Ευθύνεται ή όχι η κινητή τηλεφωνία για την μείωση του πληθυσμού των μελισσών;

Colony Collapse Disorder (CCD - Σύνδρομο Κατάρρευσης Αποικίας) λέγεται το φαινόμενο κατά το οποίο μέλισσες – εργάτριες μίας κυψέλης εξαφανίζονται απότομα. Τέτοιου είδους εξαφανίσεις σημειώθηκαν σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στην Βόρειο Αμερική. Χαρακτηριστικά, στο κοινοβούλιο της Βορείου Ιρλανδίας κατατέθηκαν επιστημονικές εκθέσεις οι οποίες αναφέρουν μείωση του πληθυσμού των μελισσών πλέον του 50%.

Υπήρξε έντονη ανταλλαγή απόψεων στο Διαδίκτυο σχετικά με την επίδραση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στις μέλισσες, παρ’ όλο που οι δημοσιευμένες μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά μετά από κρίση (“peer reviewed scientific literature”) είναι ελάχιστες. 

Ενδεικτικά:

Οι Gary & Westerdahl 1981, Mao et al. 2013, Blackman et al. 1989, μελετώντας μέλισσες εκτιθέμενες σε συχνότητα 2450 MHz, πολύ υψηλής ισχύος, συμπέραναν ότι "δεν υπάρχει καμμία απόδειξη ότι φτερωτά ασπόνδυλα επηρεάζονται σε αξιόλογο βαθμό κατά την προσωρινή διέλευσή τους μέσω πεδίου μικροκυμάτων. Δεν έχει αποδειχθεί η ύπαρξη μηχανισμού με τον οποίο η μικροκυματική ενέργεια μπορεί να επηρεάσει την συμπεριφορά εντόμων, εκτός από τον μηχανισμό θέρμανσης. 

Παρ’ όλα αυτά, έχει αποδειχθεί ότι οι μέλισσες είναι ικανές να ανιχνεύσουν στατικά ή χαμηλής συχνότητος ασθενή μαγνητικά πεδία και τα οποία ενίοτε εκμεταλλεύονται για τον προσανατολισμό και τις μετακινήσεις τους [Kirschvink 1997].

Άλλοι επιστήμονες μελέτησαν τα πιθανά μη-θερμικά φαινόμενα της μικροκυματικής ακτινοβολίας. Μία ομάδα [Stever & Kuhn 2004] δεν ανίχνευσε καμμία αλλαγή στην συμπεριφορά των μελισσών λόγω έκθεσης σε ραδιοκυματική ακτινοβολία η οποία λειτουργεί στα 1880–1900 MHz. Άλλη ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Landau στο Koblenz [Harst et al. 2006] κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όταν η πηγή ακτινοβολίας ευρίσκεται (για πειραματικούς λόγους) στο εσωτερικό της κυψέλης, το μικροκυματικό πεδίο δυνητικά επηρεάζει την ικανότητα των μελισσών να επιστρέφουν στην κυψέλη τους. Διαπίστωσαν επίσης ότι μειώθηκε ελαφρά η παραγωγή κερήθρας. Κατά την χρονική περίοδο της πειραματικής φάσης, 50% των μελετώμενων κυψελών καταστράφηκαν και παραδόξως και ορισμένες από τις κυψέλες – μάρτυρες (χωρίς εμφυτευμένη κεραία). Παρ’όλο που τα ΜΜΕ αναπαρήγαγαν την ιστορία αυτή και απέδωσαν την ευθύνη για την εμφάνιση του φαινομένου CCD στην κινητή τηλεφωνία, οι ερευνητές αντέδρασαν έντονα καθώς δήλωσαν ότι α) δεν υπήρξε κανένα εύρημα για ευθύνη της κινητής τηλεφωνίας ή σχέση με το φαινόμενο CCD, β) τα ΜΜΕ δημιούργησαν μία "ιστορία τρόμου".

Το 2011, μία μελέτη [Favre 2011] δημοσιεύτηκε όπου, κινητά τηλέφωνα σε λειτουργία επικοινωνίας τοποθετήθηκαν απ’ ευθείας στο εσωτερικό κυψελών. Κατά τον ερευνητή, το Η/Μ σήμα δυνητικά επηρεάζει το εκπεμπόμενο σήμα από τις μέλισσες (σε φυσικές συνθήκες, το εκπεμπόμενο σήμα από την μέλισσα, είτε ενημερώνει για την διαδικασία συγκέντρωσης του σμήνους της αποικίας είτε είναι ένα σήμα έκφρασης διαταραχής της αποικίας των μελισσών). Ο συγγραφέας υπογράμμισε ότι "τα κινητά τηλέφωνα δεν είναι παρόντα στην πρακτική ζωή στην άμεση γειτονία των κυψελών" και τελικά δεν έχουν καμμία σύνδεση ή ευθύνη για την πρόκληση του φαινομένου CCD.

