Η ιστορική ευθύνη του κόσμου της εργασίας και της Αριστεράς

 “...Οι προλετάριοι δεν έχουν μ’ αυτήν να χάσουν τίποτε, παρά μόνο τις αλυσίδες τους. Έχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο...”*

 Όσο, μα όσο, αντιλαϊκό κι αν είναι ένα νομοσχέδιο για τις σχέσεις εργασίας, όσο κι αν καταστρατηγεί κεκτημένα, όσο κι αν πριμοδοτεί την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δεν είναι παρά μοναχά η μια άκρη του νήματος. Η άλλη, επίσης σημαντική, δεν είναι παρά η εθελόδουλη στάση των προλετάριων.

 Αν και είναι παραπάνω από προφανές πως η επαγγελία μιας “κομμουνιστικής επανάστασης”, στην οποία αναφέρονται οι Μαρξ και Ένγκελς, αργεί χαρακτηριστικά, τούτο δεν σημαίνει πως η παροντική ακινησία του κόσμου της εργασίας ανά την υφήλιο κρίνεται υγιής. Τουναντίον.

Στον 21ο αιώνα, και παρά τις προβλέψεις του Τζον Μέιναρντ Κέινς πως λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας κατά τα τέλη του 20ου αιώνα, θα δουλεύαμε 15 ώρες την εβδομάδα, ο μεγάλος αδελφός της εργοδοσίας βρίσκεται παντού: δεν είναι μόνο που σε επιτηρεί ώστε να δουλεύεις ακατάπαυστα, μπορεί να διαθέτει εξ αποστάσεως προσωπικό όπου στη γη τα μεροκάματα είναι φθηνότερα. Και να απαλλάσσεται ταχύτατα και από τους αντιδρώντες “περίεργους” και από τους ακριβότερους.

 Αλλά ακόμα και η απρόσκοπτη κίνηση του κεφαλαίου, να αναδιατάσσει διαρκώς δυνάμεις και να καταλαμβάνει ζωτικό χώρο, δεν είναι το χειρότερο: η αδυναμία του συλλογικού υποκειμένου, του προλεταριάτου, να κατανοήσει τη δυναμική του και τον ιστορικό του ρόλο ώστε να μετασχηματίσει προς το συμφέρον του την κοινωνία, είναι το πρώτο, το μεγαλύτερο και, ταυτόχρονα, το δυσκολότερο να ξεπεραστεί πρόσκομμα. Διιστορικά, οι εκμεταλλευόμενες τάξεις είναι πολυπληθέστερες των εκμεταλλευτριών. Είναι οι πολλοί που φυτοζωούν, δουλεύοντας νυχθημερόν, είναι οι λίγοι που απολαμβάνουν τον -παρασιτικό- πλούτο.

Και όλοι αυτοί, οι πολλοί, έχουν ιδεολογικά πειστεί πως τούτο είναι το πρέπον. Καταλαμβανόμενοι από το φαινόμενο της μαρξικής αλλοτρίωσης, συνεπικουρία της περιβόητης προτεσταντικής “θεοδικίας των προνομίων” -οι εκλεκτοί του θεού έχουν τα πλούτη και δεν πάμε κόντρα στις βουλές του Υψίστου-, ο/η εργάτης/τρια, ανεξαρτήτου μόρφωσης, χειρώναξ ή χαρτογιακάς, ψευτοζεί χωρίς να συγκρούεται.

Το ζήτημα, φυσικά, είναι πολυσύνθετο. Αλλά παρά τις μεταλλαγές των μορφών της εργασίας, παρά την πολυδιάσπαση και τις ετερονομίες του χαρακτήρα της στο σύγχρονο κόσμο, η ουσία της παραμένει ίδια κι ανόθευτη: παραγωγός του πλούτου και προϊόν εκμετάλλευσης ταυτόχρονα, η εργασία είναι εκείνο ακριβώς επί του οποίου διεξάγεται η πολιτική αντιπαράθεση καπιταλιστών-αντικαπιταλιστών.

 Έτσι, όσοι ονειρεύονται ακόμα ν’ αλλάξουν τον κόσμο, εκεί οφείλουν να εστιάζουν: να επενδύουν όλες τους τις δυνάμεις ώστε ο κόσμος της εργασίας να στοχαστεί επί του εαυτού του και να τον κατανοήσει ως δύναμη επαναστατική, δύναμη δραστική στη χάραξη του κόσμου αλλά και της ζωής του/ης καθενός/μίας ξεχωριστά.

 Οπότε: να ξαναβρεθείς με τις λαϊκές δυνάμεις, εκείνες που φύσει στηρίζουν τους αγώνες και τις ιδέες της Αριστεράς, δεν συνίσταται μοναχά στην εκπόνηση ενός εκλογικού προγράμματος, “ελκυστικού”, με όρους αγοράς, ή προνομιακού με όρους ιδεολογικούς, ταξικής μεροληψίας. Συνίσταται και στο πώς, και αν, ριζοσπαστικοποιείς εκ νέου τους από κάτω, τον κόσμο της εργασίας. Και πώς, και αν, αναστοχάζεσαι μαζί τους την ιδεοληπτική, ηθικοπλαστική στάση των καπιταλιστών για την καλβινιστικού τύπου ιεροποίηση της εργασίας ή τη σταλινικού τύπου σταχανοβίτικη “προκοπή”. Πώς, επίσης, και αν, επανατοποθετείσαι στα φληναφήματα της αριστείας και πώς και αν φεύγεις από το φαύλο κύκλο της φετιχοποίησης των “τυπικών προσόντων”, που κατηγοριοποιούν τους εργαζόμενους, ενισχύοντας τον κοινωνικό αυτοματισμό. Πώς, εν κατακλείδι, και αν, προπονείσαι, προπονώντας ταυτόχρονα και το κοινωνικό σώμα, στην αντι-δράση, στην απονομιμοποίηση της συστημικής αδικίας, στην ανυπακοή και στην από τα κάτω συσπείρωση ώστε τα νομοθετημένα που ενισχύουν τις ανισότητες να μην ισχύσουν στην πράξη.

 Η πρόσκαιρη χασούρα από τις συκοφαντίες του συστήματος, περί ανευθυνότητας και άλλων δαιμονίων, αντισταθμίζεται από τα μελλοντικά κέρδη: το υποκείμενο που κινεί την ιστορία, οι προλετάριοι, παρά την αντιφατική τους κίνηση και τα ιστορικά τους λάθη, ξέρουν να αναγνωρίζουν εκείνους που, σήμερα και πάντα, στέκουν στη σωστή μεριά, δίχως διολισθήσεις. Και ξέρουν επίσης, στις κομβικές στιγμές, να τους τιμούν.

 Προς τούτο, η ενεργοποίηση των αντανακλαστικών για νέους αγώνες και δράσεις, κατά το συνδικαλιστικό, κατασυκοφαντημένο αλλά απαραίτητο, κοινότοπο, κρίνεται ιερό καθήκον. Για όλες τις πολιτικές εκφάνσεις της Αριστεράς.

 *Καρλ Μαρξ, Φρίντριχ Ενγκελς, Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος

Η φωτογραφία είναι αρχείου