Η πανούκλα της γραφειοκρατίας

Τελευταία όλο και περισσότερο μου περνάει από το μυαλό, ότι η γραφειοκρατία δεν χτυπιέται ούτε κι από την ανώτερη μορφή τεχνολογίας. Απλά μέσω αυτής, λαμβάνει μια νέα ίσως και πιο τρομερή μορφή. Απρόσωπη. Είσαι απέναντι σ’ ένα μηχάνημα που σου δίνει οδηγίες-εντολές. Πολλές φορές διφορούμενες. Και οπωσδήποτε, όχι πάντα επεξηγήσιμες. Γιατί δεν είσαι απέναντι σ’ ένα πρόσωπο, έστω και γραφειοκράτη για να σου πει «στο δίπλα γραφείο», ή «συμπλήρωσε αυτή την αίτηση και ξαναπέρνα  μετά από δυο βδομάδες». Απλά σε οδηγεί σε κάποια μονοπάτια πολλές φορές και επικίνδυνα, αν είσαι και λίγο απρόσεχτος ή αδαής, ή απλά άνθρωπος μιας άλλης γενιάς, μη εξοικειωμένος. Αυτό όμως είναι άλλο θέμα, τεράστιο, που ακουμπά πολλά  άλλα, – κυρίως ανθρώπινο δυναμικό-, με την έννοια ότι πίσω από ένα μηχάνημα κάποιος έχει χάσει μια θέση εργασίας. (Στο νου μου-χωρίς να ξέρω γιατί-, έρχεται συνήθως ο παλιός κλασσικός εισπράκτορας).

Ωστόσο και παρά την σχεδόν βίαιη επέλαση της τεχνολογίας στην ζωή μας, η γραφειοκρατία, ακόμα και με τη μορφή που περιέγραφε ο Καμύ, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα στο βιβλίο του Πανούκλα, συνεχίζει να υφίσταται, και είναι εκπληκτική η ομοιότητα των τύπων των ανθρώπων που την εκπροσωπούν στο βιβλίο, με αυτούς που κάποιος μπορεί να συναντήσει και στη ζωή θέλοντας να επιλύσει κάποιο προσωπικό του θέμα, που έχει να κάνει με υπηρεσίες γενικότερα.

Παραθέτω λοιπόν την «τυπολογία της γραφειοκρατίας», ακριβώς όπως δεξιοτεχνικά μας την αποκαλύπτει ο Καμύ, περιγράφοντας την περιπέτεια του Ραμπέρ, ενός ανθρώπου που ευρισκόμενος αιφνίδια μέσα σε ένα περιβάλλον ανείπωτης συμφοράς και όντας μη γηγενής στον τόπο της συμφοράς, επιθυμεί να ξεφύγει- ως μονάδα-, από αυτό το Δάντειο περιβάλλον! Εις μάτην όμως. Γιατί δεν είχε υπολογίσει τα δίκτυα της γραφειοκρατίας. Η κατάταξη λοιπόν του ατόμου-γραφειοκράτη κατά τον ήρωα πάντα, είναι η ακόλουθη:

Α. Ο τυπολάτρης. Είναι ο ψυχαναγκαστικός υπάλληλος που κι όταν ακόμη βλέπει ένα τρεμάμενο γεροντάκι , κουφό, στραβό, που σέρνεται,  το βάζει να βλέπει διατάξεις, να ακούει υπεράριθμες οδηγίες, να συμπληρώνει αιτήσεις επί αιτήσεων…, γιατί: «Α! Ο νόμος είναι νόμος!»

Β. Ο καλοπροαίρετος. Είναι αυτός που -για δικούς του λόγους αυτοεικόνας συνήθως-, θέλει να το «παίξει καλό κι εξυπηρετικό παιδί», ενώ γνωρίζει καλά πως δεν θα προσφέρει τίποτα. Ο άνευ νοήματος συμβουλάτορας. (Ο συγκεκριμένος, χρήζει ψυχανάλυσης, θα προσέθετα εγώ.)

Γ. Ο σπουδαίος. Είναι αυτός που υπο-ννοεί  πως οι… διασυνδέσεις του είναι τέτοιες, που το αποτέλεσμα θα είναι ευνοϊκό …. αν….(πολλά ερωτηματικά ακολουθούν εδώ).

Δ. Ο άσχετος. Είναι αυτός που καλού-κακού, φέρνει και το σετ μανικιούρ-πεντικιούρ στη δουλειά, ή, -συχνότερο πλέον-, το laptop είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμο για σέρφινγκ. Αυτόν αν τον «κόψεις» από την αρχή, γλυτώνεις μια άχρηστη πληροφορία, ή μια επιπλέον ταλαιπωρία. Αν όχι, θα σιχτιρίσεις την ώρα και τη στιγμή.

Ο ήρωας του Καμύ, απαριθμεί κάμποσους παρεμφερείς τύπους ακόμη, όπως τον μεθοδικό, (υποπίπτει ως υποκατηγορία στον  τυπολάτρη), τον κακότροπο, (είναι ο αντίποδας του καλοπροαίρετου, αλλά με ιδεολογία και αυτός!), ο πολυάσχολος, (είναι υποκατηγορία του σπουδαίου με τα υπονοούμενα… συχνά-πυκνά και κάτω από το… τραπέζι). Και τέλος ο παραδοσιακός, ( που κι αυτός είναι ένα είδος τυπολάτρη κάπως πιο εμπλουτισμένο…. ιδεολογικά).

Στην Πανούκλα του Καμύ, ο Ραμπέρ, τελικά δεν καταφέρνει να πετύχει να ξεφύγει από τη μοίρα του, παρά τις υπεράριθμες προσπάθειες που καταβάλλει, πάνω από το τραπέζι αλλά και κάτω από αυτό.

Μια ακόμη απόδειξη της ισχύος  του συστήματος, ή στην προκειμένη περίπτωση –του βιβλίου-, ότι η ισχύς βρίσκεται  μόνο εν τη ενώσει;