης Ξενάκης, το Πολύτοπον των Μυκηνών και το σύγχρονο άγος

Το 1978, λίγα χρόνια μετά την πτώση της Δικτατορίας, ο Ιάνης Ξενάκης παρουσίασε στις Μυκήνες το έργο του «Το Πολύτοπον των Μυκηνών», ένα σύμφυρμα πολλών τόπων, καθώς νοείται ως συνδυασμός οπτικοακουστικών ερεθισμάτων, μουσικής και ποίησης σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο. 13χρονος εγώ τότε, δεν μπόρεσα να δώσω το «παρών». Άκουγα όμως πολλά τα επόμενα χρόνια και μόνο όταν σ’ εκείνη πάνω κάτω την ηλικία επισκέφθηκα τον αρχαιολογικό χώρο προσπάθησα να φανταστώ την εμπειρία των παρευρισκομένων.

Χρόνια μετά, είχα την τιμή να παρουσιάσω το βιβλίο του Νικήτα Παρίση Όλα τα τρώει η σκουριά (Momentum, 2014), όταν με έκπληξη διάβασα ένα περιστατικό που αφηγείται ο Αιμίλιος, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας:

«Όταν έπεσε η χούντα, ήρθαμε εδώ, με τη Νατάσα. Είχαν στηθεί εξέδρες στο λόφο απέναντι απ’ τις Μυκήνες Ο Ξενάκης ζωντάνευε, μέσα στη σιωπή της καλοκαιρινής νύχτας, τους παλιούς μύθους με κατάλληλους φωτισμούς, με μουσική, με αρχαίους στίχους που μια γυναικεία φωνή τούς διάβαζε με το δικό της περίεργο τρόπο. Μέχρι τη φοβερή στιγμή που, ώρα μεσάνυχτα, ακούστηκαν τα κρουστά. Εκατό τύμπανα, Ελένη, φερμένα από το Στρασβούργο. Ταράχτηκε η νύχτα, άνοιξε η γη, οι ήχοι έρχονταν απ’ τα έγκατα της ιστορίας, γυρίσαμε αιώνες πίσω. Η Νατάσα ανατρίχιασε κι έτρεμε. Τυλίχτηκε, σχεδόν φοβισμένη, πάνω μου. […] Το φως λιγόστευε πάνω απ’ τις Μυκήνες. Ολόγυρα κοιμούνταν οι μεγάλες πέτρες, τυλιγμένες στη σκουριά του χρόνου. Χρόνια τώρα αιώνες ολόκληρους, αυτό το αβάσταχτο βάρος της σκουριάς τις λιώνει λίγο λίγο» (σ. 99).

Ο Ξενάκης, οι Μυκήνες, ο Αιμίλιος, ο αιώνιος ύπνος της πέτρας. Το σύγχρονο άγος. Η θλίψη που πρέπει να γίνει οργή και να πνίξει τους αμνήμονες και αδαείς.