Η Λίμνη, το Κάστρο, το Νησί. Ιστορία και θρύλοι μαζί. Ο Αλή πασάς, η κυρά Βασιλική, η κυρα-Φροσύνη δεν είναι πια εδώ κι όμως τους βλέπεις! Παραισθήσεις… Τα Γιάννενα σε ποτίζουν ομίχλη.
Ομίχλη πυκνή που κατακάθεται πάνω από τη λίμνη. Οι κορμοράνοι, οι νησιώτες στις πλάβες με περαματάρηδες που θέλουν να σε περάσουν στην αντίπερα όχθη κι οι περαστικοί. Όλοι στο ίδιο παραμύθι!
Τι χρώμα έχει η λίμνη; Όλα τα χρώματα της ίριδας, καθώς όλες οι αναμείξεις τους αντανακλώνται πάνω στα νερά της. «Η λίμνη των Ιωαννίνων ή αλλιώς λίμνη Παμβώτιδα, έχει έκταση 23 τετραγωνικά χιλιόμετρα, βάθος 13 μέτρα και περίμετρο 33 χιλιόμετρα» αναφέρουν οι επίσημες πηγές. Είναι η Λίμνη. Είναι το Νησάκι!
Τα πλατάνια, στον παραλίμνιο δρόμο που έγινε δρόμος μετά το ’30. Μέχρι τότε ήταν λίμνη κι έγλυφε τα τείχη του Κάστρου – κι αυτό με κεφαλαίο. Ταμπάκικα, Ναυτάκια, Κυρα-Φροσύνη, Μόλος και πάλι πίσω.
Η αγαπημένη βόλτα των Γιαννιωτών έχει όνομα, λέγεται Διονυσίου Φιλοσόφου, από τον μητροπολίτη, του οποίου η επανάσταση είχε άδοξο τέλος. Εδώ οι ψαράδες, οι φοιτητές, οι ποδηλάτες...
Οι δρόμοι πίσω από τις πύλες του κάστρου προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις και μέσω μιας κυκλικής διαδρομής προσφέρουν ένα σεργιάνι στους αιώνες. Ανάμεσα σε όμορφα κτίρια του προηγούμενου αιώνα φτιαγμένα από πέτρα, τσατμά ή πλίνθους και τα σύγχρονα τσιμεντένια σπίτια καραδοκεί η ιστορία.
Οι στάσεις είναι πολλές: στην Εβραϊκή συναγωγή, στο Σουφαρί Σεράι, τη σχολή ιππικού του Αλή πασά που στεγάζει το Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου, στην πανέμορφη οθωμανική βιβλιοθήκη και το βυζαντινό χαμάμ, στο τέμενος Ασλάν πασά στη θέση της βυζαντινής ακρόπολης. Στις κάποτε διευρυμένες εγκαταστάσεις του συμπεριλαμβάνονταν η εστία, ο μεντρεσές όπου εδρεύει το θαυμαστό ιστορικό μουσείο Ραπακούση, οι λουτήρες και το εντυπωσιακό τζαμί με τα θαυμαστά μιχράμπ (ιερό) και μιμπάρ (άμβωνας).
Εκεί η μικρή συλλογή του δημοτικού μουσείου προσπαθεί να παρουσιάσει τον τρόπο ζωής των τριών μεγάλων κοινοτήτων (χριστιανών, Εβραίων, μουσουλμάνων) που έζησαν στα Γιάννενα ειρηνικά για χρόνια και από κοινού όρισαν την πόλη ως ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά και εμπορικά κέντρα της προεπαναστατικής Ελλάδας.
Στέμμα και άγρυπνο βλέμμα μαζί που εποπτεύει την πόλη, το Ιτς Καλέ, το βασίλειο του Αλή, της αμφιλεγόμενης προσωπικότητας από το Τεπελένι της Αλβανίας. Εδώ εγκατέστησε το σεράι του, από εδώ διοίκησε την πόλη για 34 χρόνια, εδώ και ετάφη, το 1822.
