Η ειρωνεία των βεβαιοτήτων

Ένα καλό βιβλίο είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο που νιώθει πόσο αργά είναι για την ψυχή του να σωθεί. Και αυτή η επίγνωση τον συνθλίβει, γιατί μέσα του αποζητά πάντα αυτόν τον παράδεισο της παιδικής του ηλικίας, όταν η ψυχή του ήταν ακόμη αλώβητη. Έχουμε ανάγκη όλοι μας τη συντριβή, τον θρήνο του αληθινού συγγραφέα ή ποιητή. Κι αυτό προσφέρει ένα καλό βιβλίο λογοτεχνίας. Όταν διαβάζουμε ένα αυθεντικό λογοτεχνικό κείμενο είναι σαν να ξυπνάμε απότομα στη μέση μιας παγωμένης θάλασσας με μια χαρακιά στο νου. Κι αυτή η χαρακιά μας κρατάει ανθρώπους.
Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που επιστρέφω ολοένα στην Ιλιάδα. Αποζητώ τις ερωτήσεις των μαθητών μου.
"Κυρία, γιατί ο Όμηρος βάζει τον Πάτροκλο να πεθαίνει, αφού είναι ο αγαπημένος του ήρωας;"
"Μα γιατί η ψυχή των αρχαίων Ελλήνων γνώριζε αυτό που ο δυτικός άνθρωπος κάνει πως δε βλέπει. Την αβεβαιότητα, το ασταθές των ανθρώπινων πραγμάτων."
Για τον Όμηρο, δεν υπάρχει πιο πλανημένος άνθρωπος από τον θνητό που επαναπαύεται στη εύνοια των θεών.
Αυτή είναι και η κυρίαρχη λειτουργία της επικής ειρωνείας: να δείξει την ασυνέπεια των θεών και την πλάνη των θνητών που επιμένουν να τους εμπιστεύονται.