Ήταν μια ζωή σύντομη και γεμάτη. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι δολοφονήθηκε στα πενηντατρία του. Ο άντρας που σκότωσαν είχε ακόμα πολλά να πει. Ήταν ένας πολιτικοποιημένος δημιουργός με έντονη παρουσία στην φιλολογική, πολιτική και κινηματογραφική σκηνή της Ιταλίας στις δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70.
Ο Παζολίνι δολοφονήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1975 στην παραθαλάσσια περιοχή Όστια, κοντά στην Ρώμη και ο δολοφόνος του Πίνο Πελόζι συνελήφθη την ίδια ημέρα, ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητο που ανήκε στον μεγάλο Ιταλό καλλιτέχνη.
Πολλοί ιταλοί δημοσιογράφοι και συγγραφείς συνεχίζουν να πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη δεν κατάφερε να εξιχνιάσει πραγματικά την υπόθεση και ότι η δολοφονία αυτή μπορεί να είχε πολιτικά κίνητρα. Η Όστια ήταν μία περιοχή χαρακτηριστική των μυθιστορημάτων του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ο θάνατός του ήταν για πολλούς αριστερούς της εποχής μία πολιτική δολοφονία, πιθανώς από φασίστες που ενοχλήθηκαν από την τελευταία του αντιφασιστική ταινία «Σαλό ή 120 Μέρες στα Σόδομα». Ο Πίνο Πελόζι ομολόγησε τη δολοφονία, αλλά τριάντα χρόνια μετά το 2005, απέσυρε την ομολογία του, και υποστήριξε ότι άγνωστοι είχαν σκοτώσει τον Παζολίνι. Είπε ότι αναγκάστηκε να ομολογήσει γιατί υπήρχαν απειλές κατά του ίδιου και της οικογένειάς του.
Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι γεννήθηκε στην Μπολόνια στις 5 Μαρτίου του 1922, χρονιά που ανεβαίνει στην εξουσία ο Μουσολίνι. Υπήρξε Μαρξιστής και Αντιφασίστας και όλες οι ταινίες του περιέχουν κοινωνικά και πολιτικά σχόλια για τα λαϊκά και αστικά στρώματα, όπως Το θεώρημα(1968) και το Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.
Στενά συνδεδεμένος με τον τρόπο που αυτός ένιωθε τον αγροτικό κόσμο είναι και ο τρόπος που παρατηρεί τον κόσμο του Προλεταριάτου των προαστίων της Ρώμης. Σε μια συνέντευξή που έδωσε στη La Stampa την Πρωτοχρονιά του 1975 μιλάει γι' αυτούς ακριβώς τους συνοικισμούς: «Ήταν ένας κόσμος περιθωριακός και τρομερός στη σκληρότητά του, αλλά διατηρούσε ένα δικό του κώδικα τιμής και γλώσσας ο οποίος δεν αντικαταστάθηκε με τίποτα. Σήμερα τα παιδιά των προαστίων τρέχουν με μηχανές και βλέπουν τηλεόραση αλλά δεν ξέρουν να μιλάνε, μόλις που καταφέρνουν να τραυλίζουν πια. Είναι το βασικό πρόβλημα όλου του αγροτικού κόσμου ή τουλάχιστον της κεντρικής και νότιας Ιταλίας».
Μετά τους αγώνες των εργατών γης στο Φριούλι, γράφει την πρόζα Οι Μέρες του Αγαθού Ντε Γκάσπερι που αργότερα θα γίνει μυθιστόρημα και θα εκδοθεί το 1962 με τίτλο Το Όνειρο μιας Υπόθεσης. Εκτός από τις εμβληματικές ταινίες του, έγραψε θέατρο, δοκίμια και ποίηση. Διαβάστε, παρακαλώ, την "προφητεία" του...
Προφητεία (απόσπασμα)
Ο Αλή με τα Γαλάζια Μάτια,
Ένας από τους τόσους γιους των γιων,
Θα κατεβεί από το Αλγέρι, πάνω σε καράβια
Με πανιά ή κουπιά. Θα είναι
Μαζί του χιλιάδες άνθρωποι
Μικρόσωμοι και με τα μάτια
Των φτωχών σκύλων των πατεράδων
Πάνω στις βάρκες τις φτιαγμένες στα Βασίλεια της Πείνας.
Θα φέρουν μαζί τους τα μωρά, το ψωμί και το τυρί, στα λαδόχαρτα της Δευτέρας του Πάσχα.
Θα φέρουν τις γιαγιάδες και τα γαϊδούρια,
Πάνω στις τριήρεις τις κλεμμένες στα αποικιακά λιμάνια.
Θα ξεμπαρκάρουν στον Κρότωνα, στο Πάλμι,
Κατά εκατομμύρια, ντυμένοι με ασιάτικα
Κουρέλια και με αμερικανικά πουκάμισα.
Μεμιάς οι Καλαβρέζοι θα πουν
Όπως αλήτες σε αλήτες:
«Να οι παλιοί αδερφοί,
Με τους γιους και με το ψωμί και το τυρί!».
Από τον Κρότωνα και το Πάλμι θ’ ανεβούν
Στη Νεάπολη, κι από κει στη Βαρκελώνη
Στη Θεσσαλονίκη και στη Μασσαλία,
Στις Πολιτείες της Διαφθοράς.
Ψυχές και άγγελοι, ποντίκια και ψείρες,
Με σπέρμα της Αρχαίας Ιστορίας,
Θα πετάξουν μπροστά στους νέγρους.
