Μύθοι και πραγματικότητα για την ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας

Οι πολέμιοι της Κινητής Τηλεφωνίας

 Ας ξεκινήσουμε από την επιστημονική και στατιστική βεβαιότητα:

 1. Η ακτινοβολία κινητών τηλεφώνων (ΚΤ), Σταθμών Βάσης Κεραιών (ΣΒ) κινητής τηλεφωνίας, ραδιοφώνου και TV, διαθέτει μεγίστη ενέργεια 11 μeV, ενώ το ορατό φώς 3.000.000 μeV (μέση τιμή). Εάν το φως της λάμπας των εκατομμυρίων μeV δεν θραύει το DNA μας, πόσο μάλλον οι προαναφερθείσες συσκευές των 11 μeV…

2. Πάντοτε, ο χρήστης επιβαρύνεται ακτινικά πολύ περισσότερο από το κινητό του τηλέφωνο εν λειτουργία, παρά από τον πλησιέστερο ΣΒ (λόγω του “νόμου του αντιστρόφου του τετραγώνου της απόστασης”).

3. Η μετρούμενη ισχύς σε οποιοδήποτε σημείο ελεύθερης κυκλοφορίας, κοντά σε κεραίες κινητής τηλεφωνίας, είναι από δεκάδες έως χιλιάδες φορές κάτω από τα θεσμοθετημένα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή όρια. Ήδη τα εν λόγω όρια είναι τουλάχιστον 50 φορές κάτω από το πιθανολογούμενο κατώφλι εμφάνισης αμφιλεγόμενων βιολογικών επιπτώσεων.

4. Παρ’ όλο που είναι εξ’ίσου ασήμαντη η έκθεση του πληθυσμού, οι ΣΒ τηλεόρασης και ραδιοφώνου, εκπέμπουν σε kiloWatts και MegaWatts, ενώ της κινητής τηλεφωνίας σε Watts. Οπουδήποτε στον χώρο της πόλης, ένας ΣΒ ραδιοφώνου σχεδόν πάντα, επιβαρύνει ηλεκτρομαγνητικά τον πολίτη όσο όλοι οι παρευρισκόμενοιΣΒ κινητής τηλεφωνίας.

5. Δεν υπάρχει ούτε μία πειραματική εργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία να καταλήγει σαφώςότι η έκθεση σε ακτινοβολία από ΣΒ ή ΚΤ προκαλεί βιολογική βλάβη , επακριβώς περιγραφόμενη, και το οποίο συμπέρασμα να έχει παραχθεί με τις ίδιες ακριβώς πειραματικές συνθήκες από άλλη ερευνητική ομάδα, ανεξάρτητη της πρώτης.

6. Υπάρχουν σαφείς στατιστικές αποδείξεις μόνο για το ότι με την αύξηση της χρήσης των ΚΤ, αυξάνουν τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα.

7. Σύμφωνα με το NationalCancerInstitute (NCI-USA) το 47% των ανδρών στις Η.Π.Α. και το 37% των γυναικών θα εμφανίσει σε κάποια στιγμή της ζωής του κακοήθη νεοπλασία καθώς ο καρκίνος είναι κοινή, εντελώς κοινή νόσος. Είναι αυτονόητο κατά συνέπεια ότι, στην περιοχή ενός Σταθμού Βάσης Κινητής Τηλεφωνίας ή στην γειτονιά ενός κινηματογράφου, οι μισοί άνδρες και πάνω από το 1/3 των γυναικών θα αναπτύξουν καρκίνο, χωρίς να ευθύνονται ούτε οι τηλεπικοινωνίες, ούτε βεβαίως η βιομηχανία του θεάματος και ο HarrisonFord...

  Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ – W.H.O) διαπιστώνει ότι ο φόβος των πολιτών λόγω ελλιπούς ή /και λανθασμένης πληροφόρησης, ιεραρχικά είναι α) κινητή τηλεφωνία, β) ακτίνες Χ, γ) ραδόνιο και τελευταία δ) υπεριώδης ακτινοβολία. Κατά τον WHO,  ή ορθή σειρά είναι η ακριβώς αντίστροφη: α) υπεριώδης ακτινοβολία, β) ραδόνιο γ) ακτίνες Χ και τελευταία δ) κινητή τηλεφωνία. Παρ’ όλα αυτά εμφανίζονται πολλά άρθρα στην διεθνή βιβλιογραφία, ακόμη περισσότερες συνεντεύξεις στα ΜΜΕ και πολλοί ψίθυροι στην καθημερινή ζωή, για την επικινδυνότητα της κινητής τηλεφωνίας. Τρείς κατηγορίες επικριτών ανιχνεύονται:

 Οι καλοπροαίρετοι ερευνητές (και υπάρχουν παρά πολλοί), δημοσιεύουν σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, αποπειρώνται να τηρήσουν την δεοντολογία πειραματισμού και συγγραφής. Τα συνήθη λάθη ή κενά στις μελέτες τους στην απόπειρα τους να επιβεβαιώσουν την πρόκληση βιολογικών βλαβών συνοψίζονται στα εξής:

• Πολύ μικρός αριθμός δεδομένων, βιασύνη και πολλαπλοί ερευνητικοί στόχοι. Π.χ. ο καρκίνος του εγκεφάλου είναι σχετικά σπάνια ασθένεια, αλλά τα είδη του είναι πολλά και διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους από πλευράς αιτίας, κυτταρικής υφής, εξέλιξης (π.χ. γλοίωμα, αστροκύττωμα, μετάσταση, αιμαγγειοβλάστωμα, κ.α.). Δεν είναι δυνατόν μελετώντας 10-12 περιστατικά, 5 διαφορετικών μορφών καρκίνου ορισμένα των οποίων αναπτύσσονται αργά για πολλά χρόνια, να εξάγονται σοβαρά συμπεράσματα ...για την σχέση τους με την κινητή τηλεφωνία.
• Χρήση μικρών πειραματόζωων και λανθασμένη μεταφορά συμπερασμάτων σε ανθρώπους για δύο λόγους: α) Από ακτινοβιολογικήπλευρά, οι  ποντικοί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι (απορροφούν κατά προτίμηση) στις συχνότητες της κινητής τηλεφωνίας, ενώ οι άνθρωποι στις συχνότητες του ραδιοφώνου και β) η ενέργεια RF απορροφάται από ολόκληρο το μικρό ζώο, ενώ αντίθετα, κυρίως επιδερμικά από τον άνθρωπο (διαφορά απορρόφησης από 10 έως 20 φορές).
• Κακή επιλογή δοσιμετρικών μεθόδων ή/και κατάλληλων οργάνων λόγω άγνοιας.
• Λειψή σφαιρική γνώση ενός θέματος από την φύση του, επιστημονικά πολύπλοκου (ιατρική - ογκολογία, τεχνολογία, φυσική, βιολογία, ακτινοβιολογία, στατιστική, επιδημιολογία, κ.α.).

Οι μελέτες ερευνητών, “ενδιάμεσης προαίρεσης” χαρακτηρίζονται από τις αδυναμίες της προηγούμενης κατηγορίας και επιπρόσθετα ταυτοποιούνται από τα κάτωθι (εν όλω ή εν μέρει):

