Ο ιδρυτικός μύθος των ΗΠΑ-ο πατριωτισμός ως επικάλυψη του ιμπεριαλισμού

Στις 21 Δεκεμβρίου 1620 αποβιβάζονται στο Plymouth Rock οι πρώτοι άγγλοι έποικοι. Είναι αριστοκράτες που διώκονται στην Ευρώπη ως αιρετικοί. Από αυτή τη μέρα ξεκινά η μεγάλη περιπέτεια της Αμερικής και του κόσμου ολόκληρου.  

"Η εθνική αφήγηση των ΗΠΑ έχει ως εμβληματικές αναφορές της τρία πλοία, το Αραμπέλα του Γουίνθροπ, το Πίκουοντ του Μέλβιλ και το αεροπλανοφόρο[1] του Ρούσβελτ, που επέβαλε την αμερικανική κυριαρχία μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο! Οι επιβάτες του πλοίου «Arabella» στα 1630 είχαν διαφορετικές ανάγκες από εκείνες του πολυφυλετικού και πολυθρησκευτικού πληρώματος του «Πίκουοντ». Οι πρώτοι, οι φυγάδες-αιρετικοί αριστοκράτες της Ευρώπης πήγαιναν για να κατακτήσουν τον «αγριότοπο», το «νέο Ισραήλ» του Θεού, ενώ οι δεύτεροι ήθελαν να κατακτήσουν τον κόσμο, αυτόν τον άσπρο λεβιάθαν, ακόμη κι αν το κόστος θα είναι η καταστροφή. Αρχικά αυτός ο κόσμος ήταν η Αμερική και στη συνέχεια ο πλανήτης ολόκληρος. Ο Θεός και η αποστολή που αναθέτει στους Αμερικανούς (τον «περιούσιο λαό») συνδέει την Αραμπέλα με το Πίκουοντ αλλά και με τα αεροπλανοφόρα της σημερινής αυτοκρατορικής κυριαρχίας. Και τα τρία καράβια μεταφέρουν τους «εκλεκτούς» του Θεού, τα μέλη του περιούσιου λαού, αυτούς που υλοποιούν το σκοπό είτε του Θεού είτε της ιστορίας (εδώ ενώνεται η φονταμενταλιστική με την εγελιανή «άλλη Αμερική»), εκείνους που μεταφέρουν σύμφωνα με τον Μέλβιλ και τους σημερινούς ενοίκους του Λευκού Οίκου «την κιβωτό των ελευθεριών στην ανθρωπότητα». Στα αμπάρια τους κατοικεί η ίδια θεία αποστολή και η ίδια αυτοκρατορική αντίληψη(σ.σ. ο φονταμενταλισμός είναι εγγεγραμμένος εδώ). Αλλά υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά στη ρότα των πρώτων δύο πλοίων. Στο ένα υπάρχει συγκεκριμένη κατεύθυνση προς το ένδον αλλά και όρια. Στόχος εδώ είναι η κατάκτηση και εξημέρωση, δηλαδή η οικειοποίηση του ανοίκειου «αγριότοπου». Γι’ αυτό πρέπει να εκριζωθούν και να καταστραφούν τα δάση, να εκχερσωθούν τα χέρσα εδάφη και οι «άγριοι» γηγενείς. Κάπου, όμως, στη γωνία υπάρχει πάντα κρυμμένος ο προτεσταντικός Θεός στην πρώτη, πουριτανική του εκδοχή, που, όπως κάθε Θεός, λέει «ως εδώ», θέτει τα όρια είτε με τη γραφίδα του Ν. Χώθορν είτε με τη γλώσσα της πουριτανικής ηθικής που εξαπολύει κάθε Κυριακή τις ιερεμιάδες της από τον άμβωνα. Στην Αραμπέλα έχουμε συχνές στάσεις και εμφύλιες συρράξεις, όπως συμβαίνει σε όλες τις εσωστρέφειες.

