Το τραγούδι των παιδιών στο Ίλιο: «Τα ρούχα δεν έχουν φύλο»

Καθηγητής του Μουσικού Σχολείου Ιλίου έβγαλε τρανς άτομο από την τάξη αφού πρώτα του επιτέθηκε με απίστευτη λεκτική χυδαιότητα. Προχθές, σε ένδειξη αλληλεγγύης οι συμμαθητές του παιδιού φόρεσαν φούστες και οι συμμαθήτριες γραβάτες και φώναξαν το σύνθημα «Τα ρούχα δεν έχουν φύλο!». Η επίθεση του καθηγητή έγινε λίγο μετά το σκοταδιστικό «πρόγραμμα προγεννητικής αγωγής» του υπουργείου Παιδείας, που μετά το σάλο αποσύρθηκε.

Τα γεγονότα αυτά δεν είναι τυχαία. Το σώμα («Σεξουαλικότητα, εργασία, όνειρο, ενδυμασία, πόλεμος, χειρονομία, γέλιο…» όλα είναι σώμα) είναι σήμερα η έδρα της μεταμόρφωσης της νέας εποχής: Από τη γενετική δημιουργία (όπως το εκπαιδευτικό έκτρωμα που προαναφέραμε) έως τα βακτηριολογικά όπλα, από τη θεραπεία και την προσέγγιση των σύγχρονων επιδημιών έως τις νέες μορφές κυριαρχίας στην εργασία, από το σύστημα της μόδας έως τους νέους τρόπους διατροφής, από την εξύμνηση των κανόνων που αφορούν τις σωματικές αναλογίες έως τις ανθρώπινες βόμβες, από τη σεξουαλική απελευθέρωση έως τις νέες αλλοτριώσεις.

Γιατί η επικέντρωση στο «σώμα»; Γιατί η αυστηρά καθορισμένη χρήση του σώματος μέσω των ηθών είναι μία πολιτιστική διαδικασία που βασίζεται στην εσωτερίκευση των συγκινήσεων και στον αυτοέλεγχο της βίας(Νόρμπερτ Ελίας: Ο πολιτισμός των ηθών). «Η στάση του σώματος, οι χειρονομίες, οι ενδυμασίες, η έκφραση του προσώπου, ολόκληρη η εξωτερική συμπεριφορά…»*, το πώς τρως, αφοδεύεις, συνουσιάζεσαι, πλένεσαι κ.ά., όλα συνιστούν την «έκφραση του ανθρώπου στο σύνολό του», όλα είναι πολιτισμικές, δηλαδή κοινωνικές και ιστορικές λειτουργίες. Συνεπώς και η πολιτιστική διαδικασία, που είναι η ενσωμάτωση των κοινωνικών περιορισμών και κανόνων από ένα άτομο, έχει μία ιστορία. Το όνειδος και η αιδώς(που συγκρατεί τη γυναίκα μέσα στο σπίτι ή την κάνει να ντύνεται μ’ έναν ορισμένο τρόπο) υπάγονται σ’ ένα σύστημα απαγορεύσεων και έχουν μία ιστορία. Έτσι, τα επινοημένα προϊόντα του πολιτισμού επιβάλλονται και εσωτερικεύονται με τέτοιο τρόπο που να τα αισθανόμαστε ως φυσικά! Και αφού τα αισθανόμαστε ως φυσικά, η επιβολή τους πάνω μας δεν εισπράττεται ως βία.

Για τον Μ. Φουκό το σώμα «είναι άμεσα βυθισμένο σε ένα πολιτικό πεδίο», οι σχέσεις εξουσίας ασκούν πάνω του μια άμεση επιρροή «το περικυκλώνουν, το σημαδεύουν, το χειραγωγούν, το βασανίζουν, το εξαναγκάζουν σε εργασίες, το υποχρεώνουν σε τελετουργίες, απαιτούν από αυτό κάποια σημάδια», ελέγχουν αυστηρά τις επιθυμίες του.  

Δεν είναι τυχαίο ότι το προπατορικό αμάρτημα ενώ αρχικά ήταν μία παράβαση αλαζονείας και της περιέργειας(γνώσης) στη συνέχεια έγινε ένα «σεξουαλικό έγκλημα» με στόχο τον έλεγχο της σεξουαλικότητας και του σώματος(όπου το μεγάλο θύμα είναι η γυναίκα, η μεγάλη «βουβή της ιστορίας»). Αυτός ο έλεγχος επιχειρείται να αναπαράγεται και σήμερα. Γι’ αυτό η φωνή των γυναικών και η αντίσταση των παιδιών έχει μεγάλη σημασία…         

*Ζακ Λε Γκοφ, Νικολά Τρουόνγκ: Μια ιστορία του σώματος στο Μεσαίωνα(Κέδρος, 2009)