Ναόμι Κλάιν: Η πράσινη οικονομία είναι το νέο πεδίο για την Αριστερά

Η Naomi Klein στο τελευταίο της βιβλίο: Overcoming Climate and Social Injustice, επικρίνει τον καπιταλισμό για την καταστροφή του περιβάλλοντος και δείχνει πώς η κλιματική κρίση αποτελεί «μια ευκαιρία για τους προοδευτικούς να διατυπώσουν τα επιχειρήματά τους». Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινείται η «πράσινη νέα συμφωνία» (Green New Deal), μια πρόταση που υποβλήθηκε από την αμερικανική Αριστερά κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας του 2020, και η οποία συνίσταται στην επαναφορά της χώρας σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα με την περιορισμό της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 

 Τα ερωτήματα που τίθενται είναι κολοσσιαία: τι κάνουμε με την αδράνεια των κρατών; Πώς θα χρηματοδοτηθεί η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η μείωση των ιχ αυτοκινήτων και η επέκταση των δημόσιων μέσων μεταφοράς που καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια; Πώς θα απομειώσουμε την ελκυστική δύναμη του καπιταλιστικού καταναλωτισμού(δες και Black Friday), αφού η επίκληση των καταστροφών δεν αρκεί; Πώς θα διασφαλιστεί ότι αυτές οι διεκδικήσεις θα κινητοποιούν όλες και όλους;

Η "νέα συμφωνία" υπερβαίνει την απλή απαλλαγή από τις «ανθρακούχες» εκπομπές της οικονομίας ή την καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων: προϋποθέτει μετασχηματισμό της υποδομής των σύγχρονων κοινωνιών (κτίρια, μεταφορές, δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας κ.λπ.), σε μια κατεύθυνση που -για μια φορά- να μην είναι δυσμενής για τις λαϊκές τάξεις. Και αυτό είναι το κρίσιμο σημείο: Αυτό είναι το πεδίο της αντιπαράθεσης της Αριστεράς με τη νεοφιλελεύθερη εκδοχή του «πράσινου καπιταλισμού», που προωθεί τον μετασχηματισμό της οικονομίας σε βάρος των λαϊκών τάξεων.

Το GND (η πράσινη νέα συμφωνία), όπως την αντιλαμβάνεται η Αριστερά, θα επιτρέπει τη δημιουργία μαζικών θέσεων εργασίας, που θα συνδέονται με τις δημόσιες επενδύσεις, θα επιτρέψει αύξηση των μισθών και γενικότερα ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων και θα επιβάλει τον εκδημοκρατισμό της οικονομίας με ελέγχους κεφαλαίων και των μεγάλων τραπεζών, με στόχο την πράσινη κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ θα δίνει έμφαση στα δημόσια δίκτυα πάσης φύσεως μεταφορών και θα παρέχει κίνητρα για τη δημιουργία δικτύων ασφαλείας προκειμένου να  προωθηθεί το όραμα ενός «πράσινου ατομικού και κοινωνικού βίου»… 

 Όπως σημειώνει η Ναόμι Κλάιν, πριν αρνηθούμε την κατανάλωση των ορυκτών καυσίμων στην οποία βασίζονται όλες οι βιομηχανικές κοινωνίες, τόσο στον Βορρά όσο και στο Νότο, πρέπει να θέσουμε το ζήτημα της ρύθμισης της μετάβασης στη «νέα οικονομία» και να διασφαλίσουμε ότι η οικολογική λογική δεν θα εξαφανιστεί συστηματικά μπροστά στους περιορισμούς της real politik.

Tο GND, παρά τις ελλείψεις του, θέτει επί τάπητος αυτό που ο γεωγράφος Matt Huber αποκαλεί «στρατηγικές ρήξεις» ώστε να καταστεί δυνατή η δημιουργία μιας δημοφιλούς βάσης για την υποστήριξη της εφαρμογής αποτελεσματικών οικολογικών πολιτικών μακράς πνοής.

Όλα τα παραπάνω, βέβαια, μοιάζουν ως το πολιτικό πρόγραμμα της σοσιαλδημοκρατίας στον καιρό του «πράσινου καπιταλισμού». Σε κάθε περίπτωση όμως θα μπορούσαν να είναι και το προγραμματικό πλαίσιο της σύγκρουσης των λαϊκών τάξεων με το κεφάλαιο για τους όρους της μετάβασης στη "νέα" οικονομία, με προοπτική την αλλαγή του οικονομικού παραδείγματος…

*Naomi Klein, Rebecca Stefoff, Overcoming Climate and Social Injustice. Actes Sud, Arles, 2021, 304 σελίδες, 18,80 ευρώ.

**Πληροφορίες από Le Monde Diplomatique