Σήμερα στο σεράι είναι εγκατεστημένο το βυζαντινό μουσείο, στο θησαυροφυλάκιο συλλογή αργυροχοΐας, στα μαγειρεία ένα δημοφιλές καφέ. Το Φετιχέ τζαμί και ο τάφος του Αλή είναι όμως εκείνα που εγκλωβίζουν όλα τα βλέμματα.
Παράδοση στο τώρα
Εκτός των τειχών και μακριά από τη λίμνη η πόλη έχει πιο σύγχρονους ρυθμούς. Η παλιά Εβραϊκή συνοικία έχει προσαρμοστεί εδώ και χρόνια στις σύγχρονες επιταγές: φιλοξενεί μπαρ και εστιατόρια. Το παράδειγμά της ακολουθούν οι στοές, Λούλη και Λιάμπεη, και τα στενάκια που πλακοστρώνονται συνεχώς.
Παραδομένη στον πολιτισμό του τσιμέντου, η πόλη των Ιωαννίνων, βρίσκει άλλοθι σε βομβαρδισμούς και δύο μεγάλες πυρκαγιές και εξιλέωση σε μερικά κτίρια μεγάλων αρχιτεκτόνων του 20ού αιώνα στην Αβέρωφ: Δημαρχείο, Δικαστικό μέγαρο, Αρχαιολογικό Μουσείο, Τράπεζα της Ελλάδος.
Τα ασήμια και τα μπακίρια, εκείνα που έκαναν τα Γιάννενα να λάμπουν σε όλη την ιστορία τους σαν αστραφτερά ηπειρώτικα κιουστέκια (κόσμημα που φορέθηκε κυρίως από τους οπλαρχηγούς), στριμώχνονται γύρω από την Ανεξαρτησίας και την Αβέρωφ.
Υπόγειες στοές που οδηγούν στο Ιτς Καλέ, σπηλιές-κρησφύγετα. Οι θρύλοι κυκλοφορούν παντού και στο Νησάκι και αιωρούνται πάνω από την Μπακαλιώ, μαζί με τις ιστορίες για τις μεγάλες βυζαντινές οικογένειες του 13ου αιώνα που ήρθαν εδώ από την Πόλη δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη των γραμμάτων.
Τα γεγονότα εξιστορούνται στον τόπο του δράματος, στο μουσείο Προεπαναστατικής περιόδου ή Αλή Πασά, στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα.
Εκεί κατέφυγε ο Αλής κυνηγημένος από τον Χουρσίτ Πασά και ελπίζοντας ότι θα καταφτάσει φιρμάνι αμνηστίας απ’ την Υψηλή Πύλη. Αντί για το φιρμάνι έφτασε ο Κιοσέ Μεχμέτ Πασάς για να φύγει λίγο αργότερα με το κεφάλι του Αλή ανά χείρας, έτοιμο για άμεση αποστολή στην Πόλη, στον Σουλτάνο που αδημονούσε…
Κάπως έτσι βγήκε αληθινός ο Κοσμάς ο Αιτωλός που είχε προφητεύσει πως θα ερχόταν η μέρα που ο Αλής θα πάει στην Πόλη με κόκκινα γένια και κάπως έτσι, χάρη και στον Αλή, οι 200 πάνω-κάτω Νησιώτες ζουν πια όχι τόσο από το ψάρεμα όσο από τον τουρισμό.
Κέντρο γραμμάτων
Λίγο μακρύτερα, στην περίμετρο 2 χλμ. περίπου του Νησιού, 6 ακόμη μονές–σχολεία που μαζί με τις φημισμένες σχολές της πόλης επέβαλαν τα Γιάννενα ως «πόλη των γραμμάτων και των τεχνών».
Μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών, Αγίου Νικολάου Στρατηγοπούλου (ή Ντίλιου), Προδρόμου, Αγίας Ελεούσας, Μεταμορφώσεως του Σωτήρα, Προφήτη Ηλία.
Το τελευταίο βλέμμα στο Νησί χάνεται μέσα στην ομίχλη. Τα όρια μεταξύ ουρανού και λίμνης είναι απροσδιόριστα. Ιδανικό περιβάλλον για την ανάμειξη πραγματικότητας και μύθων.
Πληροφορίες: dinfo.gr