«zero-hours contracts»: Ο ευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

Ποιος δεν έχει δει και ξαναδεί το φιλμ “Cinderella Man”, του Ron Howard που περιγράφει την αληθινή ιστορία επιβίωσης του μποξέρ James Braddock (εκπληκτική ερμηνεία από τον Russell Crowe) τα μαύρα χρόνια της Παγκόσμιας Οικονομικής Κρίσης του Καπιταλισμού (τέλος δεκαετίας 20, αρχές δεκαετίας 30);

Συνηθισμένη ήταν η εικόνα στις αποβάθρες από άνεργους οι οποίοι περίμεναν κάθε πρωί να τους επιλέξει ο εργολάβος για όσες ώρες τους χρειαζόταν, με μεροκάματο πείνας και φυσικά χωρίς ασφάλιση.

Κοντεύει να κλείσει ένας αιώνας (!) από τότε και έχουν αλλάξει μόνο δύο πράγματα: α) η φυσική παρουσία του εργολάβου έχει αντικατασταθεί από SMS και β) δεν υπάρχει η κοινωνική αλληλεγγύη. Οι άνθρωποι είναι απομονωμένοι. Η μοντέρνα εξαθλίωση λέγεται τώρα πλέον “zero-hours contracts” (έχει επικρατήσει η αγγλική ονομασία) και έχει επεκταθεί δυστυχώς σε όλους σχεδόν τους εργασιακούς χώρους: στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, με στατιστικές του 2011, από 20% έως και 60% στην εστίαση και στα ξενοδοχεία, 15% έως 30% στην υγεία, 10% έως 40% στην εκπαίδευση, 60% στην βοήθεια κατ’οίκον, με ισχυρές τάσεις ανόδου σε όλους τους τομείς.

Πρόκειται για ‘συμβόλαιο’ εργασίας χωρίς σαφή ορισμό, χωρίς καθορισμό δικαιωμάτων και κυρίως χωρίς διασφάλιση ωραρίου. Οι εργοδότες: α) καλούν τους εργαζόμενους να εργαστούν για όσες ώρες κρίνουν αναγκαίες, β) δεν έχουν υποχρέωση να τους διασφαλίσουν ελάχιστο αριθμό ωρών ανά μονάδα χρόνου (π.χ. ημερησίως, εβδομαδιαίως, μηνιαίως), γ) αποφεύγουν παρανόμως να παρέχουν άδειες διακοπών, ασθένειας, εγκυμοσύνης, λοχείας, κ.α., δ) μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν σε εργασία διαφορετική από την ειδικότητά τους.

Ας σημειωθεί ότι παντού φυτρώνουν εξειδικευμένες εταιρείες οι οποίες “ενοικιάζουν” εργαζόμενους σε πολυεθνικές λαμβάνοντας το ποσοστό του μεσάζοντα και ελέγχοντας την απόδοση του “προϊόντος” τους. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ακόμη πιο εύθραυστη και εξαρτώμενη η θέση του εργαζόμενου.

Τα Κράτη, εμμέσως πλην σαφώς, στηρίζουν την μοντέρνα αυτή εκδοχή σκλαβιάς, καθώς δεν επεμβαίνουν στην ασυδοσία η οποία πηγάζει από το εξωφρενικό του θέματος και την ασάφεια της νομοθεσίας και ταυτόχρονα χρησιμοποιούν τα “zero-hours contract” ενάντια στον άνεργο: εάν αρνηθεί ο εργαζόμενος ένα τέτοιου είδους contract, χάνει τα πιθανά κοινωνικά βοηθήματα που λαμβάνει (αυτό συνέβη στην Γερμανία, σε άνεργη δασκάλα δημοτικού, όταν αρνήθηκε προσωρινή θέση πωλήτριας σε sex shop…) και “τιμωρείται” ταυτόχρονα με επιμήκυνση του χρόνου παραμονής του στην ανεργία. Το ίδιο τιμωρητικό μοτίβο εφαρμόζεται από τις εταιρείες για τα λεγόμενα “missing calls”, όταν δηλαδή σε κλήση του εργοδότη, οποιαδήποτε ώρα, ο εργαζόμενος δεν απαντήσει. Ο παραβάτης μπαίνει σε μαύρη λίστα και δεν ξανακαλείται...

Είναι άπειρες οι εταιρείες οι οποίες χρησιμοποιούν “zero-hours contracts”. Ενδεικτικά: Η αλυσίδα αθλητικών ειδών “Sports Direct” (90% του προσωπικού της). Η μεγαλύτερη παγκοσμίως αλυσίδα αιθουσών κινηματογράφου “Cineworld” (80%), “McDonald”, “Burger King”, “Domino's Pizza”  (από 60% έως και 90%), η εταιρεία ειδών υγείας και ομορφιάς Boots (40%). Η “Amazon”, όπως έχει καταγγελθεί χρησιμοποιεί "αμφιλεγόμενα" zero-hours contracts ως εκφοβιστικό και τιμωρητικό εργαλείο για τους υπαλλήλους της. Οι δύο από τις μεγαλύτερες αλυσίδες pub και bar στην Μεγάλη Βρετανία η “J D Wetherspoon” και η “Spirit Pub Company” έχουν συνολικά 40.000 υπαλλήλους (το 80% του δυναμικού τους) με μηδενικά συμβόλαια, χωρίς διασφάλιση εργασίας κάθε εβδομάδα.

Μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί πως η αβεβαιότητα των “zero-hours contracts” μεταφέρεται στην προσωπική ζωή του άνεργου – εργαζόμενου. Αδυνατεί να προγραμματίσει το παραμικρό, ακόμη και την φροντίδα των παιδιών του όντας συνεχώς “standby” με το αυτί περιμένοντας το πολυπόθητο τηλεφώνημα....