«Frangar, non flectar» και αντίστροφα

 Frangar, non flectar: «σπάω, αλλά δεν λυγίζω». Αν κάποιος ακολουθούσε με αυστηρότητα αυτή τη ρήση, θα βρισκόταν αμέσως σε χίλια κομμάτια: ειδικά στους καιρούς μας, όπου η υποκρισία είναι πάντα παρούσα και βαριά και το λύγισμα είναι μία από τις πιο υψηλές αξίες. Καλύτερα, λοιπόν, flectar, non frangar: «λυγίζω, κι έτσι δεν σπάω»∙ ένας παλιός μύθος του Αισώπου, διαδεδομένος ακόμη και στη μακρινή Ινδία, χρησιμοποιούσε το παράδειγμα της δρυός και του καλαμιού: ο καταστροφικός αέρας ξερίζωνε την άκαμπτη δρυ, και όχι το καλάμι, που λύγιζε. Αλλά ακόμη και η ακολουθία της αντίστροφης ρήσης επιφέρει μεγάλους κινδύνους: για παράδειγμα, λυγίζοντας και λυγίζοντας ξανά, ακόμη και κάποιος συνεπής, ικανός, εργατικός, σχολαστικός, μπορεί να βρεθεί στα τάρταρα: είναι πιθανό να γίνει ένα κλαδάκι στο έλεος του ανεμοθύελλας της κοινωνίας. Ανάμεσα στα κομμάτια και το κλαδάκι υπάρχει βέβαια μια διαφορά βάρους, αλλά είναι δύσκολο να πούμε πια από τις δύο καταστάσεις είναι χειρότερη.

*Ο Φοίβος Γκικόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