Ο Αλ. Παπαδιαμάντης και τα κούφια τηλεοπτικά είδωλα

 Ο κυρ-Αλέξανδρος, ο κόσμος και ο Τρόπος του, ο λιτόφρων, ο ουσιαστικός, χωρίς τηλεόραση και σάπια είδωλα... 

"...Εμείς οφείλουμε να συνομιλήσουμε μαζί του, αλλά πρέπει πρώτα να τον γνωρίσουμε, να επισκεφθούμε τις σελίδες του, έστω και με
λυσάρι, και να αναμετρηθούμε με τον τρόπο ζωής΄ τον δικό του και τον δικό μας. Δεν θα απογοητευθούμε νομίζω, αντίθετα πολλά
σκοτάδια θα διαλύσουμε από τον ανεξερεύνητο εαυτό μας. Θα εκπλαγούμε άπαντες αν μάθουμε πώς κανόνιζε τα της μισθοδοσίας του
ο ταπεινός αυτός συγγραφέας. Του προσέφεραν π.χ., 150 δραχμές και ο ίδιος έλεγε πως του αρκούν και οι 100. Τηρούσε την παράδοση
σύμφωνα με την οποία -κατά τον Μαξ Βέμπερ- "ο άνθρωπος από τη φύση του δεν θέλει να κερδίζει όλο και περισσότερα χρήματα, αλλά
να ζει και να κερδίζει τόσα όσα χρειάζεται για τον σκοπό αυτό". Θα αντιληφθούμε ότι οι ήρωές του εναντιώνονται στον κανόνα
(Νίκος Φωκάς) "μιας Ελλάδας προσανατολισμένης στο χρήμα, μιας κοινωνίας αγνώριστης, εκβαρβαρισμένης, στερούμενης 
αυτοσεβασμού και υπερηφάνειας...".

Ο Σπύρος Μελάς έγραψε ότι "ουδείς άνθρωπος, πνευματικός ή μη στη νεώτερη Ελλάδα έδειξε τόση περιφρόνηση προς κάθε κοινωνική προαγωγή, κάθε διάκριση, κάθε αρριβισμό όσο ο Παπαδιαμάντης".
Δεν προτείνω να γίνουμε ασκητές ή περιφρονητές τής ύλης, μπορούμε όμως να προβληματιστούμε ή να σταθούμε με σεβασμό και 
προσοχή στο τι απασχόλησε το παπαδιαμαντικό έργο. Ιδού, όπως τα καταγράφει ο Νικόλαος Καλοσπύρος: η ευτέλεια και η απλότητα,
οι επαγγελματίες πολιτικοί και η διαφθορά τής πολιτικής, η ελληνική γλώσσα, ο αείζωος αρχαίος κόσμος, οι προλήψεις και η αμάθεια,
η συνείδηση, ο θάνατος, η αυτοχειρία, ο ναρκισσισμός, οι ξεριζωμένοι άνθρωποι, η μανιώδης δυτικοπληξία, τα ανθρώπινα πάθη, 
οι εξαγορασμένες συνειδήσεις, η διολίσθηση των κληρικών, τα ήθη και έθιμα, η απάτη και ο μεγαλοϊδεατισμός, η συγγραφική τέχνη,
ο ψευδεπίγραφος χριστιανισμός κ. ά. Όλα αυτά ,τονίζει ο Καλοσπύρος, ("Στοχασμοί", εκδ. Στιγμή) όχι "σαν ανέστιος πολυπράγμων ή 
εντυπωσιοθήρας, αλλά ως βαθύτατος ανθρωπολόγος και κοινωνικός ανθρωπογνώστης που φιλοσοφεί τη ματαιότητα των 
ανθρωπίνων πραγμάτων". 
Ιδού λοιπόν ο αρνητής της αποχαύνωσης που επιφέρει η ευμάρεια, ο προπαγανδιστής της υπεύθυνης εγρήγορσης και της 
άγρυπνης αντίδρασης.
Και κάτι λογοτεχνικό, νομίζω και φιλολογικό, όπως το καταγράφει ο Παύλος Νιρβάνας: "Ο Παπαδιαμάντης απλούστατα είναι μεγάλος, μεγάλος ακριβώς από την περιφρόνηση προς κάθε προϋπάρχοντα μορφολογικό κανόνα. Γράφει διηγήματα; Γράφει μυθιστορήματα; 
Γράφει εντυπώσεις; Γράφει πεζά ποιήματα; Ούτε ο ίδιος δεν ηξεύρει".
Εμείς όμως ξέρουμε ότι εξέφρασε το χαροποιόν πένθος τής ελληνικής συνείδησης και ήταν "ο άνθρωπος που δεν είχε καιρόν
να αποκτήσει χρήματα". Ο δημιουργός που άφησε πολύτιμη παρακαταθήκη το έργο του, εσαεί."

(artinews.gr 25/5/2015)