Γεώργιος Κ. Τασούδης
(Πακέτο στοχασμών με αφορμή την ανθολογία του Κώστα Κουτσουρέλη «1821-2021 – Η Ελλάς των Ελλήνων: Δύο αιώνες εθνικά δεινά στον καθρέφτη της ποίησης», Gutenberg, 2021)
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέταση των πραγμάτων από την παθητή τους πλευρά. Από τον τρόπο που αυτά παθαίνονται. Το παθητό γίνεται μεθεκτό αφού πρωτύτερα έχει καταστεί ποθητό. Το παθητό γίνεται μαθητό ως προϊόν του ποθητού. Το μαθητό δίχως το παθητό είναι γνώση στείρα. Το παθητό δίχως το μαθητό είναι ανωριμότητα. Το παθητό δίχως το ποθητό είναι ματαιοπονία. Το μαθητό δίχως το ποθητό αγγαρεία. Το παθητό ως απαύγασμα του ποθητού με το μαθητό ως καταστάλαγμα των προαναφερόμενων, δύναται να ονομαστεί και τρόπος του βίου, τρόπος υπάρξεως.
Η κτίση, λοιπόν, του ποθητού επιτυγχάνεται μαθητεύοντας στο παθητό. Και η ικανοποίηση, ήτοι η εγκόλπωση του ποθητού, είναι εκείνη που εγκαθιδρύει την όντως ειρήνη στη ζωή, υπό την έννοια του αισθήματος πληρότητας. Αυτό που διαχωρίζει το ποθητό από το εμπαθές είναι η αλήθεια. Κι η αλήθεια είναι από τη φύση της μία, άτμητη, αδιαίρετη. Η επικράτηση της ειρήνης επαληθεύει την αλήθεια, ενώ η αλήθεια αποκαλύπτεται στην διαχρονικότητά της ως τέτοια, δηλαδή ως οδηγήτρια στην ειρήνη του βίου∙ προσωπικού και ευρύτερου. Η επιστήμη της εμπειρίας καταμαρτυρεί, ότι η αλήθεια στον τόπο ετούτο συναπαρτίζεται από την ιστορία του, τη γλώσσα του, την πίστη του καθώς και από αρετές όπως της αγάπης, του ανθρωπισμού, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, της θυσίας, της φιλοθεΐας κ.α.
Η διαιώνιση του ελληνικού τρόπου, ως επί το πλείστον, οφείλεται στην ανάδειξη προσωπικοτήτων που αυτοβούλως πόθησαν να τον μαθητεύσουν παθαίνοντάς τον. Οι ποιητές συγκαταλέγονται στην υπόψη χορεία «παθηματιών». Οι καλοί ποιητές μας με αυτά τα μεγέθη αναμετρήθηκαν αποκτώντας εμπειρική γνώση των αληθειών μας και όπως λέγεται «οι αλήθειες μας είναι πολλές και στην αλήθεια μας υπάρχουν ως μία». Ως ενεργοί συμμέτοχοι του τρίπτυχου ποθητό – παθητό – μαθητό, οι ποιητές μας αφενός πόνεσαν, κατανόησαν κι έτσι προσέλαβαν τον τρόπο του βίου, με τις συμπεριλήψεις και τα συμπαρομαρτούντα του∙ ως γεγονός και ως σχέση αδιάστατη, ως συγκεφαλαίωση, ίνα ώσιν εν, ως εχέγγυο του να «κάνουμε χωριό». Αφετέρου, όμως, ανέπτυξαν απτά αισθητήρια αντίληψης του τι αποτελεί διαστατή ζωή και ποιες οι επιπτώσεις αυτής. Το διαστατό αντικειμενοποιεί τα επιμέρους. Δημιουργεί απόσταση. Υποβαθμίζει τη σχέση σε χρηστικότητα. Γεννάει το ακόρεστο, αδηφάγο τέρας της εγωτικής θεώρησης των πραγμάτων. Διαφθείρει το άτομο, διαβρώνει το συλλογικό.
Οι ποιητές μας μίλησαν. Για όσα προαναφέρθηκαν και γι’ άλλα τόσα. Διακόσια χρόνια τώρα μιλάνε. Με τρόπο τολμηρό, αθώο, απόλυτα σεβαστικό στην ελευθερία του αποδέκτη των λόγων τους. Όμως μίλησαν∙ με έργο και με στάση ζωής. Και δε μίλησαν, φουτουριστικά, για ένα αόριστο μέλλον ως κατάληξη υπερπήδησης. Μίλησαν για το τώρα εντός του οποίου σχηματίζεται το αρχικό περίγραμμα του μέλλοντος. Για το «εδώ και τώρα» όπως προδιαγράφει αποκαλυπτικά τα επ-ερχόμενα. Αυτό ακριβώς είναι ο -ποιητικός κι όχι μόνο- προφητικός λόγος: η αποκαλυπτική περιγραφή της επίδρασης του τώρα στο αύριο.
Εν κατακλείδι. Μήτηρ μαθήσεως η ανθολογία του Κώστα Κουτσουρέλη καθόσον συνάζει με συνέπεια διαπιστώσεις -άλλες επαληθευμένες, άλλες σε εξέλιξη, άλλες διαρκώς επανερχόμενες κ.ο.κ.- με λογοτεχνική δεινότητα επισημασμένες και συνάμα παρακλητικά παρακινητικές σε αναστοχασμό, σ’ επαναπροσδιορισμό, σ’ ελπιδογέννα μετάνοια. Το τότε “μέλλον” βιώνεται -ή αναβιώνεται- πλέον ως παρόν. Κι η δήλωση άγνοιας παύει να αποτελεί δικαιολογία με τα ιστορικά διδάγματα, συμπεράσματα και εκτιμήσεις ανά χείρας και τα οποία εν σιωπή σκούζουν τη διαθεσιμότητά τους ως θεμελιώδη ελατήρια ρευστοποίησής τους. Καιρός του ποιήσαι, λοιπόν!...
Γεώργιος Κ. Τασούδης
Θούριο Ορεστιάδας
