Το όνομα Πρέβεζα έχει ακαθόριστη προέλευση και έχουν διατυπωθεί από ειδικούς τρεις θεωρίες για την προέλευσή του:
- Η πρώτη θεωρία λέει ότι προέρχεται από την αρχαία σλαβική λέξη perevoz που σημαίνει πέρασμα ("crossing, passage", Diogenes Charitonos and Fyodor Uspeski)
- Η δεύτερη θεωρία λέει ότι προέρχεται από την παλιά αλβανική λέξη prevëzë-za, που σημαίνει μεταφορά, διαμετακόμιση (transportation, Petros Fourikis and Konstantinos Amantos),
- Η τρίτη θεωρία λέει ότι προέρχεται από την λατινική λέξη prevesione, που σημαίνει προμήθειες, εφόδια (sustenance, victuals, Max Vasmer, Peter Schustall, Johannes Conter).
Η πόλη Πρέβεζα βρίσκεται σε στρατηγική θέση στο κέντρο της παράλιας βορειοδυτικής Ελλάδας και είναι γνωστή για την αρχαία Νικόπολη, το ποτάμι του Αχέροντα και το νεκρομαντείο αλλά και για τις παραλίες της Παντοκράτορας, Αλωνάκι, Μονολίθι κ.ά. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού που έχει σφηνοειδή μορφή και καταλήγει σε μια χερσόνησο με δύο σκέλη που φράζει την είσοδο του Αμβρακικού Κόλπου. Η πόλη παρέχει πρόσβαση στις ακτές του Ιονίου αμμώδεις εκτάσεις και παραλίες συνολικής έκτασης 50 χιλιομέτρων, σε ελάχιστη απόσταση από τον οδικό άξονα Πρέβεζας-Ηγουμενίτσας. Επίσης, παρέχεται πρόσβαση στον Αμβρακικό Κόλπο, με τις πολυάριθμες λιμνοθάλασσες στη βόρεια πλευρά του. Οι κοντινές εκβολές των ποταμών Λούρου και Αράχθου παρουσιάζουν οικολογικό ενδιαφέρον. Νοτίως της Πρέβεζας βρίσκεται η Αιτωλοακαρνανία και το νησιωτικό συγκρότημα της Λευκάδας. Στα βορειοδυτικά, μικροί παραθαλάσσιοι ημιορεινοί οικισμοί.
Η Πάργα, παραδοσιακό θέρετρο βρίσκεται σε απόσταση μίας ώρας οδικώς. Η ίδια η πόλη φέρει έντονα τα ίχνη της ιστορικής της διαδρομής: Στην πόλη υπάρχουν τρία κάστρα και οχυρωματική τάφρος του Αλή Πασά (έχει μπαζωθεί το 1992, δεν υφίσταται πλέον), διατηρητέα κτίσματα, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται το Φρούριο του Ακτίου και το Κάστρο του Παντοκράτορα. Άλλα κοντινά αξιοθέατα είναι η Ρωμαϊκή Νικόπολη, η αρχαία Κασσώπη στη νότια πλευρά του Ζαλόγγου και το Νεκρομαντείο στις εκβολές του Αχέροντα. Από τα σημαντικότερα ιστορικά ίχνη είναι τα τρία φρούρια (του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ανδρέα και της Λασκάρας), τα Παλιοσάραγα που δεν διατηρούνται παρά μόνο γεωμετρικά (είναι στρατόπεδο όπως και τα δύο Φρούρια, ο Ανατολικός Προμαχώνας στη Βρυσούλα και άλλα μικρότερα. Η Ρωμαϊκή Νικόπολη (δίπλα στην Πρέβεζα) από την οποία διασώζονται σημαντικά ευρήματα, στα 1000 περίπου χρόνια της ζωής της, ήταν μια από τις πιο λαμπρές μεγαλουπόλεις της περιοχής. Με θέατρα, ωδεία, στάδια, λουτρά, γυμνάσια, υδραγωγεία και κάθε είδους υποδομή στην ακμή της είχε πληθυσμό περίπου 150.000 κατοίκους.
