Ο Πάπας Φραγκίσκος...

Ο Πάπας Φραγκίσκος πήρε το όνομά του από τον άγιο Φραγκίσκο, τον «φτωχό της Ασίζης». Δεν έγινε όμως ένας μάρτυρας-αντάρτης. Δεν ανέτρεψε το εξουσιαστικό σύστημα της ισχυρής Καθολικής εκκλησίας, αλλά της προσέδωσε μόνο την πρωτοχριστιανική της ηθική κατεύθυνση σε συμβολικό επίπεδο. Ήταν κοντά στους μετανάστες, τους φτωχούς, τους αναγκεμένους. Είχε λόγο αγάπης και αλληλεγγύης. Δεν λειτούργησε ως άλλοθι και νομιμοποιητής των εγκλημάτων των ισχυρών. Αλλά επαναλαμβάνω, δεν ανέτρεψε το σύστημα πολιτιστικής και πνευματικής εξουσίας της Καθολικής εκκλησίας. Μιας εξουσίας που αλυσοδένει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους με πνευματικές «αλυσίδες», καθώς παραπέμπει τη «σωτηρία» στο επέκεινα.

Κάποιες φορές ο λόγος του παρέπεμπε στους χριστιανοκοινωνιστές των αρχών του 20ου αιώνα.  Αλλά ποτέ δεν είπε όπως ο Μαρίνος Αντύπας «Ότι ο Σοσιαλισμός είναι αυτή η Αλήθεια, αυτή η Δικαιοσύνη, και ότι ο διδάξας τούτον είναι ο Χριστός…».

Ο Πάπας Φραγκίσκος στάθηκε δίπλα στους πρόσφυγες, μίλησε για την πείνα και κατά των πολέμων, αλλά ποτέ δεν μίλησε για τα αίτια που τους προκαλούν, για την κατάργηση των προνομίων «Βασιλέων και Αρχόντων αλλά και αυτό το κληρονομικόν δικαίωμα της περιουσίας…». Δεν είπε  ότι «όλοι οι άνθρωποι εξίσου θα εργάζονται και αδελφικώς θα αλληλοβοηθώνται, ούτως δε πληρούται το του Χριστού ρηθέν «και ελεύσεται ημέρα καθ’ ην γενήσεται η ανθρωπότης μία ποίμνη εις ην εις θα είναι ποιμήν η Αγάπη και η Δικαιοσύνη»». Αυτά τα είπε ο χριστιανοκοινωνιστής Μαρίνος Αντύπας.

Στο τελευταίο άρθρο του στην «Πανθεσσαλλική»(26.2.1907) που τιτλοφορείται «Τι είμαι» ο Αντύπας σημειώνει: «Είμαι σοσιαλιστής... Φρονώ δηλαδή ότι, όπως το φως του ηλίου, ο αήρ, το ύδωρ κ.τ.λ. είναι εις την καθολικήν των ανθρώπων χρήσιν, ούτω και πάντα τα’ άλλα, όσα ο άνθρωπος χρειάζεται, δύνανται να καταστώσι κοινά, ένα οι ατελείς και εγωιστικοί νόμοι, τους οποίους ενομοθέτησε η επίσης ατελής διάνοια του ανθρώπου, αντικατασταθώσι δια του τελειοτάτου και δικαιοτάτου του Ιησού, όστις παραγγέλλει «αγάπα τον πλησίον Σου ως σεαυτόν»…». 

Ο Αντύπας υιοθετεί σοσιαλιστικές αντιλήψεις των αποκαλούμενων «ουτοπικών» μαζί με απόψεις του Ένγκελς, της αναρχικής ιδεολογίας και του κλασσικού ευρωπαϊκού ανθρωπισμού. Και όλα αυτά με συνδετικό αρμό την κοινοκτημοσύνη και την αγάπη του πρωτοχριστιανισμού αλλά και την ιδεολογία κάποιων κινημάτων με θρησκευτικό χαρακτήρα, όπως ο πόλεμος των χωρικών στη Γερμανία και η Κομμούνα του Μίνστερ της Βεσταφαλίας το 1534. Αυτός ο κοινωνισμός της πράξης διαπνέεται από το πνεύμα της θυσίας προσώπων που αισθάνονται ότι επιτελούν την αποστολή του κοινωνικού αναμορφωτή και γι’ αυτό έχουν μία ισχυρή αίσθηση του δικαίου. 

Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν ήταν κοινωνικός αναμορφωτής. ΔΕΝ ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΕ υπέρ ενός χριστιανισμού της Αγάπης και της Κοινοκτημοσύνης, όπως ο Αντύπας και άλλοι. Η ουσιώδης διαφορά τους είναι ότι ο Φραγκίσκος όπως και οι αστοί στήριξαν το θεσμικό κέλυφος της χριστιανικής πίστης, την Εκκλησία, την οποία ήλεγχαν, ενώ οι «χριστιανοκοινωνιστές» ήταν υπέρ της χριστιανικής αλληλεγγύης χωρίς τον εξουσιαστικό θεσμό της Εκκλησίας, που λειτουργούσε υπέρ των «από πάνω». Γι’ αυτό ο Ζίζεκ μιλάει για τη ανάγκη μια νέας «θυσίας», όπου η εκκλησία θα αρνηθεί το εξουσιαστικό της κέλυφος.

Θυμίζω ότι και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης μιλώντας για την «ανάγκη της θρησκείας» εστιάζει στη μη θεσμική πίστη. Ο μη θεσμικός χριστιανισμός είναι απόλυτα συνυφασμένος με τον ελευθεριακό χριστιανοκοινωνισμό του Αντύπα, που παραπέμπει τόσο στους σύγχρονους Αμερικανούς, όπως ο Βόνεγκατ, αλλά κυρίως στον Πλωτίνο Ροδακανάκη και το «κοινωνιστικό σύγγραμμά» του!

Ο Μαρίνος Αντύπας, ενώ αρχικά στράφηκε στους υπηρέτες της πόλης (επιχείρησε να οργανώσει τους υπηρέτες των οινοπαντοπωλών), τελικά αναπροσανατολίζεται και προσπαθεί να οργανώσει τους άλλους απόκληρους, τους κολίγους, αυτούς δηλαδή που λογίζονταν κυριολεκτικά ως κτήνη και βρίσκονταν έξω από το δομημένο σώμα της κοινωνίας, όντας αποκλεισμένοι, όπως οι σημερινοί απόκληροι ή οι μετανάστες. Γι’ αυτούς μιλούσε και ο μακαρίτης Πάπας, αλλά μόνο μιλούσε-που βέβαια δεν ήταν αμελητέο. Αντίθετα, ο Αντύπας έγινε για τους Έλληνες «από κάτω», ο αντάρτης Χριστός, όπως ήταν και ο Τσε Γκεβάρα ο Χριστός της Αγάπης και της Ελεημοσύνης των Αμερικανών νεολαίων και των νέων όλου του κόσμου τη δεκαετία του 1960, όπως τον περιγράφει ο Νόρμαν Μέηλερ στις «Στρατιές της νύχτας».

Ο Χριστός και κάθε εκκοσμικευμένος αντάρτης και μάρτυρας Χριστός, όπως ο Αντύπας, ήταν μία αντιεξουσία ενάντια στην εξουσία του πατρός, ήταν μια επανάσταση των "από κάτω" εναντίον ενός ισχυρού θεσμού της εξουσίας των "από πάνω".

Γι’ αυτό επιμένω πως ο Πάπας Φραγκίσκος δεν ήταν ένας «αντάρτης Χριστός», αλλά ένας καλός πλην θεσμικός Πάπας…