Holloway: Ανυπακοή στον καπιταλισμό

Φόβοι για νέα κρίση όπως αυτή του 2008, εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, σύγκρουση γεωοικονομικών συμφερόντων στη Συρία, επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα κι ο κόσμος που σκέφτεται συντηρητικά. Τι κάνουμε; Ρωτάει ο φίλος. Αξίζει ο αγώνας μας, όταν όλοι σκέφτονται όλο και πιο δεξιά, όταν χτυπάμε συνεχώς σε τοίχο; Η απαισιοδοξία του πρόδηλη. Αλλά και η απάντηση είναι ίδια πάντα: Αν οι κουλάκοι, αν οι εργαζόμενοι δεν σκέφτονταν σαν τα αφεντικά τους, τότε οι τελευταίοι θα γκρεμίζονταν αμέσως. Το έλεγε αιώνες πριν ένας πλούσιος, ο Λέων Τολστόι. Το έλεγε και ο Αμερικανός φιλόσοφος Έμερσον: "Να εκπαιδεύσουμε το λαό πριν μας πιάσει από το λαιμό"! Αυτό που έλεγε ο Έμερσον το κάνει το σχολείο, η Εκκλησία, τα μίντια, η κυρίαρχη πολιτικά και πολιτιστικά καπιταλιστική τάξη με τους θεσμούς και τους μηχανισμούς της.  

Τι κάνουμε λάθος στη δική μας προσέγγιση;  Ότι αποδίδουμε το «λάθος» σ’ εκείνους που κάνουν τη «δουλειά» τους, δηλαδή το «σωστό» γι’ αυτούς. Οι καπιταλιστές, το 1% του πληθυσμού του πλανήτη, θα επιζητούν διαρκώς το αυξανόμενο κέρδος, "πίνοντας αίμα", καίγοντας δάση, καταστρέφοντας τη φύση. Όλα είναι υποταγμένα στη θεότητα του κέρδους. Όχι λοιπόν, δεν είναι υπεύθυνοι για την οικονομική κρίση οι καπιταλιστές, αλλά εμείς. Όπως γράφει ο John Holloway η κρίση δεν οφείλεται στον καπιταλισμό αλλά στην αντίσταση σ’ αυτόν, στην ανυπακοή στα κελεύσματά του από τους εργαζόμενους, από τους «κάτω».

"…Αρκετά πια με το να λέμε ότι για την κρίση φταίνε οι καπιταλιστές, ότι είναι λάθος των τραπεζιτών- γράφει ο Holloway. Η ίδια η σημασία αυτών των λόγων δεν είναι μόνο παράλογη αλλά και επικίνδυνη, επειδή μας θυματοποιεί… Είναι σίγουρα καλύτερο να δεχτούμε την πιο απλή εξήγηση και να πούμε ότι αν η σχέση κυριαρχίας βρίσκεται σε κρίση αυτό συμβαίνει επειδή οι κυριαρχούμενοι δεν πειθαρχούν αρκετά, επειδή δεν υποκλίνονται επαρκώς. Η έλλειψη υποταγής μας είναι η αιτία της κρίσης.

Το κεφάλαιο δεν είναι μόνο ένα σύστημα αδικίας, είναι ένα σύστημα που επιταχύνει την εκμετάλλευση, που εντείνει την καταστροφή. Αυτό μπορεί να αποδειχτεί με πολλούς τρόπους, με το νόμο της αξίας και τη συγκρότηση της αξίας από τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας ή από τις θεωρίες για την πτωτική τάση του κέρδους. Το νόημα ωστόσο είναι ότι το κεφάλαιο είναι μια δυναμική που επιτίθεται. Υπάρχει μια ατέρμονη προσπάθεια να κινείται συνεχώς πιο γρήγορα… Αυτό δεν αφορά μόνο την εντατικοποίηση της εργασίας στα εργοστάσια αλλά την συνεχώς αυξανόμενη υποταγή όλων των εκφάνσεων της ζωής στη λογική του κεφαλαίου. Η ίδια η ύπαρξη του κεφαλαίου είναι το αδιάλειπτο στρίψιμο της βίδας και η κρίση είναι απλώς η εκδήλωση ότι η βίδα δεν βιδώνεται αρκετά γρήγορα, ότι κάπου συναντά αντίσταση. Αντίσταση στους δρόμους και τις πλατείες… αντίσταση των γονιών που θέλουν να παίξουν με τα παιδιά τους, των εραστών που θέλουν να μείνουν μια ώρα ακόμη στο κρεβάτι, των φοιτητών που σκέφτονται ότι χρειάζονται χρόνο για κριτική σκέψη(σ.σ. αυτό θέλει να κάνει η κυβέρνηση στην Ελλάδα σήμερα με τις αλλαγές στην Παιδεία, αυτό επιχειρεί πίσω από την δήθεν «αποκομματικοποίηση» των πανεπιστημίων, να αφαιρέσει τη δυνατότητα κριτικής σκέψης, δηλαδή πολιτικής σκέψης), των ανθρώπων που ακόμα ονειρεύονται ότι είναι άνθρωποι. Εμείς είμαστε η κρίση του κεφαλαίου, εμείς που δεν σκύβουμε αρκετά το κεφάλι, εμείς που δεν τρέχουμε αρκετά γρήγορα.

