Η «Πρόοδος» του Κυρ. Μητσοτάκη

Διαβάζω ότι οι επικοινωνιολόγοι του Κυριάκου Μητσοτάκη αποφάσισαν ότι ο άξονας της αντιπαράθεσης της προσεχούς εκλογικής αναμέτρησης θα είναι «πρόοδος-συντήρηση». Εξυπακούεται πως η ΝΔ θα είναι συνυφασμένη με την πρόοδο(!), ενώ οι αντίπαλοί της με την συντήρηση. Αλλά σε τι συνίσταται η «πρόοδος», όπως την αντιλαμβάνεται ο Κυρ. Μητσοτάκης; Η απάντηση είναι οι νέες τεχνολογίες και η ψηφιακή επανάσταση. Όμως για να προσλάβει προοδευτικό πρόσημο αυτή η επανάσταση χρειάζεται να απαντηθεί κι ένα ακόμα ερώτημα: Ψηφιακή επανάσταση για ποιον, για τους λίγους ή για όλους;  

Η ψηφιακή επανάσταση για να είναι προοδευτική οφείλει να άρει την αντίθεση μεταξύ του καπιταλισμού και της δημοκρατίας. Απτό παράδειγμα η προσπάθεια της ιδιοκτησίας της Amazon να εμποδίσει τους εργαζόμενους να συστήσουν σωματείο.  

Για να είναι προοδευτική η επανάσταση των νέων τεχνολογιών οφείλει να μην υποτάσσεται στις απαιτήσεις των «αγορών» (έτσι αποκαλείται σήμερα το κεφάλαιο) για φορολογική ανισότητα, αδιαφάνεια, απάλειψη του ελέγχου, υπερσυσσώρευση του πλούτου σε ελάχιστα άτομα, εκμηδένιση του κοινωνικού κράτους, απαξίωση των συμφερόντων της συντριπτικής πλειοψηφίας προς όφελος ελαχίστων, αναπαραγωγή της κοινωνικής ανισότητας και δημιουργίας του «πρεκαριάτου» [επισφαλώς εργαζόμενοι]κ.ά..

Οι νέες τεχνολογίες είναι συνυφασμένες με τη συντήρηση όταν οξύνουν τη δυστυχία των πολλών και κάνουν καλύτερη τη ζωή ελάχιστων.

Η εξαθλίωση των λαών και ο διαμοιρασμός του πλούτου στα χέρια λίγων δεν είναι μόνο κατάλυση της δημοκρατίας, αλλά και ανυπόφορη πρόκληση και καταπίεση.

Οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν, επιπλέον, και διακρατικές ανισότητες, καθώς η κυκλοφορία ανθρώπων, χρήματος και πληροφοριών, ρυθμίζεται επικερδώς από τα πλούσια βιομηχανικά έθνη-κράτη του «Πρώτου Κόσμου», ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε καθεστώς φτώχειας. Παράδειγμα αυτής της ανισότητας είναι και η μη πρόσβαση στα εμβόλια για τον Covid-19 όλων των χωρών της Αφρικής και των περισσότερων της Ασίας.

Η φιλόσοφος Γκαγιάτρι Τσακραβόρτι Σπίβακ, η οποία ασχολείται με ζητήματα μετα-αποικοκρατίας αμφισβητεί μερικές από τις κυρίαρχες ιδέες της σύγχρονης εποχής, όπως την αντίληψη περί υπεροχής του δυτικού κόσμου έναντι του μη δυτικού στα επίπεδα του πολιτισμού, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης, καθώς και αυτή που θεωρεί τη σύγχρονη μετααποικιακή εποχή περισσότερο νεωτερική και προοδευτική σε σχέση με την περίοδο της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας του 19ου αιώνα. Η «δρακόντεια λιτότητα» με τις «μικρότερες συντάξεις» είναι η φτωχοποίηση του κόσμου ως αναπόφευκτη (αλλά και απαραίτητη) εκδήλωση της μετααποικιακής πολιτικής, γράφει. Υπό αυτές τις συνθήκες η έννοια της δημοκρατίας υπονομεύεται ανεπανόρθωτα.

Κατά την Σπίβακ, οι επιπτώσεις της αποικιοκρατίας δεν εξέλιπαν με την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας για πολλές πρώην αποικίες, καθώς οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές που εγκαθιδρύθηκαν με την αποικιοκρατία εξακολούθησαν να διαπερνούν την πολιτισμική, πολιτική και οικονομική ζωή των μετααποικιακών εθνών-κρατών. Επιπλέον, η ανάδυση των ΗΠΑ ως παγκόσμιας οικονομικής υπερδύναμης στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα επανασχεδίασε τους αποικιακούς χάρτες εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του πολυεθνικού κεφαλαίου.

Η σκέψη της Σπίβακ ταυτίζεται με αυτή της Χ. Άρεντ, όπως παρουσιάζεται στο δοκίμιο «Η παρακμή του έθνους-κράτους και το τέλος των δικαιωμάτων του ανθρώπου» (από το βιβλίο Οι Απαρχές του Ολοκληρωτισμού), όπου η φιλόσοφος στοχάζεται πάνω στη συνθήκη που παράγει ανιθαγενείς (stateless) ανθρώπους, οι οποίοι μετατρέπονται σε απροσδιόριστα ανθρώπινα όντα, σε «αποβράσματα της γης»: χωρίς δικαιώματα, χωρίς πολιτικές ιδιότητες, χωρίς γνώμη, χωρίς δυνατότητα αυτο-προσδιορισμού και έκφρασης εντός ενός κοινού κόσμου, χωρίς δικαίωμα στη διαμονή, την εργασία, την ισότητα και την ελευθερία δράσης. Αυτοί είναι οι neo-homo sacer.

Γι' αυτό λέω, πως η "Πρόοδος" δεν είναι η ψηφιακή επανάσταση που οξύνει ακόμα περισσότερο τον αποκλεισμό και τις ανισότητες, αλλά αυτή που κάνει καλύτερη τη ζωή για όλους…