Η εξεζητημένη εξιστόρηση των διωγμών των πρώτων χριστιανών

Όλα τα μεγάλα πολιτικά, κοινωνικά και θρησκευτικά κινήματα στην Ιστορία, θρήνησαν χιλιάδες έως εκατομμύρια θύματα, έως ότου θριαμβεύσουν ή εξαφανιστούν. Γεγονός είναι επίσης ότι στον αντίποδα, πολλές φορές η αλήθεια κατακρεουργήθηκε και πολλά δράματα γιγαντώθηκαν τεχνητά, για λόγους προπαγάνδας. Δεν θα ήθελα να εξαφανίσω με την πέννα μου τους πιθανούς πραγματικούς θανάτους χιλιάδων χριστιανών μαρτύρων (δικαιούνται μνείας και τιμής υποφέροντας για τα ιδανικά τους), αλλά δεν θα ήθελα να θυσιάσω και την αλήθεια (εάν κατακρεουργήθηκε). Καθώς το θέμα είναι ιδιαίτερα λεπτό, θα ζητούσα προκαταβολικά συγγνώμη για πιθανές παραλείψεις και θα παρακαλούσα για συμπλήρωση της εικόνας και τον αντίλογο…

Μνημονεύεται στις εκκλησίες, διδάσκεται στα σχολεία, γράφεται στα βιβλία και εντυπώνεται ανεξίτηλα στην μνήμη μας, ο διωγμός και το μαρτύριο εκατοντάδων χιλιάδων χριστιανών και η θανάτωσή τους με φρικιαστικούς τρόπους, από τους κακούς και μοχθηρούς ειδωλολάτρες αυτοκράτορες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κατά την διάρκεια των τριών πρώτων αιώνων της χρονολογίας μας.

Το αιματοκύλισμα των χριστιανών από τους ειδωλολάτρες

Το αφήγημα αυτό, προσδίδει τεράστιες διαστάσεις στις διώξεις των πρωτοχριστιανών, μιλώντας για τρομερές σφαγές στο τέλος του 1^ου αιώνα μ.Χ. και για ποτάμια αίματος επίσης κατά τον 2^ο και 3^ο αιώνα μ.Χ. [π.χ. Rops D.]. Το πρώτο μισό του 4^ου αιώνα μ.Χ., ο επίσκοπος Ευσέβιος (265 μ.Χ. – 339 μ.Χ.), “ο πατέρας της Εκκλησιαστικής Ιστορίας” (όπως έχει ανακηρυχθεί από την Εκκλησία), αφιερώνει ολόκληρο βιβλίο και αναφέρει ανατριχιαστικές ιστορίες για τους κακούς ειδωλολάτρες, τους λυσσασμένους διώκτες των χριστιανών. Οι “μάρτυρες της πίστης” σύμφωνα με τον Ευσέβιο (και δεκάδες άλλους χριστιανούς συγγραφείς), μαχαιρώνονται στην κοιλιά, στα μάγουλα, στις γάμπες, τους σπάνε τα πόδια, τους κόβουν χέρια, μύτες και αυτιά, ρίχνουν ξύδι και αλάτι στις πληγές, καυτό μολύβι στην πλάτη, τους καίνε ζωντανούς. Αμέτρητοι ήταν οι μάρτυρες, τους οποίους οι ειδωλολάτρες αποκεφάλισαν, σταύρωσαν, έπνιξαν ή έριξαν στα θηρία. Εκείνοι όμως απτόητοι, την ώρα των βασανιστηρίων “μέχρι την τελευταία τους πνοή, πανηγύριζαν και εξυμνούσαν με τραγούδια τον Θεό, με επαίνους και ευχαριστίες”. Σε πολλούς, εμφανιζόταν στην αρένα η Θεία Πρόνοια και τους ανέβαζε στον Ουρανό, πριν τους κατασπαράξουν τα θηρία. 