Στη θέση Νεοχώρι Πρέβεζας ομάδα Τσέχων τουριστών και ερευνητών υπό τον καθηγητή Rostislav Moravek ανακάλυψε το έτος 1995 ένα μηριαίο οστό από μαμούθ θαμμένο. Οι ανασκαφές ουδέποτε συνεχίστηκαν. Το μηριαίο οστό αυτό φυλάσσεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Νεοχωρίου Πρέβεζας. Από την άλλη πλευρά τα πολλαπλά ευρήματα της Βραχοσκεπής Ασπροχάλικο Πρέβεζας δείχνουν κατοίκηση της περιοχής Φιλιππιάδας την περίοδο 100.000 πΧ
Αρχαία Ιστορία
Στους αρχαίους χρόνους η περιοχή της σημερινής πόλης Πρέβεζας υπάρχουν δεδομένα ότι αποτελούσε λιμάνι του Βασιλέως Πύρρου Α, κατά τα Ελληνιστικά χρόνια. Πλησίον της περιοχής της Πρέβεζας - που ΔΕΝ υπήρχε στην αρχαιότητα - στα Κλασσικά χρόνια και στην Ελληνιστική εποχή είχαμε αρκετές πόλεις. Εξ αυτών οι 4 είναι οι γνωστές αποικίες των Ηλείων, μία είναι η έδρα των Κασσωπαίων και οι υπόλοιπες αποτελούν πόλεις του Βασιλείου των Μολοσσών. Ειδικότερα οι αρχαίες πόλεις του Νομού Πρέβεζας είναι:
Ρωμαϊκή Κατοχή - Νικόπολις - Βυζάντιο (168πΧ-1292μΧ)
Η Ήπειρος κατελήφθη από τους Ρωμαίους το 168 πΧ. Στις 2 Σεπτεμβρίου του έτους 31 π.Χ., έγινε στην περιοχή της Πρέβεζας η διάσημη Ναυμαχία του Ακτίου μεταξύ του ναυτικού των συνασπισμένων Μάρκου Αντώνιου και Κλεοπάτρας εναντίον του Οκταβιανού Αύγουστου. Ο μοναδικός πίνακας ζωγραφικής παγκοσμίως που αναπαριστά τη Ναυμαχία του Ακτίου είναι η ελαιογραφία του Lonenzo Castro που φυλάσσεται στο προσωπικό γραφείο του Διευθυντή του Ναυτικού Μουσείου του Greenwich 30 Km από το Λονδίνο. Μετά τη νίκη του Οκταβιανού στο Άκτιο, η περιοχή άλλαξε άρδην με την ίδρυση τηςΑρχαίας Νικόπολης. Κατά τη διάρκεια της ζωής της Αρχαίας Νικόπολης, είναι βέβαιο ότι υπήρχαν στο σημερινό χώρο της Πρέβεζας δύο Ρωμαϊκά λιμάνια και εμπορικοί σταθμοί όπως και εργαστήριο αγγειοπλαστικής (βρέθηκε σε ανασκαφή το έτος 2008).
Ίδρυση της Πρέβεζας (1292)
Η σημερινή Πρέβεζα ιδρύθηκε μετά την οριστική παρακμή της Νικόπολης, αρχικά ως ψαροχώρι, πιθανόν τον 11ο αιώνα από Έλληνες και Βενετούς ψαράδες από το νησί Burano όταν παραχωρήθηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα στους Βενετούς ως «εμπορείο». Η πρώτη γραπτή αναφορά του ονόματος Πρέβεζα γίνεται στο Χρονικόν του Μωρέως 1292 μ.Χ. όπου αναγράφεται επιδρομή Γενουατών επιδρομέων εναντίον της περιοχής ως εξής: "Επέζεψαν την Πρέβεζαν, κουρσεύουν τα χωρία, και έχω φόβον αμέτρητον μη φτάσωσι στην Άρταν". Στην πρώτη αυτή περίοδο και καθ’ όλο το Μεσαίωνα η Πρέβεζα ακολούθησε τις τύχες του Δεσποτάτου της Ηπείρου του οποίου υπήρξε τμήμα. Απειλήθηκε επανειλημμένα από Νορμανδούς, Βενετούς, Αλβανούς, Φράγκους και Τούρκους που τελικά την κατέλαβαν το 1449, οπότε ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ ο Β΄ κατασκεύασε στην Πρέβεζα Ναύσταθμο με νεώριο.
Δεύτερος παγκόσμιος Πόλεμος και Εμφύλιος Πόλεμος (1940-1949)
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Πρέβεζα δέχθηκε ανελέητους βομβαρδισμούς από Ιταλικά αεροπλάνα με σκοπό να εμποδίσουν τη μεταφορά εφοδίων από το λιμάνι προς τα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Υπολογίζεται ότι έγιναν 75 περίπου αεροπορικές επιδρομές με πολλές καταρρεύσεις κτιρίων και νεκρούς. Ένα από τα κτίρια που κατέρρευσαν μερικώς είναι το Οθωμανικό Τζαμί Ιτς Καλέ, που λειτουργούσε ως Αρχαιολογικό Μουσείο Πρέβεζας. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών ναζί από την Πρέβεζα, τον Σεπτέμβριο 1944, οι αντίπαλες ανταρτικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ συγκρούσθηκαν σε μια αιματηρή μάχη δέκα έξι ημερών που αποκαλείται Η Μάχη της Πρέβεζας, ή τα Σεπτεμβριανά της Πρέβεζας. Η Μάχη αυτή έληξε αμέσως όταν ανακοινώθηκε η Συμφωνία της Καζέρτας και η πόλη περιήλθε προσωρινά στον ΕΔΕΣ. Ιστορικό μελανό σημάδι αυτής της εμφύλιας Μάχης είναι η εκτέλεση αιχμαλώτων της ΕΠΟΝ στη θέση Παργινόσκαλα, με εντολή του Ταγματάρχη Δημήτριου Γαλάνη. Λίγους μήνες μετά, ανάλογη αντίστροφη εκτέλεση μελών του ΕΔΕΣ έλαβε χώρα στη θέση Νταλαμάνι Μελιανών του Δήμου Θεσπρωτικού (σήμερα Δήμος Ζηρού), από ένοπλο απόσπασμα του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Γεράσιμο Μαλτέζο ("Τζουμερκιώτης").
