Χιλή: Η χώρα όπου η ζωή είναι Uber

Όνειρο να επισκεφθούμε την Χιλή (“Τέλος της Γης” στην γλώσσα των ιθαγενών Mapuche). Πραγματοποιήθηκε, με αφορμή επιστημονικό συνέδριο, λίγες εβδομάδες πριν την κοινωνική έκρηξη και τις δολοφονίες δεκάδων απελπισμένων διαδηλωτών.

Οι Χιλιανοί; λευκοί, μιγάδες και σε ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό οι ιθαγενείς, (όχι σαν την Αργεντινή όπου ο κίτρινος πυρετός και η δολοφονική μανία των ισπανών Conquistadors δεν άφησαν ζωντανό ούτε ένα ντόπιο ρουθούνι). Ευχάριστοι και εξυπηρετικοί, ομιλητικοί και περίεργοι για την χώρα προέλευσή μας.

Στις ελεύθερες ώρες μας είδαμε αξιοθέατα, μουσεία, κάναμε shopping therapy, δοκιμάσαμε φαγητά και προφανώς επισκεφθήκαμε το “Museum of Memory and Human Rights” (μνημείο για τα εγκλήματα της χούντας του Augusto Pinochet, 1973 έως 1990) και το τότε Προεδρικό Μέγαρο “La Moneda”, όπου οι φασίστες δολοφόνησαν τον εκλεγμένο Πρόεδρο της χώρας Salvador Allende.

Το πλουσιότερο τμήμα της πρωτεύουσας Santiago (βορειοανατολικά του λόφου–ορόσημου της πόλης, του Cerro San Cristóbal), γεμάτο ακριβές κατοικίες, αυτοκίνητα, πολυτελή καταστήματα και “Malls”, είναι σε σοκαριστική αντίθεση με τις φτωχές νότιες και νοτιοδυτικές συνοικίες. Ιδίως στις νότιες συνοικίες, έστω και πίσω από τα τζάμια του λεωφορείου, οι σκουπιδότοποι και οι φρουροί πάνω στα τείχη των φυλακών είναι εύκολα ορατοί. Στο Κέντρο υπάρχουν εκκλησίες, παλαιά αποικιοκρατικά και πολιτιστικού ενδιαφέροντος κτίρια, καταστήματα και ...κουρελούδες. Φανταστείτε, τα πεζοδρόμια της Αριστοτέλους ή της Ερμού (και όλου του εμπορικού κέντρου) να έχουν καταληφθεί κυριολεκτικά από εκατοντάδες αξιολύπητους ανθρώπους, οι οποίοι πασχίζουν να πουλήσουν ελάχιστα και τελείως ευτελή «αγαθά» (κάποιος 4-5 σάντουιτς, άλλος λίγα πλεκτά και άλλος 3-4 ζώνες).

Αφορμή για το σημείωμα δεν ήταν μόνο οι κραυγαλέες κοινωνικές διαφορές, τις οποίες λίγο–πολύ όλοι αναμέναμε. Ήταν κυρίως η UBER…

Γνώριζα την UBER, την διείσδυσή της στην χώρα μας (αλλά και στην Χιλή και σε όλο τον πλανήτη) και τον αγώνα των ταξιτζήδων να σώσουν το μεροκάματό τους, αλλά δεν περίμενα ποτέ την UBER να διεισδύει και στους ...ντελιβεράδες.

Νεαρά άτομα με ποδήλατα (όχι μηχανάκια) περιμένουν παρέες–παρέες σε κεντρικά σημεία του Santiago, να ειδοποιηθούν από την εφαρμογή UBER ότι κάποιο φαστφουντάδικο έχει παραγγελία από πελάτη. Ανασφάλιστη και χωρίς συμβόλαια εργασία (έστω τα 3 ευρώ που παίρνουν στην χώρα μας οι διανομείς), είναι τα περίφημα “zero contracts”. Ο ποδηλάτης πρέπει να ευρίσκεται ανά πάσα στιγμή διαθέσιμος να απαντήσει στην κλήση, γιατί διαφορετικά, όχι μόνο θα πεινάσει εκείνη την ημέρα, αλλά θα διαγραφεί ο αριθμός τηλεφώνου του από την βάση δεδομένων της UBER…

Εξυπακούεται ότι για ανθρώπους όχι και τόσο νέους, είναι απαγορευτικό το μεροκάματο, καθώς δεν αντέχεται εύκολα η ποδηλασία. Δεν είδαμε στα στέκια των διανομέων, ούτε ένα άτομο άνω των 30–35 ετών...

Το κοινωνικό αυτό chock, μας έκανε να σκάψουμε λίγο πιο βαθειά από τις ορατές ενδείξεις και να αναμένουμε ως φυσιολογική την σημερινή κατάληξη:

Αν και η Χιλή έχει ένα συγκριτικά υψηλό ΑΕΠ και δυναμική οικονομία σε σχέση με άλλα κράτη της Λατινικής Αμερικής, στην χώρα καταγράφεται μία από τις πιο μεγάλες ανισοκατανομές του πλούτου σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία υποσκελίζεται μόνο από την Βραζιλία στην Λατινική Αμερική και από τα πιο ανεπτυγμένα υποσαχάρια αφρικανικά κράτη.

Σε αυτό το άρρωστο κοινωνικά και οικονομικά πλαίσιο, οι πολίτες ψήφισαν την 11^η Μαρτίου 2018 ως Πρόεδρο, τον Sebastián Piñera, πάμπλουτο επενδυτή (η περιουσία του εκτιμάται σε 2,8 δισεκατομμύρια US$, σύμφωνα με το εξειδικευμένο περιοδικό Forbes.