Είναι έτσι όμως;

Για τον Ευσέβιο, εκτός του ότι (παραδεκτό από δεκάδες ιστορικούς) π.χ. η βιογραφία του Κωνσταντίνου του Μέγα, από αυτόν, είναι λατρευτικό αφήγημα και όχι σοβαρή ιστοριογραφία, σε ότι αφορά στους διωγμούς των χριστιανών “οι υπερβολές, οι παραλείψεις, οι ανακρίβειες και οι παραποιήσεις εγγράφων, αντικατέστησαν την επιστημονική ερμηνεία των πηγών” [Moreau J]. 

Ο Ευσέβιος αναφέρει ότι σε μία πόλη της Φρυγίας, οι ειδωλολάτρες έκαψαν ζωντανούς όλους τους κατοίκους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, (δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους) γιατί ήταν χριστιανοί. Ο Ευσέβιος, αν και τέτοιο γεγονός θα ήταν γραμμένο με πύρινα γράμματα στην Χριστιανική Ιστορία, “ξέχασε” να αναφέρει την χρονολογία και την πόλη… 

Κατά τον διωγμό του 177 στην Γαλατία, επί Μάρκου Αυρηλίου, ο Ευσέβιος αναφέρει πάλι δεκάδες χιλιάδες μάρτυρες. Τα διάφορα μαρτυρολόγια τα οποία διασώθηκαν αναφέρουν 48 μάρτυρες, όλους κι’ όλους. Αντίθετα, αργότερα στην Γαλατία, ο αριθμός των ειδωλολατρών μαρτύρων από τους διωγμούς στους οποίους προέβησαν οι χριστιανοί, ήταν “ιδιαίτερα μεγάλος” [Schneider C].

Στον χριστιανικό διωγμό του Διοκλητιανού στην Παλαιστίνη στις αρχές του 4^ου αιώνα (σημείωση: έγινε παρά την θέλησή του), ενώ ο Ευσέβιος θρηνεί δεκάδες χιλιάδες θύματα, οι καλά πληροφορημένες πηγές τον διαψεύδουν και αναγκάζεται να επανορθώσει λίγο αργότερα, γράφοντας ότι τελικά ήταν 91 τα θύματα. Ας κλείσουμε με τον Ευσέβιο, παραθέτοντας την Ste Croix στην Harvard Theological Review το 1954, η οποία κατέληξε ότι “ο πατέρας της Εκκλησιαστικής Ιστορίας δεν είχε κανενός είδους επιστημονική συνείδηση”.

Ο Ωριγένης (185 – 253), ένας από τους μεγάλους άνδρες της ανθρωπότητος και ο γονιμότερος και σοβαρότερος συγγραφέας της αρχαίας Εκκλησίας [Deschner K.], ανέφερε ότι ο αριθμός των χριστιανών μαρτύρων ήταν “μικρός και εύκολος να υπολογιστεί”. Πράγματι τα περισσότερα “μαρτυρολόγια” έχουν παραποιηθεί, το Κράτος γενικά δεν παρενόχλησε τους χριστιανούς για την πίστη τους και συχνά, όπου σποραδικά υπήρχαν διωγμοί, οι κρατικοί υπάλληλοι έκαναν τα στραβά μάτια και συμβούλευαν τους χριστιανούς να μην είναι επιθετικοί με προκλητικές εκδηλώσεις λατρείας στον θεό τους, αποφεύγοντας τις αντιπαραθέσεις και την πιθανή τιμωρία τους.

