Πόσο θαυμαστή είναι η φύση! Τα ποντίκια έλκονται σεξουαλικά από τις... γάτες

Όλα τα έμβια όντα, από τους ιούς έως και τους ανθρώπους υιοθετούν συμπεριφορές (μοτίβα συμπεριφοράς), συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών μοτίβων, με στόχο την βιολογική προσαρμογή τους στο περιβάλλον, ώστε να αυξήσουν τις δυνατότητες επιβίωσης τους. 

Πολλά παράσιτα προκαλούν αλλαγές στην συμπεριφορά των ξενιστών τους (των οργανισμών στους οποίους έχουν εισχωρήσει) για να αυξήσουν την δική τους γενετική καταλληλότητα και να διασφαλίσουν την  επιβίωσή τους. Τέτοιες αλλαγές προκαλούνται και από το παράσιτο της γάτας, Toxoplasma gondii. 

Η πιο αξιοσημείωτη αλλαγή είναι το φαινόμενο της μοιραίας έλξης, δηλαδή η μετατροπή του φυσικού φόβου τον οποίο έχουν τα μολυσμένα με τοξόπλασμα ποντίκια και αρουραίοι για την μυρωδιά της γάτας (σωματική μυρωδιά ή εντερικές απεκκρίσεις) σε έλξη προς αυτήν! Αντί η μυρωδιά της γάτας να ενεργοποιεί τα κυκλώματα της αμυγδαλής του εγκεφάλου τα οποία σχετίζονται με τον φόβο (σε υγιή τρωκτικά), ενεργοποιεί  εκείνα τα κυκλώματα τα οποία είναι υπεύθυνα για το σεξ στα μολυσμένα ζώα. 

Ο λόγος είναι απλός: Το παράσιτο Toxoplasma gondii μπορεί να επιζήσει μέσα σε σχεδόν οποιοδήποτε θερμόαιμο ζώο. Είναι ικανό να επαναπρογραμματίσει την γενετική μηχανική του εγκεφάλου μέσω συγκεκριμένης απομεθυλίωσης ορισμένων ρυθμιστικών στοιχείων γονιδίων. Ο κύκλος περνάει από τα ζώα τα οποία αποτελούν συνήθη θηράματα των γατών, όπως τα ποντίκια και οι αρουραίοι, γιατί το παράσιτο πρέπει να επιστρέψει στα έντερα του κύριου ξενιστή, όπου μόνο εκεί μπορεί να αναπαραχθεί. Και αυτό πρέπει να είναι κάποιο αιλουροειδές. 

Μια αναλογία του φαινομένου της μοιραίας έλξης (με άλλα συμπτώματα όμως) έχει επίσης παρατηρηθεί σε μολυσμένους ανθρώπους. Σύμφωνα με τους Pappas et al. και Tenter et al., 10% έως και 80% των πολιτών στις περισσότερες χώρες του κόσμου έχει μολυνθεί από το παράσιτο Toxoplasma gondii!

Μια μελέτη η οποία πραγματοποιήθηκε σε 5828 άτομα (5.087 ελεύθερα από Toxoplasma και 741 μολυσμένα με το παράσιτο), έδειξε ότι τα μολυσμένα και τα μη μολυσμένα άτομα διαφέρουν στην σεξουαλική τους συμπεριφορά, στις φαντασιώσεις και στις προτιμήσεις τους. 

Τα μολυσμένα άτομα διεγείρονται πιο συχνά από τον δικό τους φόβο, τον κίνδυνο και την σεξουαλική υποταγή, αν και ασκούν πιο συμβατικές σεξουαλικές δραστηριότητες σε σύγκριση με άτομα ελεύθερα από Toxoplasma. Τα φαινόμενα αυτά μπορεί να σχετίζονται με παρενέργεια της αυξημένης συγκέντρωσης ντοπαμίνης στον εγκέφαλό τους. Άλλοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι άτομα μολυσμένα με το τοξόπλασμα αυτό γίνονται πιο βίαιοι (κυρίως προς τον εαυτό τους), έχουν τριπλάσια έως πενταπλάσια πιθανότητα να σκοτωθούν σε αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, αναφέρονται δε αυτοκτονίες οι οποίες συνδέονται με το παράσιτο Μία μελέτη επίσης δείχνει ότι μαθητές με τοξοπλάσμωση είναι πολύ πιθανόν να γίνουν επιχειρηματίες. Το αποδίδουν στην απουσία φόβου για το ρίσκο και την αποτυχία.

Σίγουρα η απουσία φόβου, η βίαιη συμπεριφορά, η απερισκεψία, οι σεξουαλικές προτιμήσεις, διάφορες ψυχικές παθογένειες οφείλονται βασικά σε κοινωνικούς λόγους και στην προσωπικότητα του ατόμου. Πιθανώς στο περίπλοκο ψυχολογικό προφίλ του καθ’ ενός μας, η μόλυνση με τοξόπλασμα να διαδραματίζει κάποιον μικρό ρόλο…

 Ενδεικτική βιβλιογραφία

J. Flegr and R. Kuba, “The Relation of Toxoplasma Infection and Sexual Attraction to Fear, Danger, Pain, and Submissiveness”, Evolutionary Psychology, 7-10/2016, pp.1–10

Pappas, G., Roussos, N., & Falagas, M. E. (2009). Toxoplasmosis snapshots: Global status of Toxoplasma gondii seroprevalence and implications for pregnancy and congenital toxoplasmosis. International Journal for Parasitology, 39, 1385–1394.

Tenter, A. M., Heckeroth, A. R., & Weiss, L. M. (2000). Toxoplasma gondii: From animals to humans. International Journal for Parasitology, 30, 1217–1258.