Μπριζίτ Τρονιέ, η σπορά της Μποβουάρ

Πέρα από τα εμβληματικά συμβάντα των κοινωνικών επαναστάσεων, δίπλα και κοντά συντελούνται, αθέατα τις πιο πολλές φορές, μεγάλης διάρκειας αγώνες και κινήματα που μετασχηματίζουν την ηθική καθευτή και μαζί τις συνήθειες των ανθρώπων. Πιο σημαντικό, ίσως, από αυτά είναι το κίνημα του φεμινισμού: ακόμα και σήμερα, στην παρακμή του, επηρεάζει το συλλογικό ασυνείδητο και μαζί τα ανθρωπολογικά πρότυπα των κοινωνιών.

Η κατεστημένη, κυρίαρχη ιδεολογία επί αιώνες τοποθετεί το θηλυκό στο κάδρο του δυστοπικού ιδανικού, αθώα κορασίς –μητέρα– Παναγία, και διαρκώς το ετεροπροσδιορίζει. Ως ο Άλλος (Άλλη) απέναντι στον πατέρα αφέντη αρχικά, στον σύζυγο αφέντη αργότερα, θυσία στα παιδιά στο τέλος, η γυναίκα καταργεί την αυθυπαρξία της και ως ελεύθερο υποκείμενο και κοινωνικοπολιτικά.

Αλλά η βιολογία δεν είναι η αναπόδραστη μοίρα της γυναίκας. Το γυναικείο γίγνεσθαι, για να πραγματωθεί στη μορφή του όπως την ξέρουμε, περνά μέσα από πολλαπλές καταπιέσεις και φραγμούς και καταλήγει σε νόρμες εξάρτησης, υποταγής και καταναγκασμού. Η πρωτοπόρα διάνοια της Σιμόν ντε Μποβουάρ άλλαξε τον τρόπο που η γυναίκα στοχάζεται τον εαυτό της και ταυτόχρονα το ρόλο της εντός της κοινωνίας, πέρα από τις τρέχουσες αστικές αντιλήψεις.

Η Μποβουάρ τοποθετείται και πέραν του ιστορικού υλισμού. Η αδυνατότητα της γυναίκας-ανθρώπου να αυτοοριστεί δεν έχει σχέση με την ταξική της καταγωγή, ούτε και λύθηκε με την είσοδο στην εργασία και την κατάκτηση των αστικών δικαιωμάτων ισότητας. Έχει να κάνει με το βάθος και το εύρος των στερεοτύπων του ίδιου του δυτικού καπιταλιστικού πολιτισμού. Τούτη, όμως, η βαθύτατα υπαρξιακή επιλογή εξακολουθεί να έχει πολιτικό ενδιαφέρον: όχι με τη στενή έννοια του πολιτικού, σε ποιο σημείο της ευθείας αριστερά-δεξιά στέκει δηλαδή κανείς, αλλά πώς και εάν τοποθετείται απέναντι  στα κοινωνικά στερεότυπα και την κουλτούρα της πατριαρχίας. Και δεν είναι μακριά οι εποχές όπου όποια εξέφευγε αυτών, αποβαλλόταν ως μιαρή και έκλυτη.

Αλλά οι κάποτε «έκλυτες» έσονται πρώτες: εξήντα οχτώ χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του «Δεύτερου φύλου», η Γαλλία, η Ελλάδα, ο δυτικός κόσμος γενικώς, αποδέχεται την Μπριζίτ Τρονιέ ως ένα ακόμη πρότυπο «πρώτης κυρίας» διπλά στα συμβατικά ή στερεοτυπικά πρότυπα της Μελάνιας Τραμπ ή και της Μισέλ Ομπάμα. Ακόμα και την ώρα που την ενσωματώνουν στον κατεστημένο ρόλο της γυναίκας, ασχολούμενοι με τα ρούχα και τα παπούτσια της, η επιλογή στην ιδιωτική της ζωή την ακολουθεί ως τομή στην κουλτούρα μιας χώρας, στην οποία, παρά τον προοδευτισμό, οι πάντες κρατούσαν τα αστικά προσχήματα.

Η σπορά της Μποβουάρ έπιασε όμως τόπο και στην αστική τάξη. Οι Τορνιέ και Μακρόν, που σήμερα φαντάζουν πρωτοπόροι, αφού συνηθισμένο είναι το ανάποδό τους, οφείλουν τη δυνατότητα να επιλέγουν ο ένας τον άλλην, και η άλλη τον έναν, στους αγώνες των επαναστατριών φεμινιστριών. Οι οποίες ανήκαν στην άλλη, βέβαια, πλευρά του πολιτικού φάσματος από αυτούς.