των Κώστα Μπατσή και Μαρίνας Τζάκου
Στην εποχή μας, όπως είναι φυσικό, έχει αλλάξει ο τρόπος μετάδοσης της χορευτικής παράδοσης από γενιά σε γενιά. Δε γίνεται με τον παλιό τρόπο, που το παιδάκι έμπαινε στο χορό και προσπαθούσε να μιμηθεί, όχι μόνο τα βήματα, αλλά και το ύφος του χορού από τους μεγαλύτερους χορευτές. Ακόμη και στο σπίτι, οι γονείς και συνήθως η μητέρα έδειχναν κάποια βήματα στα παιδιά, για να είναι έτοιμα για το πανηγύρι. Μεταδιδόταν έτσι και το τοπικό χρώμα της κάθε περιοχής.
Σήμερα, στις σχολές χορού διδάσκονται τα βήματα του χορού με μέτρημα, εναλλάσσονται οι περιοχές για να μη γίνει το μάθημα βαρετό και όλοι μιμούνται μόνο ένα άτομο, τον δάσκαλο, που μπορεί να κατάγεται από άλλη περιοχή με διαφορετικά βιώματα, ενώ ενδεχομένως να τα έχει μάθει κι αυτός από άλλο δάσκαλο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τυποποίηση και την έλλειψη αυθόρμητης έκφρασης.
Παλιότερα, όταν οι άνθρωποι δεν είχαν την ευκολία της μετακίνησης και η διάδοση της μουσικής ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, το μικρό παιδί από τη γέννησή του άκουγε κυρίως τη μουσική του τόπου του σε κάθε κοινωνική εκδήλωση. Η μουσική με αυτόν τον τρόπο πέρναγε ως ρυθμός στο κορμί του. Λικνιζόταν, χόρευε από την αγκαλιά της μητέρας του και μεγαλώνοντας, ο χορός κατέληγε στα πόδια, με τη μορφή των χορευτικών βημάτων. Η διδασκαλία του χορού σήμερα ακολουθεί ακριβώς την αντίθετη πορεία. Αρχίζει με τα βήματα, όπου συχνά για την ευκολία της διδασκαλίας αφαιρούμε λεπτομέρειες, μεγεθύνουμε τον δρασκελισμό και μετά τον συνδέουμε με την μουσική, χωρίς καν σε πολλές περιπτώσεις να μεσολαβεί το κορμί, χωρίς δηλαδή τη συνολική χορευτική κίνηση ολόκληρου του σώματος.
Η χώρα μας έχει τεράστια ποικιλία μουσικής, χορού, ρυθμών, που είναι εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους. Ιδιαίτερα στο δικό μας γεωγραφικό διαμέρισμα, την Ήπειρο, υπάρχει μεγάλη ποικιλία από περιοχή σε περιοχή στο μουσικό ιδίωμα, στη μελωδία, στο χρώμα και στους ρυθμούς. Η πρόσβαση στην τυπική εκμάθηση των παραδοσιακών χορών είναι κάτι εύκολο σήμερα. Το δύσκολο είναι η διατήρηση και η απόδοση του τοπικού χρώματος στο χορό καθώς και στη μουσική. Προφανώς οι προσεγγίσεις αυτές είναι δύσκολες. Είναι όμως σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε καταρχάς την ανάγκη της αποκατάστασης της χορευτικής ποικιλομορφίας και την απόδοσή της.
Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, όσοι ασχολούμαστε με τους παραδοσιακούς χορούς; Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να παίρνουμε μέρος σε γλέντια όπου συμμετέχουν ντόπιοι βιωματικοί χορευτές. Να παρατηρούμε πως χορεύουν «οι παλιοί». Να αναπτύσσουμε στους μαθητές των χορευτικών την επιθυμία, τον ζήλο της παρατήρησης αυτών των ανθρώπων. Οι βιωματικοί χορευτές εκτός από την αυθεντικότητα και την ιδιαίτερη τοπική έκφραση που έχουν, αυτοσχεδιάζουν, φτιάχνουν καινούργιες φιγούρες, που κι αυτές ενσωματώνονται στην ιδιαιτερότητα της περιοχής.
Πρέπει να πείσουμε τους μαθητές μας ότι ο χορός δεν τελειώνει όταν μάθουμε τα βήματά του, αλλά αντίθετα μόλις τότε αρχίζει. Καλό είναι να διδάσκονται από πολλούς και διαφορετικούς δασκάλους και των δύο φύλων κατά το δυνατόν. Κανείς δε δικαιούται, νομίζουμε, να αντιπροσωπεύει από μόνος του μια περιοχή. Την περιοχή την εκφράζουν πολλοί. Είναι ένα πολύ ευρύτερο συλλογικό ζήτημα. Στη διδασκαλία να εντοπίζουμε όσους κατάγονται από τη διδασκόμενη περιοχή και όλους όσοι έχουν το τοπικό χρώμα, ώστε να είναι σε θέση να τους μιμηθούν οι υπόλοιποι μαθητές.
Οι νέοι χορευτές είναι πολύ ικανοί κι έχουν μεράκι γι’ αυτό που κάνουν. Ας τους δώσουμε επιτέλους το αναγκαίο πλαίσιο που χρειάζονται για να συμμετάσχουν στη δημιουργική εξέλιξη της παράδοσης!
