Αποκριά: Η γιορτή της αντιστροφής

Δεν θυμάμαι αν μασκαρεύτηκα ποτέ, αν έπαιξα ποτέ το παιγνίδι της αντιστροφής, εκεί όπου οι «κάτω» γίνονται ίσοι με τους «πάνω», έστω για μια στιγμή. Στην υπαρξιακή μας τραγωδία η «κάθ-αρση» προκύπτει με την αντιστροφή. Η γιορτή της αποκριάς δεν είναι μόνο θετική γιατί σώζει, τροφοδοτώντας την ελπίδα μέσα από την αρχαία ελληνική «άρση», είναι ευεργετική γιατί σώζει και από τη βία, καθώς μας ξαλαφρώνει από την πλησμονή του εαυτού, από το πολύ Εγώ, απ’ ό,τι κάνει την καρδιά βασάλτινη και το ναρκισσισμό μας αβάσταχτο. Για να συμβεί αυτό, τα συνήθη όρια πρέπει να πέσουν σε μια τελετουργική στιγμή, τη στιγμή της «κάθαρσης», που κυρώνεται από έναν θρησκευτικό –ειδωλολατρικό και χριστιανικό εν ταυτώ- καθαγιασμό. Έτσι, το διαχρονικό religious θα σημάνει την αναδέσμευση στην ισότητα, μα πιο πολύ στην εξισορρόπηση -έστω για μια στιγμή- των κοινωνικών αντιθέσεων και των διαχωρισμών. 

Έτσι, σ’ αυτή την κορυφαία γιορτή της αντιστροφής οι «κάτω» τολμούν να διακωμωδήσουν τους «πάνω», αναζωογονώντας την ευνουχισμένη στην κανονικότητα επιθυμία τους, ενώ το Εγώ των «πάνω» για μια χαρούμενη εκατέρωθεν στιγμή κενώνεται αναίμακτα. Είναι η στιγμή που ο κουλάκος χουφτώνει την αρχόντισσα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αναθερμαίνεται η κοινωνική συνοχή αλλά και η ελπίδα ότι ο ελληνικός σωρείτης δεν ψεύδεται, ότι κάποια στιγμή «Θα γυρίσει ο τροχός…»!

Τι γίνεται όμως σήμερα; Στην εποχή του Homo festivus, στη σημερινή εποχή της νεοφιλελεύθερης υπερσυγκέντρωσης η γιορτή, που σώζει από τη βία της συσσώρευσης με τη θυσία του περίσσιου, δεν υφίσταται. Η αντιστροφή δεν επισυμβαίνει κι έτσι δεν υπάρχει η βασική προϋπόθεση του χιούμορ και του λυτρωτικού αυτοσαρκασμού. Ακόμα και οι μάσκες δεν σημαίνουν πλέον τίποτ’ άλλο ειμή μόνο την υποκρισία, δηλαδή κάτι πέρα και πάνω από το δημιουργικό ψέμα, που υποδηλώνει την αλήθεια. Σε ποια, όμως, αλήθεια, ή, ακόμα, σε ποιο ψέμα να πιστέψει ένας άνεργος, που δεν έχει να πάει γάλα στα παιδιά του; Μπορεί να πιστέψει στην αντιστροφή και να γεμίσει με ελπίδα μέσα στη γιορτή; Μπορεί. Το ταξίδι στη συλλογική χαρά, αναθερμαίνει την προτίμηση στη μοιρασμένη χαρά του Εμείς σε βάρος της μαραγκιασμένης «χαράς» του εγωτικού τσιγκούνη. Γι’ αυτό λέω σήμερα να πάω εκεί όπου ο χρόνος, αυτός ο απαθής φονιάς, εξακολουθεί να καταργείται μέσα και μέσω της γιορτής, εκεί όπου ακόμα αυτή διατηρεί το στοιχείο της πραγματικής άρσης των αισθημάτων και του ηθικού των ανθρώπων, που δοκιμάζονται σκληρά…