Γιατί ο φασισμός επανεμφανίζεται; Ποιες είναι οι αιτίες που επωάζουν εκ νέου το αυγό του φιδιού;
Για τον ιστορικισμό η εμφάνιση του φασισμού είναι ένα ανεξήγητο φαινόμενο, μια ακατανόητη οπισθοδρόμηση στον συνεχή αγώνα της ανθρωπότητας για περισσότερη δημοκρατία και ειρήνη. Αντίθετα για τον Βάλτερ Μπένγιαμιν πρόκειται για ένα ακόμα επεισόδιο, το πιο πρόσφατο και βίαιο της διαρκούς «κατάστασης εκτάκτου ανάγκης» που παραδοσιακά βιώνουν οι καταπιεσμένοι. Αποτυπώνει τη φύση του Γ’ Ράιχ σε μια περίοδο που η αριστερά δέσμια στην ιδεολογία της προόδου αδυνατούσε να δει τον επερχόμενο όλεθρο, καθώς η βιομηχανική πρόοδος και οι τεχνολογικές καινοτομίες μπόρεσαν να συμβαδίζουν αρμονικά με τη ναζιστική θηριωδία. Για την ακρίβεια μόνο χάρη στις πρώτες κατέστη δυνατή η δεύτερη. Ο φασισμός δεν ήταν ένα αναχρονιστικό αμάρτημα του παρελθόντος, αντίθετα εμφανίστηκε βαθειά ριζωμένος στην πρόοδο και την τεχνολογική εξέλιξη.
Το λάθος της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, η οποία ηττήθηκε από τους ναζί, είναι ότι υιοθέτησε την αντίληψη της προόδου, η οποία δεν βασίζονταν στην πραγματικότητα, αλλά σε δογματικούς ισχυρισμούς. Δηλαδή στην πεποίθηση για την αδιάκοπη και αναπότρεπτη εξέλιξη της ανθρωπότητας. Σε αυτήν την εξέλιξη ο Μπένγιαμιν ασκεί κριτική, καθώς και στην αντίληψη της προόδου μέσα σε έναν ομοιογενή και κενό χρόνο.
Για τον Χόμπσμπαουμ η άνοδος του φασισμού ήταν αποτέλεσμα των ανυπέρβλητων εσωτερικών αντιφάσεων της καπιταλιστικής οικονομίας, η οποία κατά τη διάρκεια της κρίσης του 1929 δημιούργησε μαζική ανεργία. Στη Γερμανία και στο Ναζιστικό Κόμμα στα χρόνια της Ύφεσης τα περισσότερα μέλη του ήταν άνεργοι (Χόμπσμπαουμ, 2010, σ.126).
Η τάση ενδυνάμωσης της ριζοσπαστικής Δεξιάς ενισχύθηκε την περίοδο της Ύφεσης σε συνδυασμό με τις αποτυχίες της Αριστεράς. Το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα ήρθε σε δεινή θέση εξαιτίας της Ύφεσης. Βασικός λόγος ήταν η πολιτική της Κομιντέρν η οποία υποτίμησε τον κίνδυνο του εθνικοσοσιαλισμού στη Γερμανία και ακολούθησε διασπαστική απομόνωση σε σχέση με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Ο Χίτλερ κατέστρεψε το Γερμανικό Κ.Κ. το 1934 και το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα εξαφανίστηκε επίσης από το προσκήνιο Χόμπσμπαουμ,(2010. σ.140-141).
Με την άνοδο του Χίτλερ στην Γερμανία το 1933, ο φασισμός πήρε διαστάσεις γενικού κινήματος. Ο φασισμός είχε κοινά σημεία με άλλα μη φασιστικά στοιχεία της Δεξιάς, όπως τον εθνικισμό, τον αντικομμουνισμό και τον αντιφιλελευθερισμό. Η βασική διαφορά μεταξύ φασιστικής και μη φασιστικής Δεξιάς ήταν ότι ο φασισμός υπήρχε με την κινητοποίηση των μαζών από τα κάτω (Χόμπσμπαουμ,2010. σ.154-155).
Η άνοδος της ριζοσπαστικής Δεξιάς μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο αποτέλεσε απάντηση στον κίνδυνο της κοινωνικής επανάστασης και της δυναμικής της εργατικής τάξης. Το φασιστικό κίνημα προέκυψε ως αντίδραση απέναντι στην επαναστατική αριστερά. Οι στρατιώτες του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, κυρίως από τη μεσαία και την κατώτερη μεσαία τάξη, σε μεγάλο βαθμό στράφηκαν στον εθνικισμό, φτιάχνοντας μια μυθολογία για τη ριζοσπαστική Δεξιά. Παραδείγματα αυτής της εθνικιστικής στροφής αποτελούν οι freikorps στη Γερμανία και οι squadristi στην Ιταλία. Το 57% των πρώτων ιταλών φασιστών ήταν πρώην στρατιώτες. Υπήρξε λοιπόν μια μειοψηφία για την οποία η εμπειρία του πολέμου είχε κεντρική θέση και αποτελούσε πηγή έμπνευσης. Επίσης, η αντίδραση της Δεξιάς εκδηλώθηκε ενάντια σε όλα τα κινήματα της οργανωμένης εργατικής τάξης που απειλούσε την υπάρχουσα κοινωνική κατάσταση (Χόμπσμπαουμ, 2010. σ.164-165).