Υγεία

Η πρωτοβάθμια πρόληψη, αγωγή υγείας και περίθαλψη, χωλαίνουν σημαντικά, καθώς η κρατική χρηματοδότηση του δημοσίου συστήματος υγείας είναι ανεπαρκής. Η κατάσταση αυτή θεριεύει μεταδοτικές ασθένειες, οι οποίες θα μπορούσαν να προληφθούν και οι οποίες είναι δυστυχώς κοινές πλέον, ιδίως στα παιδιά που παίζουν στους δρόμους.

Εφιαλτικό πρόβλημα υγείας για τις παραγκουπόλεις του Santiago, αλλά και για όλα τα φτωχόσπιτα της Χιλής με κακές συνθήκες υγιεινής, είναι η τροπική παρασιτική ασθένεια “αμερικανική τρυπανοσωμίαση”, (“Chagas disease”). Λίγα φτηνά φάρμακα, εντομοκτόνα και στοιχειωδώς καθαρά σεντόνια και ασπρόρουχα, θα μπορούσαν να θεραπεύσουν ή και να προλάβουν την μόλυνση και την ασθένεια...

Με την ιδιωτικοποίηση του νερού από τον δικτάτορα Augusto Pinochet (από το 1981!), η καθημερινή ζωή και η προστασία της υγείας για τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη, έως δραματική. Είτε μένουν χωρίς παροχή νερού για πολλές ημέρες, είτε απλά δεν συνδέονται κ' αν με το ιδιωτικό δίκτυο ύδρευσης...

Εκπαίδευση

Στα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα, μόνο ένας στους 5 νέους έχει πρόσβαση στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση (μετά το λύκειο). Ακόμη χειρότερα, ο πατέρας του (“ο μέσος αρχηγός οικογενείας”) έχει κατορθώσει να τελειώσει μόνο την 3^η Γυμνασίου.

Η δημόσια εκπαίδευση όλων των βαθμίδων καταρρέει, εξαιτίας της μη παροχής πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Παρ' όλα αυτά, η φοίτηση δεν είναι δωρεάν και το κόστος ετησίως ανέρχεται από 1000 US$ (δημόσια Πανεπιστήμια) έως και 10.000 US$ (ιδιωτικά Πανεπιστήμια, ανάλογα με το επιστημονικό πεδίο).

Εργασία

Σε ενεργό (18–65 ετών) πληθυσμό 10.500.000 ατόμων, 1.500.000 άτομα εργάζονται παράνομα, χωρίς συνταξιοδοτική και ασφαλιστική κάλυψη. 1.000.000 άτομα έχουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου, το 20% των εργαζομένων δεν έχει κ’αν σύμβαση και το 22% δεν έχει κοινωνική ασφάλιση. 650.000 εργαζόμενοι αμείβονται με τον «στεγνό» βασικό μισθό, ο οποίος μπορεί να καλύψει μόνο το 50% των στοιχειωδών αναγκών, όπως ορίζονται στο επίσημο όριο φτώχειας.

Οι ώρες εργασίας τον χρόνο στην Χιλή, κατά μέσο όρο 2.400 (στη Δυτική Ευρώπη 1.900). Η παιδική εργασία οργιάζει.

Φτώχεια

Σύμφωνα με τα πολύ συντηρητικά στοιχεία της Εκκλησίας της Χιλής, το 23,2% των Χιλιανών ζει κάτω από το όριο φτώχειας. Οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι το 38% των Χιλιανών πολιτών ζει στα όρια της φτώχειας ή και κάτω από αυτά, ενώ το 20% χαρακτηρίζεται από εισόδημα και κατάσταση πραγματικής πείνας.

Οι πιο φτωχοί στις πόλεις ζουν στα “campomento” (παραγκουπόλεις). Με πεταμένα ξύλα, πόρτες, πέτρες φτιάχνουν τοίχους, με λαμαρίνες στέγες και το βρώμικο χώμα σκεπάζεται με κουρελούδες. Οι παράγκες «κατασκευάζονται» σε λίγες νύχτες και στήνονται ή στις άκρες των πόλεων ή γύρω από συνοικίες.

…το 10% των πλουσιότερων κατοίκων της χώρας κατέχει το 47% του εθνικού πλούτου. Το 2% των επιχειρήσεων ελέγχει το 76% των πωλήσεων στην χώρα.

Το φυσικό περιβάλλον έχει πέσει και αυτό θύμα της βουλιμίας της ολιγαρχίας και των πολυεθνικών. Οι σχετικοί δείκτες είναι από τους χειρότερους της Λατινικής Αμερικής.

Δολοφόνοι φασίστες και Pinochet, δισεκατομμυριούχοι Πρόεδροι “που σκύβουν με συμπόνια πάνω από τα προβλήματα των φτωχών”, άκρατος καπιταλισμός και αμερικανικός ιμπεριαλισμός πανταχού παρών (στρατιωτικά αλλά και με τα οικονομικά πειράματα των “Παιδιών του Σικάγου”) οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην άνοιξη των οικονομικών δεικτών και στον χειμώνα της λαϊκής οικογένειας. Το ένα εκατομμύριο διαδηλωτές είναι ένα πολύ ενθαρρυντικό βήμα για την ανατροπή αυτού του “κοινωνικού φαινομένου του θερμοκηπίου”.