Γιατί ο φασισμός επανεμφανίζεται;

Για τον ιστορικισμό η εμφάνιση του φασισμού είναι μια ακατανόητη οπισθοδρόμηση στον συνεχή αγώνα της ανθρωπότητας για περισσότερη δημοκρατία και ειρήνη. Αντίθετα για τον Βάλτερ Μπένγιαμιν πρόκειται για ένα ακόμα επεισόδιο, το πιο πρόσφατο και βίαιο της διαρκούς «κατάστασης εκτάκτου ανάγκης» που παραδοσιακά βιώνουν οι καταπιεσμένοι. Το λάθος της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας ήταν ότι υιοθέτησε την αντίληψη της προόδου και της αδιάκοπης και αναπότρεπτης εξέλιξης της ανθρωπότητας. Σε αυτήν την εξέλιξη, καθώς και στην αντίληψη της προόδου μέσα σε έναν ομοιογενή και κενό χρόνο, ασκεί κριτική ο Μπένγιαμιν. Η αριστερά δέσμια αυτής της αντίληψης, δεν διείδε τον επερχόμενο όλεθρο, καθώς η βιομηχανική πρόοδος και οι τεχνολογικές καινοτομίες μπόρεσαν, τελικά, να συμβαδίσουν αρμονικά με το φασιστικό κίνημα και τη ναζιστική θηριωδία. 

Για τον Χομπσμπάουμ η άνοδος του φασισμού ήταν αποτέλεσμα των ανυπέρβλητων εσωτερικών αντιφάσεων της καπιταλιστικής οικονομίας, η οποία κατά τη διάρκεια της κρίσης του 1929 δημιούργησε τη μαζική ανεργία. Στο γερμανικό Ναζιστικό Κόμμα στα χρόνια της Ύφεσης τα περισσότερα μέλη του ήταν άνεργοι (Χομπσμπάουμ, 2010). Το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα ήρθε σε δεινή θέση τόσο εξαιτίας της Ύφεσης, όσο και γιατί η Κομιντέρν υποτίμησε τον κίνδυνο του εθνικοσοσιαλισμού και ακολούθησε πολιτική απομόνωσης απέναντι στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα.

Κι αναρωτιέται κανείς: Μήπως το ίδιο συμβαίνει και σήμερα;

Στην Ιταλία και παντού η Αριστερά παρουσιάζεται διασπασμένη, την ώρα που η συνασπιμένη δεξιά με την ακροδεξιά ως εμπροσθοφυλακή, επελαύνει…