Για την πρακτική λογική

 Μέσα σε μισό αιώνα πόσο άλλαξε η σκέψη μου πάνω στη λειτουργία της πρακτικής λογικής. Μετά την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών είχα μια αίσθηση της νέας κουλτούρας της Λογικής. Ήταν εμφανής η ανάγκη να αντιδράσουμε ενεργητικά, δραστικά στους φανατισμούς του παρελθόντος∙ αξιοποιήθηκε δεόντως το έργο του Λούκατς «Η καταστροφή της λογικής»(1954), μόνο εν μέρει σωστό (ο μαρξιστής φιλόσοφος έθετε πολλά πράγματα κάτω από την ετικέτα  του παράλογου). Σήμερα, όταν σκέφτομαι τη λειτουργία που αποδίδουν στην πρακτική λογική ο Σενέκα ή ο Καντ, μου έρχονται ανατριχίλες: μια διαρκής εποπτεία σε ό,τι είναι ζωντανό στον άνθρωπο, ένα είδος συνεχούς ανάληψης για να εκφράσει ένστικτα, ερεθίσματα, συναισθήματα στο όνομα της λογικής που μόνο αυτή δίνει την ελευθερία. Σήμερα συγκρίνω την υποχρέωση της πρακτικής λογικής μ’ εκείνη του καλού γεωργού που εμπιστεύεται τη φύση και παρεμβαίνει μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο για την επιβίωση και την απόδοση των σπαρτών. Αλλά, αναμφισβήτητα, αυτή η ελάχιστη υποχρέωση της πρακτικής λογικής είναι απολύτως απαραίτητη. 

*Ο Φοίβος Γκικόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