ΗΠΑ: Η σημασία των εκλογών

Η Wall Street, δηλαδή οι Αμερικανοί επιχειρηματίες, ταλαντεύεται ανάμεσα στην Χάρις και τον Τραμπ γράφει το «Politico». Αυτό σημαίνει πως είτε εκλεγεί ο Τραμπ (μ’ αυτόν είναι οι περισσότεροι επιχειρηματίες) είτε η Χάρις το ίδιο θα είναι γι' αυτούς. Τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δεν ενδιαφέρονται για τον οξύ πολιτικό λόγο των υποψηφίων, μόνο την  οικονομική προοπτική και το όφελός τους μετρούν. Δεν τους απασχολούν τα λόγια του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων όπως «μιάσματα» και «εσωτερικός εχθρός» που «παραπέμπουν σε ολοκληρωτικά καθεστώτα», όπως  παρατηρεί το «The Atlantic».

«Μιάσματα» και «παράσιτα» αποκαλούνται οι Δημοκρατικοί, και «σκουπίδια» οι μετανάστες. Που αποσκοπεί άραγε αυτός ο τοξικός και εμπρηστικός λόγος; Στην ανάφλεξη του «εμφυλίου των κάτω» είναι η απάντηση. Έχετε δει την ταινία «Οι συμμορίες της Νέας Υόρκης» του Σκορσέζε; Αν όχι, να τη δείτε. Όλη η αλήθεια της αμερικανικής κοινωνίας παρουσιάζεται εκεί. Οι «κάτω», οι διάφορες εθνότητες μεταναστών που έχουν έρθει στις ΗΠΑ απ’ όλο τον κόσμο (το «καταραμένο απόθεμα» όπως έλεγε ο Μπένγιαμιν, ή οι πιο έξυπνοι και οι πιο γενναίοι που έλεγε ο Ζόμπαρτ) συγκρούονται μεταξύ τους σ’ έναν εμφύλιο που υποθάλπουν οι «από πάνω». Κι όταν οι «από κάτω» καταλαβαίνουν τι συμβαίνει, τότε τα αφεντικά στέλνουν εναντίον τους το στρατό και τα κανόνια.

Ο συνεκτικός ιστός της αμερικανικής κοινωνίας ήταν «το αμερικάνικο όνειρο», εκεί πατάει το M.A.G.A., το «να ξανακάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά», του Τραμπ, καθώς και το κοινό αίσθημα της απειλής από τον «ξένο εισβολέα», το «παράσιτο», που είναι ο νέος μετανάστης. Στις ΗΠΑ πάντα κατασκευάζονταν ο «εχθρός της ημέρας», αυτός που απειλούσε και συγχρόνως συνείχε την αμερικανική κοινωνία. Οι επιλεκτικές «απειλές» και οι αποκλεισμοί  για λόγους θρησκείας, χρώματος, ράτσας ή εθνικότητας (Ιρλανδοί, Γερμανοί, Ασιάτες, Μαύροι κ.ά.) θα ενώνουν τους πάνω και τους κάτω, συνέχοντας την αμερικανική κοινωνία. Έτσι, το αμερικανικό έθνος θα δημιουργηθεί με μία συμπερίληψη μέσω της εθνικοπολιτιστικής ανοχής αλλά κυρίως μέσω των συνεχών αποκλεισμών.

Η πολιτική και κοινωνική σύγκρουση στις ΗΠΑ δεν είναι παρά η ένταση που υπάρχει ανάμεσα στο δομημένο κοινωνικό σώμα, όπου κάθε μέρος έχει τη θέση του, και στο μέρος που «δεν χωρά πουθενά», που αναστατώνει αυτή την τάξη. Οι «αποκλεισμένοι», οι «απ’ έξω», αυτοί που «δεν χωρούν πουθενά», διεκδικώντας το χώρο τους στο σώμα της κοινωνίας δημιουργούν αναταραχή στο όνομα της αρχής της ηθικής ισότητας που ισχύει για όλους τους ανθρώπους. Γι΄αυτό ο αποκλεισμός τους συνιστά έναν ιδιότυπο ηθικιστικό ρατσισμό (ο οποίος στις ΗΠΑ θα αποκληθεί «πατριωτισμός») και τον οποίο θα τον υποστούν πρώτα οι Μαύροι από τους αγγλοσάξονες Έποικους και στη συνέχεια οι νέοι μετανάστες από τους παλιούς μετανάστες.

