Εφιάλτης ή όνειρο;

Γράφει ο Νίκος Γραικός*

Τις νύχτες ξυπνούσαμε κάποιες φορές με τις εικόνες από την επίθεση στο Μπατακλάν που είναι στη γειτονιά μας. Νομίζαμε ότι ζήσαμε ό,τι φρικτότερο θα ζούσαμε στη ζωή μας. Κι όμως κάναμε λάθος. Τουλάχιστον λέγαμε ότι πρόκειται για φανατισμένους, για φονταμενταλιστές που δεν έχουν θέση σε δημοκρατικές χώρες.

Τώρα θα ξυπνάμε με τους γονατισμένους μαθητές με τα χέρια στο κεφάλι. Με το σπασμένο άγαλμα της Μαριάννας, σύμβολο της Δημοκρατίας, στην Αψίδα του Θριάμβου. Το ένα μάτι «βγαλμένο». Ένα ολόκληρο σύμβολο για τη μονόφθαλμη Γαλλία. Που βλέπει μόνο με το ένα μάτι. Προς τους πλούσιους.

Μένουμε στη Γαλλία, στο Παρίσι. Πολλά χρόνια. Νιώθουμε πια Ελληνογάλλοι. Ηρθαμε γεμάτοι όνειρα κι αυταπάτες. Τα όνειρα τα κρατάμε, είναι δικά μας, και παλεύουμε για αυτά. Ελευθερωθήκαμε όμως από τις αυταπάτες. Πολλοί νομίζαμε ότι στη Γαλλία τον τόνο τον δίνει η κληρονομιά του διαφωτισμού, της γαλλικής επανάστασης, της κομμούνας, του λαϊκού μετώπου, της αντίστασης, του Μάη του ’68.

Κι όμως γνωρίσαμε την αντίδραση, τα γαλλικά ΜΑΤ, γευτήκαμε δακρυγόνα, είδαμε νεοπλουτισμό, τον Σαρκοζί σε πολιτιστική έξοδο στην Ντίσνεϊλαντ. Είδαμε κυρίως πόσο διαστρωματωμένη είναι αυτή η κοινωνία. Πόσο χωριστές είναι οι συνοικίες. «Να μην μπλέκουμε τα ποτηρόπανα με τις πετσέτες», όπως ευγενικά λένε οι Γάλλοι. Είδαμε το μίσος των αστών στη συγκέντρωσή τους κατά της απόφασης του Δήμου Παρισιού να δημιουργήσει και σε καλές γειτονιές Εστίες για φτωχούς κι αστέγους.

Είδαμε την κατασκευή ενός προέδρου από τα ΜΜΕ και το μεγάλο κεφάλαιο ενός, ουσιαστικά, διευθυντή επιχειρήσεων που νομίζει ότι απευθύνεται σε υπάκουους υπαλλήλους κι όχι σε πολίτες. Και που ένα από τα πρώτα μέτρα που πήρε ήταν η κατάργηση του φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας.

Ενός προέδρου που τόλμησε να δηλώσει ότι «όταν πας σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό βλέπεις αυτούς που πέτυχαν κι αυτούς που είναι ένα τίποτα». Κι εμείς πιστεύαμε ότι είμαστε στη χώρα των φώτων και των ανθρωπιστικών σπουδών! Και τον άφησαν στην Ελλάδα να κάνει το νουμεράκι του μιλώντας στην Πνύκα και παριστάνοντας τον νέο Μαλρό!

Τελικά βεβαιωθήκαμε ότι υπάρχουν δύο κόσμοι που αντιπαρατίθενται. Ότι η πάλη των τάξεων ζει και βασιλεύει. Κι ότι αν ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός αντικατέστησε τον παραγωγικό καπιταλισμό, η τεχνοκρατική σκέψη αντικατέστησε επίσης τη μόρφωση των συντηρητικών αστών. Ο Πομπιντού εξέδωσε την ανθολογία της γαλλικής ποίησης και ίδρυσε το ομώνυμο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ο Σιράκ, το Μουσείο Μπρανλί. Δύο παραδείγματα αρκούν. Η κυρία Μακρόν αλλάζει τις κουρτίνες και τις μοκέτες στο Προεδρικό Μέγαρο. Την ώρα της μεγάλης κοινωνικής κρίσης.

