Μάθημα λογοτεχνίας με οδηγό έναν… Τσελεμεντέ

Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο που έπεσε στα χέρια σου, με ρώτησε πριν από καιρό καλός φίλος δημοσιογράφος μεταξύ τέταρτου ή πέμπτου τσίπουρου και ρεβυθοκεφτέδων για μεζέ. «Ο Τσελεμεντές» του απάντησα χωρίς να το πολυσκεφτώ. Κι εκείνος έμεινε ενεός. Άλλα περίμενε ν’ ακούσει ο άνθρωπος.

Δικτατορία, βλέπεις, και το μόνο βιβλίο που δίχως φόβο και πάθος αναπαυόταν στον καναπέ του σπιτιού μας –αν και κατακόκκινο- ήταν ένας ογκώδης τόμος με χρυσά γράμματα, δώρο της μάνας της μάνας μου όταν παντρεύτηκε κι έγινε το ευαγγέλιό της.

Έκτοτε κάθε φορά που οι γυναίκες του σογιού άνοιγαν στο σπίτι μας το μαγικό αυτό βιβλίο ξεχύνονταν από μέσα αλλόκοτες ιστορίες με πειρατές, ατρόμητους ψαράδες, μοναχικές νεράιδες και ξελογιάστρες γοργόνες, μεθυστικές μυρωδιές και ανεξίτηλες γεύσεις από τη δύση και την ανατολή. Να εξομολογηθώ, ανάγνωση έμαθα από τον Τσελεμεντέ, αλλά από μαγειρική τα βασικά.

Ύστερα από χρόνια, όταν πρωτοδιορίστηκα στη Σίφνο, τη γενέτειρα του Νικόλαου Τσελεμεντέ, κι έπρεπε να διδάξω στο Γυμνάσιο τα σχήματα λόγου, δεν αντιμετώπισα κανένα πρόβλημα και τα παιδιά χωρίς δυσκολία αντιλήφθηκαν τους λεκτικούς τρόπους. Για οδηγό καλό είχαμε τον Τσελεμεντέ.

Μετωνυμία: Διαβάζω τον Τσελεμεντέ.

Συνεκδοχή: Ο Τσελεμεντές έσπρωξε την ελληνική κατσαρόλα στον σύγχρονο πολιτισμό.

Σχήμα κατ’ εξοχήν: Συμβουλεύομαι πάντα έναν Τσελεμεντέ όταν είναι να κάνω τραπέζι σε φίλους.

Μεταφορά: Ο Τσελεμεντές υπήρξε πραγματικός ποιητής της γεύσης και το βιβλίο του ευαγγέλιο για δέκα γενιές νοικοκυρών, αφού ξεκλείδωσε τις αισθήσεις.

Παρομοίωση: Οι συνταγές του Τσελεμεντέ σαν το σιφναίικο τον φλάρο απέκτησαν πέρα από τη χρηστική και αισθητική αξία.

Προσωποποίηση: Οι συνταγές του Τσελεμεντέ μιλούν πολλές εθνικές γλώσσες.

Σχήμα λιτότητας: Ο Τσελεμεντές έβαλε το ζελέ στη ζωή μας. Κι αυτό λίγο δεν είναι.

Ειρωνεία-χιούμορ: Πόσα νέα νοικοκυριά δεν έσωσε ο Τσελεμεντές από τις αφαιμάξεις των μαγειρισσών και προπάντων από το διαζύγιο!

Αντίθεση: Οι εποχές αλλάζουν αλλά οι συνταγές του Τσελεμεντέ μένουν αναλλοίωτες.

Υπερβολή: Όπως έγραψε κι ο Μελάς, ο Τσελεμεντές υπήρξε η πεμπτουσία παγκόσμιων γνώσεων.