Μας προστατεύουν επαρκώς τα επίσημα όρια ασφαλείας για την κινητή τηλεφωνία;

ΕΡΩΤΗΣΗ

Σύμφωνα με πολλά ΜΜΕ, τα θεσμοθετημένα επίσημα όρια ασφαλείας έναντι της Μη-Ιοντίζουσας Ραδιοκυματικής Ακτινοβολίας της Κινητής Τηλεφωνίας (ΚΤ), δεν έχουν ανανεωθεί από το 1998, ενώ από τότε έως σήμερα έχουν δημοσιευθεί νέα επιστημονικά δεδομένα. Προστατευόμαστε εμείς οι πολίτες επαρκώς ή όχι, από την επιστημονική κοινότητα;

 ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Διαπιστευμένοι Οργανισμοί

H SCENIHR (Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks), είναι Επιστημονική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξιολογεί την υπάρχουσα διεθνή έρευνα και γνωμοδοτεί σχετικά με αναδυόμενους ή πρόσφατα ταυτοποιηθέντες κινδύνους για την υγεία του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρομαγνητικής (Η/Μ) ακτινοβολίας.

Η ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection) είναι διεθνής ανεξάρτητος, μη-κερδοσκοπικός Επιστημονικός Οργανισμός. Παρέχει επιστημονικές συμβουλές, εκδίδει Οδηγίες (Guidelines) για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος από την έκθεση σε μη-ιοντίζουσα ακτινοβολία και προτείνει όρια ασφαλείας. Με βάση τα πορίσματα, τις Οδηγίες και τα προτεινόμενα όρια, νομοθετεί η ΕΕ και γενικότερα οι κυβερνήσεις. Η ICNIRP συνεργάζεται στενά με την SCENIHR και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO).

Καθορισμός ορίων ασφαλείας

1998: ["Guidelines for limiting exposure to time-varying electric, magnetic and electromagnetic fields (up to 300 GHz)”, Health Physics, Volume 74, April 1998]. Δημοσιεύονται οι Οδηγίες της ICNIRP για τον περιορισμό της Έκθεσης σε Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία υψηλής συχνότητος, από 100 kHz έως 300 GHz (κινητή τηλεφωνία, δορυφορικοί, στρατιωτικοί, μετεωρολογικοί, ναυτικοί σταθμοί, τηλεόραση, ραδιόφωνο, τοπικά δίκτυα, κ.α.).

2010: Αναθεώρηση των ορίων για τις χαμηλές συχνότητες (ELF – Extremely Low Frequencies). Αφορούν στην ηλεκτρομαγνητική έκθεση λόγω σταθμών ισχύος (πχ. ΔΕΗ).

2014: Η ICNIRP, έχοντας συλλέξει και επεξεργαστεί τα καινούργια επιστημονικά δεδομένα της πενταετίας από το 1998 ενημερώνει ότι ευρίσκεται στην διαδικασία ενσωμάτωσής τους στις νέες Οδηγίες.

2015: Η SCENIHR δημοσιεύει Γνωμοδότηση με τίτλο “Δυνητικές επιπτώσεις στην υγεία λόγω έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία” (288 σελίδες κείμενο με πλήρη ανασκόπηση της υπάρχουσας γνώσης). Το κείμενο αυτό ενσωματώνεται στις προτεινόμενες Οδηγίες της ICNIRP.