Γιατί δεν θα μπορούσε να είναι έτσι…

Κατ’ αρχήν είναι ανάγκη να κατανοηθεί, ότι η πίστη των πρωτόγονων λαών δεν επέβαλε την λατρεία ενός μοναδικού “υπέρτατου” όντος, όλες οι αρχαίες θρησκείες ήταν λίγο – πολύ ανεκτικές. Η έννοια της αποκλειστικότητας αντιτίθετο στον πολυθεϊσμό. Οι άνθρωποι ήταν γενναιόδωροι και φιλικοί, μπορούσαν να προσεύχονται σε όλους τους θεούς που υπήρχαν, πίστευαν ότι στο πρόσωπο των άλλων θεών αναγνώριζαν και τους δικούς τους και παράλληλα δεν έκαναν καμμία προσπάθεια προσηλυτισμού. Υμνούσαν τον μαγευτικό κύκλο της βλάστησης, την φυσιοκρατική – μυθολογική ερμηνεία της. Εάν δει κανείς τις συμβολικές φιγούρες του δωδεκάθεου και των ημίθεων των αρχαίων Ελλήνων, θα ανακαλύψει πίσω τους, τον ήλιο, το φεγγάρι, την θάλασσα, την γονιμότητα, τον έρωτα, το αμόνι, την σπορά και τους καρπούς, το κρασί, την σοφία, την επιστήμη, την γνώση, την φωτιά, …

Κατά συνέπεια, οι αρχαίοι πίστευαν στους πολλούς θεούς γιατί και τα αντικείμενα, τα φαινόμενα και οι έννοιες ήταν πολλές και το καθένα από αυτά έπρεπε να αντιπροσωπευτεί στο Πάνθεον. Οι Έλληνες είχαν ακόμη και βωμό “Τω αγνώστω Θεώ” για ότι δεν είχαν προβλέψει ή γνωρίσει. Κάθε καινούργιος θεός στην Αρχαιότητα, ήταν ευπρόσδεκτος από απλούς πολίτες και βασιλιάδες, ώστε εάν υπάρχει, να τα έχουν καλά μαζί του..

Στην θέση της Φύσης και της γήινης αρμονίας, με την εμφάνιση του Χριστιανισμού, εγκαθίσταται μία “εκκλησιαστική τάξη πραγμάτων”, ένας ακραίος θρησκευτικός ανθρωποκεντρισμός. 

Οι ειδωλολάτρες αυτοκράτορες διασύρθηκαν και συκοφαντήθηκαν άδικα με τον χειρότερο τρόπο από την Εκκλησία (με αποκορύφωμα τον εξαιρετικό άνθρωπο και ηγέτη, τον Ιουλιανό τον “Παραβάτη”). Ο Αθηναγόρας ο Αθηναίος (133 – 190), από τους σημαντικότερους απολογητές του Χριστιανισμού, τους θεωρούσε “καλούς και πράους, σοφούς και φιλαλήθεις, φιλειρηνικούς, αγαθοεργούς και φιλομαθείς”, ενώ στις αρχές του 4ου αιώνα, που η Εκκλησία αρχίζει να γίνεται κρατική Αρχή, χαρακτηρίζονται τέρατα.

Οι αυτοκράτορες, σε γενικές γραμμές, δεν δίωκαν τις θρησκείες. Η αυτοκρατορία ήταν πολυφυλετική, οι λαοί πολλοί και η πολιτική ήταν να μην προκαλείται το θρησκευτικό συναίσθημα των κατακτημένων λαών για να μην επαναστατούν. Μεμονωμένα, όταν η θρησκεία σε κάποια φυλή μετατρεπόταν σε λάβαρο επανάστασης, τότε ξεκινούσαν θρησκευτικοί διωγμοί.

Τελικά, σύμφωνα με πολλούς και σοβαρούς ερευνητές [π.χ. Ziegler J.] οι μάρτυρες ήταν σχετικά λίγοι: 1500 – 3000 (χίλιοι πεντακόσιοι με τρεις χιλιάδες συνολικά) σε διάστημα τριών αιώνων. 

Οι χριστιανοί ήταν πολύ πιο βάρβαροι ως θύτες

Αντίθετα, οι μονοθεϊστικές θρησκείες (Χριστιανισμός, Ιουδαϊσμός, Ισλάμ) ήταν εξαιρετικά σκληρές με τους αλλόθρησκους και τους αιρετικούς. Η μισαλλοδοξία λέει ο Σοπενχάουερ είναι γνώρισμα του μονοθεϊσμού.