Ο ρατσισμός δεν είναι παρά ένα παιχνίδι μετάθεσης των ευθυνών για την κοινωνική αδικία που προκαλεί η απληστία των «από πάνω», καθώς μεταθέτει τον εσωτερικό κοινωνικό ανταγωνισμό σε κάποιον που βρίσκεται «εκτός», στον ξένο, η είσοδος του οποίου υποτίθεται ότι ευθύνεται για την αδικία, την εγκληματικότητα, τη διαφθορά και τη διάβρωση του κοινωνικού ιστού. Έτσι, έχουμε μια «οργανική συνεργασία» των υπό κανονικές συνθήκες αντιτιθέμενων μερών της κοινωνίας στο όνομα του «κοινού εισβολέα-εχθρού», που είναι ο ξένος.

Εδώ οφείλονται οι ιδεολογικά φανατικές συντηρητικές αναδιπλώσεις της αμερικανικής κοινωνίας (σήμερα και της ευρωπαϊκής) και η ανάπτυξη της «πατριωτικής» ακροδεξιάς. Γιατί αυτό που συμβαίνει με τη ρατσιστική αντιπαλότητα είναι ότι παραμορφώνει την αναπαράσταση του κοινωνικού ανταγωνισμού. Ο ξένος γίνεται ένα φετίχ που αρνιέται και συγχρόνως ενσαρκώνει τη δομική αδυναμία της κοινωνίας. Με άλλα λόγια, καθώς για «όλα φταίει ο ξένος», καλύπτεται στη φαντασίωση των μελών της κοινωνίας η πραγματική ανταγωνιστική κοινωνική ρωγμή, που είναι αυτή μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου.

Η «απόκρυψη» θα ολοκληρωθεί τις Κυριακές στις προτεσταντικές εκκλησίες, εκεί όπου παλιά συναντιόταν οι δουλοκτήτες με τους δούλους και σήμερα συναντιούνται οι «από πάνω» με τους «από κάτω». Ο προτεσταντικός πουριτανισμός αρχικά και στη συνέχεια ο Ευαγγελικός προτεσταντισμός και ο εθνικός ρεπουμπλικανισμός είναι ο πρωτότυπος συνδυασμός στις ΗΠΑ μιας θρησκευτικής και μιας πολιτικής θρησκείας, ο συνδυασμός της Βίβλου και του αμερικανικού Συντάγματος, της πίστης στο Θεό και της πίστης στην πατρίδα. Το σημείο τομής των δύο θρησκειών είναι η πίστη στον αμερικάνικο λαό ως «περιούσιο λαό». Αυτή η πίστη ενώνει όλους τους Αμερικανούς! Αυτή η πίστη έχει χαθεί σήμερα και ο Τραμπ υποστηρίζει ότι θα την επαναφέρει με το M.A.G.A.

Η διαφορά μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων είναι ότι οι δεύτεροι διακηρύττουν πως ο αμερικανικός είναι ο «περιούσιος λαός του Θεού», ενώ οι πρώτοι ότι ο αμερικανικός είναι ο «περιούσιος λαός της ιστορίας» (Χέγκελ). Μόνο που η κρίση της αμερικανικής αυτοκρατορίας (κάποιοι μιλούν για το τέλος της) επαναφέρει την ανάγκη προσφυγής σε μια πιο μεταφυσική-θρησκευτική προσέγγιση που θα συνέξει τουλάχιστον το εσωτερικό της κοινωνίας των ΗΠΑ. Αυτό όμως δεν συνέβη κατά την προηγούμενη θητεία του Τραμπ. Ο υφέρπων φασισμός τον οποίο κατήγγειλε έγκαιρα ο Νόρμαν Μέηλερ, η ανυπαρξία δημοκρατίας και ισότητας για την οποία μιλούσε ο Βόνεγκατ και ο Χάουαρντ Ζιν, εξακολουθούν να είναι δομικό κοινωνικό πρόβλημα στις σημερινές ΗΠΑ. Γι’ αυτό οι εκλογές αυτές θα έχουν μεγάλη σημασία πιο πολύ για το εσωτερικό των ΗΠΑ…

*Σημεία από το βιβλίο μου Homo americanus, 2008