Τα κυριότερα στοιχεία της Γνωμοδότησης του 2015 είναι:

• Συνολικά, τα επιδημιολογικά στοιχεία για την έκθεση στην ραδιοκυματική ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας δεν δεικνύουν καμμία αύξηση κινδύνου για εμφάνιση α) όγκων του εγκεφάλου και β) άλλων νεοπλασιών στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου, γ) άλλων νεοπλασιών στο υπόλοιπο σώμα και  δ) παιδικού καρκίνου.
• Ορισμένες μελέτες έθεσαν ερωτήσεις για το κατά πόσον αυξάνεται ο κίνδυνος πρόκλησης γλοιώματος και ακουστικού νευρινώματος σε βαρείς χρήστες ΚΤ. Το σύνολο των συγκριτικών μελετών, δεν στηρίζει την υπόθεση ότι αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης γλοιώματος. Το θέμα όμως της συσχέτισης ΚΤ και ακουστικού νευρινώματος παραμένει ανοικτό και απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για να αποκλειστεί και αυτή η συσχέτιση.
• Μικρές φυσιολογικές αλλαγές (εγκεφαλικές λειτουργίες, ύπνος, κ.α.). Μελέτες δεικνύουν ότι παιδιά και έφηβοι επηρεάζονται λιγότερο. Γενικά όμως η σχέση μεταξύ ΚΤ και μικρών φυσιολογικών αλλαγών δεν είναι αποδεδειγμένη και δεν έχει ευρεθεί κάποιος μηχανισμός ο οποίος να τα συνδέει.
• Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η ΚΤ επηρεάζει τις γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Οι ‘θετικές’ μελέτες  είναι ελάχιστες και χωρίς συμβατότητα μεταξύ τους.
• Συμπτώματα “ηλεκτρο-ευαισθησίας” σε ορισμένα άτομα έχουν αποδειχθεί οριστικά (με βάση παλαιότερες και σύγχρονες μελέτες, πολλαπλά διπλά τυφλά πειράματα) ως ιδιοπαθή και μη-σχετικά με την Η/Μ ακτινοβολία.
• Η προηγούμενη του 2015 γνωμοδότηση της SCENIHR, κατέληγε ότι δεν υπήρχαν βλαπτικές επιδράσεις της ΚΤ (σε πολύ χαμηλά, μη-θερμικά επίπεδα έκθεσης) επί της αναπαραγωγής και της ανάπτυξης του ατόμου. Η εισαγωγή των νέων δεδομένων των τελευταίων ετών δεν άλλαξε αυτήν την διαπίστωση.
• Δεν υπάρχει καμμία σχέση μεταξύ της χρήσης του ΚΤ από έγκυο και της ανάπτυξης του εμβρύου.
• Μελέτες της ανδρικής γονιμότητος είναι πολύ χαμηλής ποιότητος και δεν μπορούν να στηρίξουν οποιαδήποτε αιτιακή σχέση ‘έκθεση σε ραδιοκυματική ακτινοβολία – υπογονιμότητα’.

2014–2018: Η ICNIRP συνεχίζει να συλλέγει και να επεξεργάζεται δεδομένα. Ο Οργανισμός δηλώνει ότι με ενδελεχή έρευνα επί των σύγχρονων σεναρίων ακτινοβόλησης (λαμβάνοντας υπ’όψιν και τις εξελίξεις  στην τεχνολογία των τηλεπικοινωνιών) οι Οδηγίες του 1998 (για όλο το φάσμα των συχνοτήτων μεταξύ 100 kHz και 300 GHz) παραμένουν εν ισχύ και παρέχουν πλήρη προστασία των πολιτών, καθώς ήταν ήδη από τότε πολύ αυστηρές και συντηρητικές.

2018: Την 11^η Ιουλίου δημοσιεύεται προσχέδιο για δημόσια διαβούλευση, με τους νέους προτεινόμενους κανονισμούς και Οδηγίες.

Σε σχέση με την ισχύουσα Οδηγία, υπάρχουν μικρές διαφορές οι οποίες όμως δεν συνιστούν διαφοροποίηση των ορίων ασφαλείας (Βασικοί Περιορισμοί και Επίπεδα Αναφοράς[1]) για τις συχνότητες (800, 900, 1800, 2100, 2600 MHz) των κινητών επικοινωνιών και την ολόσωμη έκθεση. Επίσης, δεν συνιστούν διαφοροποίηση για υψηλότερες συχνότητες οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για τις ανάγκες της 5^ης γενιάς επικοινωνιών (5G).

