Ιρίνα Καραμάνος: Να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με την εξουσία

Την είπαν «πρώτη κυρία», κι εκείνη απάντησε ότι ο θεσμός αυτός είναι παρωχημένος, ότι πρέπει «Να επανεξετάσουμε την εξουσία και τη σχέση μας μ’ αυτή». Είναι η Ιρίνα Καραμάνος, η σύντροφος του νέου προέδρου της Χιλής Γκαμπριέλ Μπόριτς, που μιλάει. Θυμήθηκα τη συζήτηση για το «Πως αλλοιώνει η εξουσία τον χαρακτήρα του ανθρώπου», ακόμη και των επαναστατών, με τον φίλο μου τον Γεράσιμο και αντιλαμβάνομαι την αλλαγή που συντελείται στην Λατινική Αμερική. Το παράδειγμα του Χοσέ Μουχίκα, του προέδρου της Ουρουγουάης, που δεν έπεσε στην παγίδα της εξουσίας και των συμβόλων της, που έμεινε με το ταπεινό φολκς βάγκεν του, σ’ ένα φτωχόσπιτο, είναι εδώ κι είναι δυνατό.

Τα σημεία και τα σύμβολα της εξουσίας –αυτοκίνητα, σωφέρ, σωματοφύλακες, φρουροί, κλάκες οπαδών και σφογγοκωλάριων, υποδοχές, εμβλήματα κ.ά.-, όλα αυτά «ευνουχίζουν» καθώς παγιδεύουν τον πολιτικό στην τάξη της εξουσίας των συμβόλων. Ο εξουσιαστής δεν αναγνωρίζεται χωρίς τα σύμβολά του. Γι’ αυτό χρειάζεται μια κοινωνία που θα μπορεί να επικοινωνεί με τους κυβερνήτες της χωρίς τα σύμβολα της εξουσίας. Αν δεν συμβεί αυτό οι χθεσινοί επαναστάτες θα αφομοιωθούν από το σύστημα εξουσίας και η διαφθορά της γραφειοκρατίας καθώς και όλες οι προηγούμενες παθογένειες αργά ή γρήγορα θα ενσκήψουν πιο δυνατές. Οι νέοι κυβερνήτες της Χιλής γαλβανίστηκαν σ' αυτή τη νέα κουλτούρα, τα νέα ήθη, μέσα στους πρόσφατους μεγαλειώδεις αγώνες των νέων της Χιλής. 

 Ο Λινέρα από τη Βολιβία έλεγε ότι η πολιτική ανατροπή επισυμβαίνει όχι μόνο όταν αλλάζει η εκτελεστική εξουσία, αλλά και όταν διαφοροποιείται η κοινωνική προέλευση και το κοινωνικό περιεχόμενό της. Το θέμα δηλαδή δεν είναι αν έχεις την κυβέρνηση και όχι την  εξουσία, αλλά να ξέρεις τι να κάνεις την εξουσία. «Έχουμε επανάσταση, όταν μεταβάλλεται η ταξική σύσταση των Κοινοβουλίων, όταν τροποποιείται ο δημοκρατικός τρόπος λήψης αποφάσεων... Έχουμε επανάσταση όταν η πειθαρχία, η συμβολική τάξη, η διδασκαλία στα εκπαιδευτικά κέντρα τροποποιούνται και μετασχηματίζονται». Δεν έχουμε αλλαγή όταν έχουμε και πάλι τις ελίτ στην εξουσία. Δεν έχουμε, προπάντων αλλαγή, όταν δεν αλλάζει η συμβολική τάξη, δηλαδή ο πρακτικός, καθημερινός πολιτισμός που διέπει τις σχέσεις, τη συμπεριφορά μας, τη ζωή μας, τον τρόπο που ενσωματώνουμε τους περιορισμούς και τους επιβεβλημένους κανόνες. Δεν έχουμε αλλαγή όταν δεν αλλάζει ο τρόπος σκέψης μας, όταν δεν επαναξιώνονται οι αρχές και οι χαρές της συλλογικότητας, του κοινοτισμού, της αυτοδιαχείρισης. Για να συμβεί, λοιπόν, η αλλαγή απαιτούνται λαϊκά κινήματα, που δεν θα λειτουργούν σαν αποστειρωμένες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, όπως συμβαίνει στην Ευρώπη, αλλά θα αναπτύσσουν την «ποίησή» τους μέσα στην πολιτική Πράξη, με τη δημιουργία νέων σχέσεων και τρόπων, με την αλλαγή ολόκληρου του τρόπου ζωής, την αλλαγή του συσχετισμού των αξιών και την επιστροφή στο Εμείς και την συν-πάθεια αλλά και την απομείωση των ναρκισσισμών και της Εγω-πάθειας. Αυτά σημαίνουν τη δημιουργία μιας νέας κουλτούρας, στην οποία θα εντάσσεται η πολιτική και αντιστρόφως, ένα σύστημα νέων ηθών που ήδη φέρουν και βιώνουν τα μέλη του μεταρρυθμιστικού πολιτικού πυρήνα και που έρχεται να απαντήσει στη σήψη της κυρίαρχης κουλτούρας, συνιστώντας ένα εναλλακτικό και συνάμα γοητευτικό –με την έννοια της εκτροπής- σύστημα νέων αξιών και κανόνων, το μπόλι δηλαδή που θα ενοφθαλμιστεί στην κοινωνία.