Σε μελέτη ανασκόπησης, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών της Ινδικής Κυβέρνησης [GOI 2011] αναλύθηκαν δημοσιευμένες μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά με σύστημα κριτών, σχετικές με την επίδραση της μικροκυματικής ακτινοβολίας σε πτηνά, μέλισσες, ανθρώπους, ήρεμα και άγρια ζώα και φυτά. Μόνο 7 από τις 919 μελέτες αφορούσαν σε μέλισσες. Σε 6 από τις 7 μελέτες δεν ανιχνεύθηκε οποιαδήποτε επίδραση της μικροκυματικής ακτινοβολίας στις κυψέλες. Στην μοναδική μελέτη στην οποία υποδεικνύεται η μικροκυματική ακτινοβολία ως υπεύθυνη του φαινομένου CCD [Sainudeen Sahib 2011], όταν τοποθετήθηκαν ενεργά κινητά τηλέφωνα στο εσωτερικό της κυψέλης, οι εργάτριες – μέλισσες, μετά από έκθεση 10 ημερών, δεν επανήλθαν στις κυψέλες μετά την έξοδό τους από αυτές. Στην ίδια μελέτη διεπιστώθη δραστική μείωση στην παραγωγή αυγών της βασίλισσας και οι ερευνητές συμπέραναν ότι "Η έκθεση σε μικροκυματική ακτινοβολία παρέχει καλλίτερη εξήγηση για το φαινόμενο CCD από ότι άλλες θεωρίες".

Το φαινόμενο CCD προκάλεσε τον θάνατο του 90% των βιομηχανικά καλλιεργούμενων κυψελών στις Η.Π.Α. παράλληλα, ερευνητές από αμερικανικά πανεπιστήμια τυποποίησαν την ύπαρξη ιού ο οποίος, όπως ισχυρίζονται, προκάλεσε τους θανάτους των μελισσών. Πιστεύεται ότι ο ιός προέρχεται από τις εισαγόμενες από το εξωτερικό μέλισσες αλλά και βασιλικό πολτό και εξαπλώθηκε ταχύτατα στις μελισσοκομικές μονάδες της χώρας.

Φαίνεται τελικά ότι, η αύξηση της χρήσης νέο-νικοτονοειδών εντομοκτόνων [wiki/Neonicotinoid] και φυτοφαρμάκων (π.χ. acetamiprid, clothianidin, andimidacloprid), ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τους πρόσφατους σχετικά θανάτους μελισσών [Krupke et al.2012, Pettis et al. 2012, Schneider et al. 2012, Tapparo et al. 2012]. Το 2013. επίσημη έκθεση της “Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ασφαλείας – European Food Safety Authority” υπογραμμίζει ότι τα νέο-νικοτινοειδή επάγουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο για τις μέλισσες [www.emfexplained.info]. 

Το φαινόμενο CCD πιθανώς να αποτελείται γενικότερα από έναν συνδυασμό παραγόντων όπως μολύνσεις, stress αλλαγής περιβάλλοντος, κακή διατροφή, φυτοφάρμακα, κ.α. [Ratnieks & Carreck 2010]. Δεν φαίνεται να εμπλέκεται η ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας στο φαινόμενο.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Blackman et al. 1989, Blackman CF et al. Multiple Power Density Windows and Their Possible Origin. , Bioelectromagnetics , V.10(2), pp.115–128, 1989
• Favre 2011, Favre D, Mobile phone-induced honeybee worker piping, Apidologie, V.42(3), pp.270-279, 2011
• Gary & Westerdahl 1981, Gary NE & Westerdahl BB. Flight, orientation, and homing abilities of honeybees following exposure to 2.45-GHz CW microwaves, Bioelectromagnetics, V.2, pp.71–75, 1981
• GOI 2011, Government of India , Report on possible impact of communication tower on wildlife birds and bees, Ministry of Environment and Forests, report, 2011
• Kirschvink JL et al. Measurement of the threshold sensitivity of honeybees to weak, extremely low-frequency magnetic fields, J of Experim Biology , V.200(9), pp.1363–1368, 1997
• Krupke et al.2012, Krupke CH et al. Multiple Routes of Pesticide Exposure for Honey Bees Living Near Agricultural Fields, In Smagghe, Guy PLOS One , V.7(1), 2012
• Mao et al. 2013, Mao W, Schuler MA & Berenbaum M R, Honey constituents up-regulate detoxification and immunity genes in the western honey bee Apis mellifera, Proc of the US Nat Academy of Sciences, V.110, p.8842, 2013
• Pettis et al. 2012, Pettis J et al. , Pesticide exposure in honey bees results in increased levels of the gut pathogen Nosema, Naturwissenschaften, V.99(2), pp.153–158 , 2012
• Ratnieks & Carreck 2010, Ratnieks FLW & Carreck NL, Clarity on Honey Bee Collapse? Science,, V.327(5962), pp.152–153, 2010
• Sainudeen Sahib 2011, Sainudeen Sahib S, Impact of mobile phone on the density of Honey Bees, Mun Ent Zool , V.6(1), pp.396-399, 2011
• Schneider et al. 2012, Schneider CH et al. RFID Tracking of Sublethal Effects of Two Neonicotinoid Insecticides on the Foraging Behavior of Apis mellifera, In Chaline N PLOS One , V.7 (1), 2012
• Tapparo et al. 2012, Tapparo A et al. Assessment of the Environmental Exposure of Honeybees to Particulate Matter Containing Neonicotinoid Insecticides Coming from Corn Coated Seeds, Envir Science and Technology , V.46 (5), pp.2592–2599, 2012