Αυτοί πάντα ταπεινοί
Αυτοί πάντα αδύναμοι
Αυτοί πάντα φοβισμένοι
Αυτοί πάντα κατώτεροι
Αυτοί πάντα ένοχοι
Αυτοί πάντα υπήκοοι
Αυτοί πάντα μικροί,
Αυτοί, που δε θέλησαν ποτέ να γνωρίσουν,
Αυτοί που είχαν μάτια μόνο για να παρακαλούν,
Αυτοί που έζησαν σα ληστές,
Στο βάθος της θάλασσας, αυτοί που έζησαν σαν τρελοί
Στη μέση τ’ ουρανού,
Αυτοί που φτιάξανε
Νόμους έξω από το νόμο,
Αυτοί που προσαρμόστηκαν
Σ’ έναν κόσμο κάτω από τον κόσμο
Αυτοί που πίστεψαν
Σ’ έναν θεό δούλο του θεού,
Αυτοί που τραγούδησαν
Στις σφαγές των βασιλιάδων,
Αυτοί που χόρεψαν
Στους πολέμους των αστών,
Αυτοί που προσευχήθηκαν
Στους εργατικούς αγώνες
καταθέτοντας την τιμιότητα
των χωριάτικων θρησκειών,
Ξεχνώντας την τιμή
Του υποκόσμου,
Προδίνοντας την ειλικρίνεια
Των βαρβαρικών λαών
Πίσω από τους δικούς τους Αλή με τα Γαλάζια
Μάτια – θα βγουν κάτω από τη γη για να ληστέψουν –
Θ’ ανέβουν από το βάθος της θάλασσας για να σκοτώσουν –
Θα κατεβούν από τα ύψη του ουρανού
Για ν’ αρπάξουν – και για να μάθουν στους συντρόφους
Εργάτες τη χαρά της ζωής –
Για να μάθουν στους αστούς
Τη χαρά της ελευθερίας –
Για να μάθουν τους χριστιανούς
Τη χαρά του θανάτου
Θα καταστρέψουν τη Ρώμη
Και πάνω στα ερείπιά της
Θα καταθέσουν το σπόρο
Της Αρχαίας Ιστορίας.
Ύστερα με τον Πάπα και με το κάθε άγιο μυστήριο
Θα πάνε σαν τους τσιγγάνους
Τον ανήφορο προς τη Δύση και το Βορρά
Με τις κόκκινες σημαίες
Του Τρότσκι να κυματίζουν… (Ποίηση σε σχήμα τριαντάφυλλου, εκδ. Τυπωθήτω)
Ο Παζολίνι έζησε σε μια ατμόσφαιρα πνευματικής αντιπαράθεσης που συνδεόταν με τις συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ κομμουνισμού, καθολικισμού και χριστιανοδημοκρατίας. Αποδοκίμαζε το φασισμό αλλά και ευρύτερα τον ιταλικό υπερεθνικισμό και αγαπούσε τους Έλληνες τραγικούς ( Οιδίποδας, Μήδεια, Πυλάδης). Δάσκαλοί του ο Μαρξ, ο Σπινόζα, ο Γκράμσι, ο Ιησούς και ο Φραγκίσκος της Ασίζης, ο Ντοστογιέφσκι, ο Δάντης και ο Τσάπλιν, ο Ροσελίνι, ο Γκοντάρ, ο Μπρεξόν. Τα γραπτά του συγκεντρώθηκαν σε δέκα τόμους των χιλίων σελίδων ο καθένας. Τα μυθιστορήματά του και οι ταινίες του αγαπήθηκαν και είχαν μεγάλη επιτυχία ενώ οι ποιητικές του συλλογές γίνονταν αμέσως διάσημες. Ο Παζολίνι θεωρούνταν μείζων ποιητής και οι δημόσιες εμφανίσεις του ξεσήκωναν κυριολεκτικά τον κόσμο. Μετά τον θάνατό του τον διδάσκουν στα σχολεία ως ομόλογο, τον εικοστό αιώνα, του Δάντη και του Λεοπάρντι.
Το 1969 γυρίζει την ‘Μήδεια’. Η Μαρία Κάλλας, πρωταγωνίστρια της ταινίας προσκολλάται με πάθος στον Παζολίνι και τον ακολουθεί στην Αφρική, μαζί με τον Μοράβια. Ο Πυλάδης ανεβαίνει επίσης στο αρχαίο θέατρο της Ταορμίνα. Το 1970 γυρίζει το Δεκαήμερο. Γράφει για το σεξ ως αλληγορία της εξουσίας, θεωρώντας το ως απεικόνιση ενδεχομένως ονειρική αυτού που ο Μαρξ αποκαλεί μετατροπή του ανθρώπου σε εμπόρευμα. Προτιμούσε την πραγματικότητα από την αλήθεια. Για την αλήθεια, αμφέβαλλε και αμφέβαλλε κυρίως για εκείνους που μιλούσαν στο όνομά της. Ήταν συνεπώς περισσότερο ποιητής παρά φιλόσοφος, περισσότερο σκηνοθέτης παρά μυθιστοριογράφος, περισσότερο οραματιστής παρά παραμυθάς.
«Το μοναδικό μεγαλείο του ανθρώπου», γράφει, «είναι η τραγωδία του». Για την πραγματικότητα μίλησε στο ομώνυμο ποίημά του:
Γι’ αυτό τα γέλια και οι υπαινιγμοί
των φτωχών ρατσιστών γλιστράνε πάνω
στην πραγματικότητά του σαν τα όνειρα
τα ανεδαφικά των πεθαμένων (Ποίηση σε σχήμα τριαντάφυλλου)
Αποσπάσματα από τη βιογραφία του Παζολίνι από τον Rene De Ceccatty, Gallimard, 2005, εκδ. Κασταλία, 2006)
