Το ξερίζωμα είναι ζωντανός θάνατος

Το χέρι στην επιφάνεια της θάλασσας, χαιρετισμός στην άδικη ζωή. Ένα μικρό παιδί. Προτού η αθωότητα προλάβει να αμαρτήσει, πριν να μεταλάβει τα άχραντα μυστήρια του έρωτα χάνεται στη Μεσόγειο, χωρίς να βρεθεί ποτέ ο αίτιος. Και δεν υπάρχει μάνα να μοιρολογήσει, να ονοματίσει, να θρηνήσει. Αλλά το πένθος διαχέεται παντού μέσα από τις ηλεκτρονικές φρυκτωρίες και ο αναπεμπόμενος πόνος ενώνει τους ανθρώπους. Και σένα που κλαις μπροστά στη φωτογραφία του κοριτσιού, εσένα που πενθείς για τα άγνωστα παιδιά που τάφηκαν στα νερά της Μεσογείου, για τους εσταυρωμένους στα πεζοδρόμια της ανεργίας, για τους ανέστιους στα χαρτόκουτα και στις τρώγλες της ανέχειας, για τους απελπισμένους κι όλους όσους ζητούν το μερτικό τους στο φως, το μερίδιό τους στη ζωή, εσένα σε κάνει αρχόντισσα ο πόνος και η αγωνιστική αλληλεγγύη, που αλλιώς τη λεν και τρυφερότητα. Ναι, το μοιρολόι είναι μοιρασμένος πόνος. Μόνο που αυτές οι ζωές χάθηκαν πολύ νωρίτερα. Τότε που τους ξερίζωναν την καρδιά, αναγκάζοντάς τους να φύγουν από το σπίτι τους. Γιατί το ξερίζωμα, η εξορία από τον τόπο σου είναι ζωντανός θάνατος. Και η εξορία απ' την εξορία, όπως λέει ο Τζαμάλ, θάνατος μεσ' στους θανάτους.

Το να έχεις ρίζες «είναι ίσως η σημαντικότερη και λιγότερο αναγνωρισμένη ανάγκη της ψυχής του ανθρώπου» έλεγε η Σιμόν Βέηλ, η διανοούμενη που πέθανε στα 33 της χρόνια κάνοντας απεργία πείνας σε ένδειξη συμπαράστασης και συμπάθειας στους λαούς, όπως ο ελληνικός, που ήταν υπό ναζιστική κατοχή και λιμοκτονούσαν.

Ο άνθρωπος έχει μία ρίζα από την πραγματική, ενεργητική και φυσική συμμετοχή του στην ύπαρξη μιας συλλογικότητας, της οικογένειας, της γειτονιάς, των φίλων, του τόπου, της δουλειάς του. Αυτή η συλλογικότητα έχει τις ρίζες της στο παρελθόν και συνιστά το μοναδικό όργανο της μεταβίβασης-παράδοσης μέσω του οποίου οι νεκροί μπορούν να μιλήσουν στους ζωντανούς. Είναι το μοναδικό εγκόσμιο πράγμα που αποτελεί έναν άμεσο σύνδεσμο με τον αιώνιο προορισμό του ανθρώπου.

Όμως, όπως υπάρχει η ενεργητική, η δημιουργική παράδοση, όπως λέει ο Καστοριάδης, υπάρχει και η παθητική, η κατεψυγμένη. Έτσι, μερικές συλλογικότητες αντί να προσφέρουν τροφή, κανιβαλίζουν τις ψυχές. Μιλώ για το φασιστικό μίσος, αυτό που αισθανόταν ο ήρωας του Καμύ, ο Μερσώ, που σκότωνε προκειμένου να έχει μία ταυτότητα, να αισθάνεται κάποιος! Μιλώ γι’ αυτούς με το γυάλινο, διεστραμμένο βλέμμα, τους χρυσαυγίτες αλλά και όσους έχουν την ίδια μαραγκιασμένη ψυχή. Μιλώ γι’ αυτούς που κρύβονται στα χρυσά μπούνκερς των "ευγενών" προαστίων, που αφού χρησιμοποιήσουν τη φτηνή εργατική δύναμη, ύστερα φτύνουν στα σκουπίδια τα «κουκούτσια». 
Το ξερίζωμα, τελικά, είναι η πιο επικίνδυνη ασθένεια των ανθρώπινων κοινωνιών. Γιατί οι ξεριζωμένες ψυχές περιπίπτουν σε μαρασμό που εκφράζεται άλλοτε με λήθαργο και άλλοτε με τον βίαιο σπασμό του βαριά πληγωμένου «ζώου».

Ποια, άραγε, μπορεί να είναι η λύση σ' αυτή την αποανθρωποποίηση; Μια τέτοια λύση, παλιότερα, ονομαζόταν κομμουνισμός. Ίσως πρέπει να τον επανεφεύρουμε...