Στο άλλο «πλοίο», όμως, στο Πίκουοντ αλλάζει ο προσανατολισμός και τα όρια καταργούνται. Η κατεύθυνση τώρα είναι εξωστρεφής και αυτοκρατορική, πάντα όμως στο όνομα της ίδιας μεγάλης ιδέας, της ίδιας θεϊκής αποστολής[2]. Όμως, όταν μιλάμε για μύθο, τον μύθο του «περιούσιου λαού» δεν εννοούμε κάποιο «ψεύδος», διότι και η πίστη στη θρησκευτική αποστολή είναι μία «αλήθεια», όπως και η πίστη στο οικονομικό ή όποιο άλλο όφελος. Οι άνθρωποι θέλουν μια πίστη, κάτι να τους εμπνέει, ένα σύστημα αξιών που να τους συνέχει εν κοινωνία, να τους «κρατά» και να τους κινεί. Αυτό το σύστημα-πίστη θα το παράσχει ο πουριτανικός προτεσταντισμός και η Βίβλος και στη συνέχεια ο Πραγματισμός και ο Ευαγγελικός Φονταμενταλισμός στη νεωτερική τους εκδοχή. Γενικά, όμως, αν θέλουμε να δούμε πως σκέφτονται τα πληρώματα των δύο πλοίων και ειδικά εκείνων που βρίσκονται στη γέφυρα και οδηγούν, θα δούμε πως ο εγγενής απομονωτισμός αλλά και η εγγενής ανάγκη για εξωστρέφεια, αυτό το διαρκές «μέσα-έξω» των Αμερικανών είναι τα δύο τόξα του ίδιου κύκλου που ορίζονται από το ίδιο κέντρο και είναι φορείς του ίδιου πολιτιστικού κώδικα. Με άλλα λόγια, το κέντρο ως συνεκτική αντίληψη υπάρχει παρά την άποψη των Χαρντ και Νέγκρι για το «άκεντρο» της σημερινής αυτοκρατορικής δύναμης, καθώς ήδη οι ΗΠΑ ελέγχουν όλους σχεδόν τους υπερεθνικούς, αυτοκρατορικούς θεσμούς, παρά την άποψη των Ρόρτυ, Κάπτσαν και άλλων ότι «ο αμερικανικός αιώνας τελείωσε» και πως αρχίζει ο αιώνας της Κίνας. Η στρατιωτικοποίηση των οικονομικών σχέσεων μέσω του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και η συντριπτική στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ το αποδεικνύουν...  

Η ιδέα του περιούσιου λαού διαπερνά ολόκληρη την αμερικανική ιστορία κι έγινε το λαϊτμοτίφ του αμερικανικού ονείρου. Ο Χέρμαν Μέλβιλ έγραφε το 1850 στο βιβλίο του White-jacket: or, the World in a Man-of-War (Λευκό-Δέρμα: ή ο κόσμος σ’ ένα πολεμικό ιστιοφόρο-ιδού και το αεροπλανοφόρο): «Εμείς οι Αμερικανοί είμαστε ο ξεχωριστός, ο περιούσιος λαός[3] –το Ισραήλ της εποχής μας, φέρουμε την κιβωτό των Ελευθεριών του κόσμου… ο Θεός μας έδωσε, ως μελλοντική κληρονομιά, τις ευρείες επικράτειες των πολιτικών παγανιστών που θα έρθουν και θα τεθούν υπό τη σκέπη της κιβωτού μας, χωρίς να υψωθούν ματωμένα χέρια…»[4]. Από τη μία, λοιπόν, οι πολιτικοί παγανιστές του… Θεού και από την άλλη η «κιβωτός των ελευθεριών», η ελευθερώτρια Αμερική, που όμως παρά τις ειρηνικές προθέσεις του Μέλβιλ, πλέει μέσα σε ποταμούς αίματος.

Τελικά, η ιδέα του «περιούσιου λαού» ήταν «η κινητήρια δύναμη της αμερικανικής αυτοπεποίθησης» παρατηρεί ο Τσόμσκι, ο Ρίφκιν, όλοι. Μόνο ο Χ. Θορώ[5] θα προβλέψει με οξυδέρκεια την εξέλιξη των ΗΠΑ, μιλώντας μέσω της παραβολής των δύο φυλών μυρμηγκιών: «από τη μια οι κόκκινοι δημοκρατικοί, από την άλλη οι μαύροι ιμπεριαλιστές». Ο Θορώ επισημαίνει τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της αμερικάνικης πολιτικής αλλά και το περίφημο ιδεολογικό του περίβλημα, τον αμερικάνικο «πατριωτισμό», ήδη από το 1840: «…είναι πατριώτες, μπορούν και θυσιάζουν το μεγάλο για το μικρό… Ο πατριωτισμός είναι ένα σκουλήκι που τους τρώει το κεφάλι. Τι άλλο νόημα είχε εκείνη η εξερευνητική αποστολή στις νότιες θάλασσες;» Ο Θορώ αναφέρεται στην αποστολή του αμερικανικού ναυτικού στο νότιο Ειρηνικό το 1838-1842, την οποία καταδικάζει. Γι’ αυτό, αντί της «εξερεύνησης» αυτής, προτείνει την εξερεύνηση της «προσωπικής θάλασσας, τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό της μοναξιάς του (ανθρώπου)». Να και πάλι το άτομο, το Πρόσωπο και οι σχέσεις του ως κέντρο αναφοράς. Από τότε ο Θορώ επισήμαινε «Πόσο γελοία είναι η απαίτηση της Αγγλίας και της Αμερικής να μιλά ο κόσμος με τρόπο που να τον καταλαβαίνουν! Ούτε οι άνθρωποι ούτε τα μανιτάρια μεγαλώνουν έτσι». Ποιος ξέρει, όμως, σήμερα, τον Θορώ;