Δεν θα αναφέρουμε εδώ τις φρικαλεότητες του Δαβίδ, την σφαγή των λαών της Παλαιστίνης από τους Ισραηλίτες και τους ιερούς πολέμους των ισλαμιστών, καθώς το θέμα μας είναι οι χριστιανοί. Μια ματιά να ρίξει κανείς στην Ιστορία, θα ανακαλύψει ότι μεγάλες μορφές του Χριστιανισμού, όπως π.χ. Παύλος, Αθηναγόρας, Αμβρόσιος, Αρνόβιος, Βαρνάβας, Άγιος Αθανάσιος, Γρηγόριος Νύσσης, Άγιος Εφραίμ (ο χειρότερος αντισημίτης όλων των εποχών), Ευσέβιος, Προφήτης Ηλίας, Ησαΐας, Ιερώνυμος, Άγιος Ιλάριος, Άγιος Ιουστίνος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μελίτων των Σαρδέων, Τατιανός, Τερτυλλιανός, Ωριγένης, και πολλοί άλλοι, είτε υποκίνησαν  βαθύ μίσος, είτε συμμετείχαν οι ίδιοι στους διωγμούς ειδωλολατρών ή/και εβραίων (ο Προφήτης Ηλίας είχε σφάξει 450 ιερείς του Βάαλ κατά την Παλαιά Διαθήκη). Το ίδιο μίσος εκφράστηκε και σε επίσημο εκκλησιαστικό επίπεδο (π.χ. Σύνοδος της Ελβίρας 306 μ.Χ., Σύνοδος της Αντιόχειας 341 μ.Χ.).

Ένα ιστορικό γεγονός το οποίο δεν είναι γνωστό ευρέως είναι ότι, η ρίψη στην αρένα αιχμαλώτων και σκλάβων για να ξεσκιστούν από άγρια πεινασμένα θηρία, ήταν σποραδική και όχι συνηθισμένο θέαμα στην Αυτοκρατορία …έως ότου η ιδέα του “Μέγα” ή “Άγιου” Κωνσταντίνου να ρίχνει τα θύματά του στην αρένα των Τρεβήρων (20.000 θέσεις, σημερινή Trier, Γερμανία κοντά στο Λουξεμβούργο) ως “άρτον και θεάματα”, είχε τόση απήχηση, ώστε καθιερώθηκε μόνιμα.

Ας σημειώσουμε πικρόχολα ότι, τον Μεσαίωνα που η Εκκλησία ήταν Εξουσία στην Ευρώπη, υπήρξαν ιστορικές περίοδοι όπου κατά διάρκεια μίας (1) ημέρας, οι χριστιανικές ορδές έσφαξαν περισσότερους εβραίους, από το σύνολο των χριστιανών που δολοφονήθηκαν κατά την διάρκεια 3 αιώνων!

Θρησκεία, η παρηγοριά του φτωχού, το απόλυτο εργαλείο εξουσίας του άρχοντα. Πίσω από κάθε σταγόνα αίμα που χύνεται εξ’ ονόματος οποιουδήποτε Θεού, κρύβεται πάντα και μόνο κάποιο οικονομικό και πολιτικό συμφέρον…

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Deschner K, “Η Εγκληματική Ιστορία του Χριστιανισμού”, Τ.1, Πρώιμα χρόνια”, Κάκτος

Moreau J, “Eusebius von Caesarea”, RAC 6, 1966, p. 1052-1088 :

Rops D, “The Church of Apostles and Martyrs”, Volume 2, Amazon

Schneider C, “Die Christen in romischen Weltreich, in: Historia Mundi IV, 1956      

Ziegler J, “Zur religiösen Haltung der Genzkenkaiser”, im 4. Jh. n. Chr., 1970