Οι εξεγέρσεις, οι επαναστάσεις δεν αποφασίζονται από κομματικά επιτελεία. Τις εξεγέρσεις δεν τις κάνουν πάντα οι «διαβασμένοι», όπως πολύ σωστά έγραψε φίλος δημοσιογράφος. Τις κάνουν συχνά απελπισμένοι που δεν αντέχουν άλλο τον εμπαιγμό. Κι αυτός ο κόσμος, που είναι πλήθος κι όχι όχλος, δεν έχει ξεκάθαρες πολιτικές σκέψεις και προτάσεις. Έχει αιτήματα, συχνά σωστά, αλλά δεν έχει σαφές πολιτικό πρόγραμμα. Δεν αντέχει να του λένε ότι πρέπει να πληρώσει ξαφνικά μεγάλους φόρους για το αυτοκίνητό του που καίει πετρέλαιο με ψευτο-οικολογικές δικαιολογίες.

Ας πληρώσουν οι βιομηχανίες που μολύνουν, τα κρουαζιερόπλοια που καταστρέφουν τα πάντα. Και ξαφνικά λοιπόν ο κόσμος αυτός φορά το κίτρινο γιλέκο του, το υποχρεωτικό γιλέκο για το αυτοκίνητο που είναι αναγκασμένος να έχει στο παλιό του αυτοκίνητο. Γιατί για να πάει από το ένα χωριό στο άλλο, στην ερειπωμένη από δημόσιες υπηρεσίες επαρχία, έχει ανάγκη το αυτοκίνητο.

Και γιατί δεν καταλαβαίνει τι κάνει η Αριστερά με τα πολλά κόμματα-κομμάτια που δεν ενώνεται για να δώσει μια προοπτική. Που μπερδεύει μερικές φορές τον λόγο της Λεπέν με τον λόγο κάποιων αριστερών που έχουν ως σύνθημα: «Να φύγουν όλοι».

Οι γραμμές αυτές γράφονται ενώ το κίνημα είναι στους δρόμους. Δεν ξέρουμε μέχρι πού θα πάει. Βλέπουμε ότι ξαφνικά όλοι το υποστηρίζουν. Κάποιοι θέλουν να το κατευθύνουν. Πολλοί είχαν ήδη βρεθεί μαζί στους δρόμους, όπως τα κόκκινα γιλέκα των συνδικαλιστών που ενώθηκαν με τα κίτρινα γιλέκα το προηγούμενο Σάββατο. Μια στιγμή μεγάλης συγκίνησης. Κάτι που δεν έγινε τυχαία. Έρχεται από μακριά.

Μήπως σε όλα αυτά τα επεισόδια είναι αναμεμειγμένοι και προβοκάτορες και άλλοι ύποπτοι; Πιθανόν. Το κίνημα της Λεπέν κι άλλες ακραίες συντηρητικές δυνάμεις θα ωφεληθούν; Πιθανόν. Και μήπως αυτή η επιρροή εκφραστεί στις ευρωεκλογές τον Μάιο; Και λοιπόν; Να τους ζητήσουμε να σιωπήσουν;

Επειδή όμως δεν είμαστε οπαδοί αλλά ενεργοί πολίτες, ούτε είμαστε υπέρ της ποδοσφαιροποίησης της πολιτικής ζωής, δεν θα έπρεπε να κοιτάμε μόνο τα ποσοστά. Η πάλη είναι ιδεολογική και μορφωτική και πρέπει να βλέπουμε μακριά. Πολύ νερό βάλαμε στο κρασί μας. Και το καλό γαλλικό κρασί δεν νερώνεται. Υπάρχουν υγιείς αριστερές δυνάμεις, κι όχι συνήθως αυτές που φωνάζουν τα εύκολα συνθήματα, που ή ήδη έχουν πάρει ή θα ξαναπάρουν την ανηφόρα.

Δεν έχουμε πια ψευδαισθήσεις. Αλλά οι ουτοπίες είναι εδώ. Προχωράμε με «λογισμό και όνειρο», όπως λέει ο Σολωμός, γιατί είμαστε σίγουροι ότι «θα πλατύνει ο ουρανός», όπως λέει ο Ελιάρ. Γιατί είμαστε διεθνιστές εργαζόμενοι κι όχι κοσμοπολίτες κεφαλαιοκράτες.

*Καθηγητής της ελληνικής ως ξένης γλώσσας, μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Κοινότητας Παρισιού

**’Αρθρο στην ΕφΣυν