Και η κατάσταση της κρίσης έχει στ’ αλήθεια δύο διεξόδους. Η μία είναι να πούμε, συγνώμη για την έλλειψη υποταγής μας και να ζητήσουμε περισσότερη απασχόληση, περισσότερες δουλειές. «Σας παρακαλούμε, εκμεταλλευτείτε μας περισσότερο και θα εργαστούμε σκληρότερα και πιο γρήγορα, θα υποτάξουμε κάθε πτυχή της ζωής μας στο κεφάλαιο, θα ξεχάσουμε όλες αυτές τις παιδιάστικες ανοησίες του παιχνιδιού, της αγάπης και της σκέψης». Αυτή είναι η λογική της αλλοτριωμένης εργασίας, η αναποτελεσματική λογική της πάλης από και μέσω της εργασίας, που γίνεται αντιληπτή ως αλλοτριωμένη εργασία, ενάντια στο κεφάλαιο. Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη διέξοδο δεν είναι μόνο ότι χάνουμε την ανθρωπιά μας αλλά ότι αναπαράγουμε το σύστημα που μας καταστρέφει. Αν καταφέρουμε τελικά, πράγμα μάλλον απίθανο, να βοηθήσουμε το κεφάλαιο να ξεπεράσει τις κρίσεις του τότε θα συνεχίσει πιο γρήγορα, πιο γρήγορα, πιο γρήγορα να υποτάσσει κάθε μορφή ζωής, ανθρώπινης και μη, στις εντεινόμενες απαιτήσεις της παραγωγής αξίας. Και έπειτα θα έρθει μια άλλη κρίση και μετά μια άλλη και μια άλλη, όχι για πάντα επειδή ίσως δεν είναι αρκετά μακριά η εξαφάνιση της ανθρωπότητας.

Η εναλλακτική, επειδή νομίζω ότι είναι η μόνη εναλλακτική, είναι να πούμε ανοιχτά όχι… δεν θα γονατίσουμε, δεν θα δεχτούμε αυτό που μας κάνει το κεφάλαιο, είμαστε περήφανοι για την έλλειψη υπακοής και την άρνησή μας να υποκύψουμε στην καταστροφική δύναμη του κεφαλαίου…

Ο κόσμος που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε, είναι ένας κόσμος χωρίς απαντήσεις, ένας κόσμος όπου περπατάμε ρωτώντας, ο κόσμος ενός πειράματος. Αλλά καθοδηγούμαστε από το όχι μας ενάντια στο απάνθρωπο, ξεδιάντροπο, καταστροφικό καπιταλιστικό σύστημα και από ένα ουτοπικό αστέρι που ανατέλλει από τις ελπίδες και τα όνειρα αιώνων πάλης. Η κρίση επομένως μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτές τις δύο επιλογές. Είτε θα επιλέξουμε τη λεωφόρο της υποταγής στη λογική του κεφαλαίου έχοντας πλέον συνειδητοποιήσει ότι οδηγεί αναπόφευκτα στην αυτο-εκμηδένιση της ανθρωπότητας, είτε θα ακολουθήσουμε τα επικίνδυνα μονοπάτια, πολλά μονοπάτια, επινόησης ενός διαφορετικού κόσμου εδώ και τώρα, μέσα από τις ρωγμές που δημιουργούμε στην καπιταλιστική κυριαρχία…”

John Holloway Νέα Υόρκη, 18 Μαρτίου 2012 Leftforum.org , Rebel