Οι διαφορές οι οποίες διατυπώνονται αφορούν στα κάτωθι:

ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ

Α) Χρονική διάρκεια υπολογισμού της μέσης τιμής του ολόσωμου SAR (Specific Absorption Rate)

Με βάση την νέα Οδηγία ο ΒΠ για  τον ολόσωμο SAR υπολογίζεται ως μέση τιμή εκθέτοντας τον μετρητή ακτινοβολίας στην εκπομπή της κεραίας επί 30 min (αντί 6 min σύμφωνα με την Οδηγία του 1998).  

Β) Τοπική έκθεση σε συχνότητες άνω των 6 GHz

Για συχνότητες 6 GHz και άνω, αύξηση του ορίου της Πυκνότητας Ισχύος (ελαστικοποίηση των ορίων σε σχέση με την Οδηγία του 1998) σε:

• 100 W/m² (από 50 W/m²) για επαγγελματική έκθεση και
• 20 W/m² (από 10 W/m²) για τον γενικό πληθυσμό.

Η τοπική έκθεση αφορά σε μέση τιμή πυκνότητας ισχύος στα 6 min. Η διαφοροποίηση αυτή λαμβάνει χώρα διότι στα 6 GHz και άνω η μέγιστη απορρόφηση της ισχύος είναι επιδερμική (cutaneous tissue)  ενώ επίσης, ισχύς 200 W/m² απαιτείται για τοπική αύξηση θερμοκρασίας άνω του ορίου επίδρασης στην υγεία (Sasaki et al., 2017).

ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (ΕΑ)

Α)  Επίπεδα Αναφοράς για την ολόσωμη έκθεση (whole body exposure)

Δεν υπάρχουν διαφορές για τις συχνότητες της κινητής τηλεφωνίας συγκριτικά με την οδηγία του 1998.

Β)  Παιδιά και άνθρωποι χαμηλού αναστήματος

Παρατηρείται ότι στα Επίπεδα Αναφοράς (τα οποία αφορούν στην ολόσωμη έκθεση), είναι δυνατόν να υπερβαίνονται τα όρια του ολόσωμου SAR (Βασικός Περιορισμός) για τα παιδιά και ανθρώπους χαμηλού αναστήματος (Hirata et al., 2013). Επειδή όμως η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος είναι χαμηλότερη για τα άτομα αυτά σε σχέση με υψηλότερους ανθρώπους για τον ίδιο SAR (λόγω του αυξημένου λόγου «επιφάνειας σώματος προς βάρος»), δεν απαιτείται η λήψη αυστηρότερων μέτρων ασφαλείας καθώς δεν επηρεάζεται η υγεία της ομάδος αυτής.

Για περισσότερες πληροφορίες η ICNIRP εξέδωσε 3 κείμενα (pdf μορφή) τα οποία μπορεί ο πολίτης να λάβει ηλεκτρονικά από την ιστοσελίδα της Επιτροπής: 

https://www.icnirp.org/en/activities/public-consultation/consultation-1.html

Συμπερασματικά:

1. Οι επιστημονικές ενώσεις SCENIHR και ICNIRP συλλέγουν συνεχώς και αξιολογούν την έρευνα, συμβουλεύουν και εκδίδουν Οδηγίες. Η προστασία των πολιτών στηρίζεται σε δεδομένα του σήμερα και όχι του 1998 όπως κακώς πιστεύεται από ορισμένα άτομα.
2. Οι Οδηγίες του 1998 παραμένουν σε ισχύ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τα νέα ερευνητικά δεδομένα της περιόδου 1998 έως σήμερα.
3. Οι βασικοί περιορισμοί για την φασματική περιοχή της νέας τεχνολογίας 5G συμπεριλαμβάνονται στην ισχύουσα οδηγία, ενώ η έκθεση του ατόμου γίνεται όλο και περισσότερο επιδερμική αυξανομένης της συχνότητος.