Μίκης Θεοδωράκης: Ζώντας στο κόκκινο

Μίκης Θεοδωράκης,

«Μονόλογοι στο λυκαυγές»,

εκδόσεις ΙΑΝΟΣ. 

Τον βλέπω στο κρεβάτι, να περιεργάζεται χαμογελαστός το εργόχειρο της Μαργαρίτας. Όσοι συμπεραίνουν από την εικόνα, δεν ξέρουν ούτε το χιούμορ ούτε την τρυφερότητα ούτε την αειθαλή παιγνιώδη διάθεση αυτού του υπερενενηντάχρονου παιδιού. Γράφω «υπέρ-» και σκέφτομαι ότι ακόμα και τον χρόνο τον ζει στο «υπέρ-». Όσο για τον Αποχαιρετισμό, αυτός κρατάει καιρό. Χρόνια τώρα ο Μίκης συνομιλεί με τον θάνατο, ακριβώς όπως συνομιλούσε πάντα με τον έρωτα. Γιατί ερωτευόταν τα πάντα με πάθος. Γι’ αυτό καθώς διαβάζω το σχόλιο: «Σαν αποχαιρετισμός παρουσιάζονται τα λόγια του Μίκη Θεοδωράκη στο νέο βιβλίο του που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ», λέω δεν μπορεί, αυτό το Αντίο θα κρατήσει για πολύ ακόμα. Ευσεβής πόθος; Μπορεί. Αλλά αυτός ο άνθρωπος είναι παθιασμένος για ζωή και θα τη ζει μέχρι τελευταίας ρανίδας στο «υπέρ-», δηλαδή στο «κόκκινο». Θυμάμαι τον Στήβεν Χώκινγκ στο καροτσάκι του να απολαμβάνει τη θέα από το λόφο της Φλωρεντίας. Ναι, να απολαμβάνει! Μετά από μία εβδομάδα, μάλιστα, διάβασα ότι ξαναπαντρεύτηκε! Θα μου πείτε ότι οι αναλογίες δεν ισχύουν πάντα. Όμως ισχύει ότι οι «μεγάλες προσωπικότητες» όσο και αν τις ξορκίζει μια ορισμένη αριστερά, ζουν και επηρεάζουν ακόμα και με το βλέμμα τους, ακόμα και με τη σκιά τους.

Αλλά ας δούμε τι λέει σ’ αυτό το βιβλίο ο Μίκης, που, επαναλαμβάνω, δεν νομίζω ότι θα είναι το τελευταίο:  

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΙΑΝΟS με τίτλο «Μονόλογοι στο Λυκαυγές» και αποτελεί την συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του Μίκη Θεοδωράκη: «Διάλογοι στο λυκόφως. 90 συνεντεύξεις». 

«Το δίδυμο «Διάλογοι στο Λυκόφως» - «Μονόλογοι στο Λυκαυγές» πραγματεύεται την τελική μου προσπάθεια να συνδέσω το Τέλος και την Αρχή μιας νέας Ουτοπίας ως επιστέγασμα της ζωής και του έργου μου», επισημαίνει ο Μίκης Θεοδωράκης και προσθέτει:

«Δεν υπάρχει αμφιβολία. Αυτό είναι το τελευταίο μου βιβλίο! Ομολογώ ότι λυπάμαι γι’ αυτό, γιατί μου άρεσε να γράφω διάφορα κείμενα και ποιηματάκια πολύ πριν αρχίσω να γράφω μουσική. Γιατί και την μουσική την έγραφα, μόνο που αντί για λέξεις έγραφα μουσικούς φθόγγους. Μπορεί άραγε αυτός που χτυπά πλήκτρα να νιώθει την ίδια μέθη, τον ίδιο ίλιγγο με μας που κρατούσαμε πένα με μελάνι είτε μολύβι που κάθε τόσο το ξύναμε για να πάρουμε μιαν ανάσα, μια πνοή ικανοποίησης για το έργο μας, που εκείνη τη στιγμή το θεωρούσαμε μοναδικό!»

«Ο συγγραφέας και ο ποιητής, που έχει φτάσει σε βαθμό να τυπώνεται και να διαβάζεται, σίγουρα νιώθει σαν ημίθεος.

Τι να πω όμως για τον συνθέτη, που τους ψυχρούς φθόγγους του, τους γραμμένους πάνω σε ένα χαρτί, μπορείς να τους ακούσεις να ζωντανεύουν και να πετούν σαν σμήνη πουλιών που διαπερνούν τα τείχη του πραγματικού κόσμου και γίνονται αυλοί, ήχοι ενός θεϊκού κόσμου που είναι το μουσικό του έργο, καθώς εισβάλλει σε χιλιάδες ψυχές, σκέψεις, αισθήματα, καρδιές του κάθε Ανθρώπου χωρίς διάκριση».

«Τα έζησα όλα στον υπερθετικό»

«Τι να πω λοιπόν για τον συνθέτη; Ότι είναι ένας μικρός Θεός; Όχι!

Θα πω μονάχα ότι είναι ευλογημένος... Σαν τη θάλασσα, που όσο κι αν τη δέρνουν οι άνεμοι και κυματίζει, αφρίζει με χίλιους τρόπους, όμως όλα αυτά συμβαίνουν στην επιφάνειά της, γιατί λίγο πιο κάτω παραμένει ήρεμη, πανέμορφη, ευλογημένη.

Το ίδιο και η ζωή μου, που τα έζησε όλα. Στον υπερθετικό. Τη χαρά και τον πόνο. Το κόκκινο και το μαύρο. Την αγάπη και το μίσος. Τον θρίαμβο και την απογοήτευση. Το φως και το σκοτάδι. Αυτή υπήρξε η ζωή μου. Η γνωστή. Γιατί την άλλη, που σας αποκαλύπτω σήμερα, την έζησα γαλήνιος, βέβαιος και ευλογημένος.

Έτσι το θέλησε η Μοίρα, αυτός ο αποχαιρετισμός να συμπέσει με την εικόνα της Αγίας Μητέρας μου της προσφυγοπούλας από τον Τσεσμέ της Μικράς Ασίας, την ίδια εικόνα που είδα σε κάποια άλλη. Με τον ίδιο σας αποχαιρετώ κι εγώ».

*Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει επιλέξει και προσθέσει κείμενά του που γράφτηκαν από το 1996 μέχρι το 2016.

Στο Α’ Μέρος έχει ιδέες που διατρέχουν το σύνολο του έργου του για να εισάγει τον αναγνώστη στη βαθύτερη ουσία της σκέψης του.

Το υλικό του Β΄ Μέρους, όπου περιλαμβάνονται ομιλίες, δηλώσεις και άρθρα, ακολουθεί τη χρονολογική σειρά, με στοιχεία ανασκόπησης των σημαντικότερων γεγονότων αλλά και της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας ανά έτος.