Ο Τύπος της Αριστεράς (τουλάχιστον αυτός που παρακολουθώ) δεν έγραψε λέξη για τον Χρήστο Γιανναρά με αφορμή τον θάνατό του. Είτε από εθιμοτυπικό σεβασμό (δεν θα είχε και πολλά καλά να πει γι' αυτόν) είτε στη βάση της λογικής ότι μόνον οι δικοί μας και οι συμπαθούντες μας δικαιούνται νεκρολογίας. Και οι δύο στάσεις μού φαίνονται στενόμυαλες. Είτε το θέλουμε είτε όχι, ο Γιανναράς ήταν ένας επιδραστικός φιλόσοφος και δεν θα έπρεπε για οποιονδήποτε λόγο να αποφύγουμε την αναμέτρηση με τις ιδέες του. Ειδικά ως αριστεροί. Γιατί ο Γιανναράς υπήρξε ο κορυφαίος και πιο ακραίος εκπρόσωπος της αντιδραστικής σκέψης στη σύγχρονη Ελλάδα και οι θέσεις του, που συνήθως είχαν άρρητες, αλλά τρομακτικές συνεπαγωγές, διατυπώνονταν με μια θεολογικής προέλευσης ορολογία που μπορούσε να τις κάνει να ηχούν σαγηνευτικά. Η προσωπολογία του, βασισμένη σε μια απόλυτη διάκριση ανάμεσα στο πρόσωπον της ελληνορθόδοξης θεολογίας και την persona της δυτικής, δεν εξέφραζε μόνον έναν εκ πρώτης όψεως ελκυστικό διυποκειμενισμό, που γοήτευσε ένα φεγγάρι και πολλούς αριστερούς, αλλά σηματοδοτούσε και την έκλειψη της ατομικότητας μέσα στους κόλπους της "ευχαριστιακής κοινότητας", όπου και μόνον υπάρχει πραγματικά το ανθρώπινο υποκείμενο. Η αλήθεια, κατά Γιανναρά, αναγνωρίζεται και βιώνεται μόνον εντός αυτής της κοινότητας (ο Βολτέρος είχε πει ουσιαστικά το ίδιο, αλλά με σαρκαστική πρόθεση: "Αλήθεια είναι το ψέμα που πιστεύουν οι πολλοί"). Πολιτισμικά, ο Γιανναράς μισούσε οτιδήποτε ερχόταν από τη Δύση, ως ριζικά αντίθετο και εχθρικό προς την ουσία του Ελληνισμού (όπως την αντιλαμβανόταν ο ίδιος). Πολιτικά, εξέφραζε έναν οξύμωρο προνεωτερικό ελληνικό εθνικισμό, βαθιά επηρεασμένο από τον Ίωνα Δραγούμη, ο οποίος οραματιζόταν μια ακέραιη Οθωμανική Αυτοκρατορία όπου οι Έλληνες θα έπαιρναν το πάνω χέρι, ανασταίνοντας τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Γι' αυτό και, όπως ο Δραγούμης, απεχθανόταν τον Βενιζέλο. Πολιτειακά, το πρότυπό του ήταν το αξίωμα του βυζαντινού αυτοκράτορα. Γνωσιολογικά, ήταν πιο σκοταδιστής και από τον πιο σκληροπυρηνικό ιεράρχη της Εκκλησίας μας (θεωρούσε π.χ. τον Δαρβίνο "καλαμπούρι", όπως δήλωσε προ μηνών σε μια συνέντευξή του στο Πρώτο Θέμα). Όλα αυτά τα τύλιγε σε μια ομολογουμένως περίτεχνη γλώσσα, ικανή να υπνωτίσει τον καλόπιστο αλλά και εύπιστο αναγνώστη του. Ότι υπήρξε ένας σοβαρός διανοητής είναι αναντίρρητο (αν εξαιρέσουμε κάποιες απόψεις του όπως αυτή για τον Δαρβίνο, που έκαναν τον ίδιο να φαίνεται σαν καλαμπούρι). Αλλά ένας λόγος όπως ο δικός του, ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή και συγκυρία, κρύβει μέσα του κάτι το ζοφερό και ανατριχιαστικό.
(ανάρτηση στο fb)
