Εκπαίδευση: Η ώρα της επιστήμης

Γράφω για πράγματα για τα οποία άλλοι έχουν μιλήσει, μιλούν ή θα μιλήσουν καλύτερα από εμένα. Όποια στιγμή κουραστείς, μη διστάσεις να «πατήσεις» το x πάνω δεξιά και να συνεχίσεις ό,τι έκανες. Μέχρι τότε όμως παρακολούθησέ με. Σε ενημερώνω από τώρα ότι θα αποφύγω την επίκληση στο συναίσθημα και στο ήθος. Θα αξιοποιήσω τη λογική, αν και γνωρίζω, σου το δηλώνω, πως αυτή δεν αρκεί.         

Βρισκόμαστε στο έτος 2020. Παράξενη χρονιά. Η παγκόσμια τάξη πραγμάτων αλλάζει και μαζί της και η εκπαίδευση. Το τελευταίο διάστημα έχω επισκεφθεί διάφορα εκπαιδευτικά fora, όπως ενδεχομένως κι εσύ. Πολλές οι συζητήσεις γύρω από την εξ αποστάσεως και τη δια ζώσης διδασκαλία. Στο τραπέζι τίθενται προς διαπραγμάτευση ζητήματα τα οποία δεν συνιστούν θέματα προς συζήτηση εντός μιας δημοκρατικής κοινωνίας, όπως είναι η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και οι θεμελιώδεις ελευθερίες.

Οι εκπαιδευτικοί, ανάλογα με τα μέσα και τις δυνατότητες που είχε και έχει καθένας, ανταποκρίθηκαν στις δυσμενείς και πρωτόγνωρες αυτές συνθήκες με το παραπάνω. Όντως, η εξ αποστάσεως διδασκαλία, το τηλε-μάθημα, ήταν μια επιλογή που, δεδομένου του πρωτόγνωρου της συνθήκης δημιούργησε διάφορες αντιπαραθέσεις ανάλογα με τη λογική του καθενός. Λογική. Μια έννοια σχετική και αυτή τελικά.

Η φύση της εκπαίδευσης όμως δεν αποτελεί έννοια σχετική. Αν αφήσουμε στην άκρη ιδεολογικούς προσανατολισμούς και θυμηθούμε τις αρχές των επιστημών της αγωγής, το τοπίο μοιάζει να καθαρίζει. Η έννοια της δια ζώσης εκπαίδευσης είναι απόλυτη όπως απόλυτη είναι και η έννοια του τηλε-μαθήματος. Όπως απόλυτο είναι πως το τηλε-μάθημα δε δύναται να αντικαταστήσει επάξια τη δια ζώσης διδασκαλία. Ας μείνουμε σε αυτή την παραδοχή λίγο παραπάνω.

Συχνά αναφερόμαστε στην ευελιξία σε καταστάσεις που την απαιτούν. Είναι όμως σημαντικό να σταθούμε για άλλη μια φορά προσεκτικοί, καθώς η ευελιξία έχει και αυτή τα όριά της. Ευελιξία: η ικανότητα να κάνεις αμέσως τις απαραίτητες αλλαγές ώστε να ανταποκριθείς στις μεταβαλλόμενες ανάγκες. Τι συμβαίνει όμως όταν η ανταπόκριση στις «μεταβαλλόμενες ανάγκες» -εάν όντως θεωρηθούν ανάγκες- μεταβάλλει πανανθρώπινες αξίες και θεμελιώδεις αρχές; Οι σημαντικές αλλαγές στην εκπαίδευση χρειάζεται να λαμβάνουν υπόψη τους επιστήμονες και πρακτικούς της εκπαίδευσης. Πρόκειται για επιστήμη, όχι για πολιτική.