• Δεν παρουσιάζονται οι απόψεις δεκάδων σοβαρών μελετητών ή consortia ερευνητών ιδρυμάτων τα οποία καταλήγουν σε αντιδιαμετρικές απόψεις από αυτές του συγγραφέως. Παρουσιάζουν στην εργασία τους μόνο τα δικά τους συμπεράσματα.
• Συχνά, δεν περιέχουν νέα στοιχεία τα οποία να δικαιολογούν την δημοσίευση της εργασίας τους.
• Δεν υποβάλουν την μελέτη τους σε σοβαρά επιστημονικά περιοδικά για κρίση. Αντίθετα  την υποβάλλουν σε χαμηλής επιρροής (χαμηλού “ImpactFactor”) περιοδικά ή εντελώς περιφερειακά ή άσχετου επιστημονικού πεδίου, ώστε να αποφύγουν πιθανή απόρριψη από τους εκδότες.
• Δημοσιεύουν την μελέτη τους συχνά μόνο στην δική τους ιστοσελίδα (όπως ο γνωστός νευροχειρουργός DrViniGautamKhurana).
• Κάνουν λογικά “άλματα” από μη-αξιόλογες διαπιστώσεις σε τραγικά συμπεράσματα: “…καθώς προσδίδεται εξωτερική ενέργεια από το ΚΤ στο κύτταρο, την απορροφά και συντονίζεται παλλόμενο με ακόμη μεγαλύτερο πλάτος, με απρόσμενες βλαπτικές συνέπειες, ακόμη και πρόκληση λευχαιμίας ή καρκίνου”. Δεν γνωρίζει βέβαιο ο μελετητής ότι τα βιοφυσικά χαρακτηριστικά των κυττάρων του απαγορεύουν τον οποιοδήποτε συντονισμό...
• Επιλογή ακατάλληλων στατιστικών παραμέτρων. Για παράδειγμα, σε μία ψηφιακή οθόνη, μία μπλε βάρκα δεν φαίνεται εύκολα σε γαλάζια θάλασσα από ψηλά. Ο χρωματισμός της βάρκας σε κόκκινη βοηθά στον εντοπισμό της. Η βάρκα όμως στην πραγματική ζωή παραμένει μπλε. Αντίστοιχα, σε μία μελέτη,άνοδος π.χ. κατά 0,4 % στο ποσοστό των ανιχνευόμενων περιπτώσεων καρκίνου θεωρείται μη-αξιόλογη. Εάν όμως αντί για την παράμετρο “% ποσοστό”, ως στατιστικό εργαλείο επιλεγεί η παράμετρος“OddsRatio”, η τιμή 0,4% μετατρέπεται εύκολα σε 4,0% και γίνεται αυτόματα ανησυχητική καθώς ο αμύητος αναγνώστης συναισθητικά νομίζει ότι πρόκειται για απλή ποσοστιαία αύξηση. Η αύξηση όμως της καρκινογένεσης εξακολουθεί να παραμένει ασήμαντη.

Οι αιτιάσεις ατόμων “κακής προαίρεσης”. Τα άτομα αυτά (στην μεγάλη πλειοψηφία τους άσχετα με το αντικείμενο, έως χωρίς οποιαδήποτε εκπαίδευση) απευθύνονται (συνήθως μέσω Διαδικτύου) στο θυμικό των ανθρώπων, την έμφυτη τεχνοφοβία και την αμάθεια, επιζητώντας σε πρώτο επίπεδο, την κατάκτηση των 15 λεπτών δημοσιότητος που θα έλεγε και ο Andy Warhol.

 Ισχυρίζονται ότι η βλαπτική επίδραση των κινητών στην υγεία, είναι μεγαλύτερη π.χ. από τον αμίαντο και το κάπνισμα. Συσχετίζουν την τεχνολογία με λέξεις γνωστές στον πληθυσμό οι οποίες εξασφαλισμένα προκαλούν τρόμο και πανικό όπως λευχαιμία, καρκίνος, AIDS, αυτοκτονία, συγκόλληση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, λιώσιμο υδραργύρου από τα σφραγίσματα των δοντιών, βλάβες στα έμβρυα, σχιζοφρένεια, οτιδήποτε γίνεται copy-paste από τα ιατρικά λεξικά.

 Εκτός των προφανών ψευδών αυτών ισχυρισμών, προστίθεται και η ψευδο-επιστήμη στο διαδίκτυο για ψήσιμο αυγών με την βοήθεια ΚΤ, κ.λπ. Τονίζεται (πληθώρα επεξηγήσεων σε σοβαρές δημοσιευμένες μελέτες) ότι το κινητό τηλέφωνο δεν είναι εφικτό α) να ψήσει αυγά και να παρασκευάσει popcorns, β) να προσελκύσει ηλεκτρικά κεραυνό κατά την διάρκεια καταιγίδας, γ) να προκαλέσει έκρηξη σε σταθμός βενζίνης και δ) δεν ευθύνεται για την μείωση του πληθυσμού των μελισσών.

 Συχνά σε όλα τα παραπάνω υποκρύπτεται η προώθηση στην αγορά υποπροϊόντων, ιδιαίτερα κερδοφόρων, εφάμιλλων των “γιατρικών” και “φίλτρων” των αστρολόγων και μαγισσών. Χαρακτηριστικά πωλούνται “αντι-ηλεκτρομαγνητικά” προϊόντα όπως: Εξαρτήματα κινητών τηλεφώνων τα οποία σφυρίζουν όταν η ακτινοβολία αρχίζει να δημιουργεί καρκινικά κύτταρα, μενταγιόν και κονκάρδες ή αυτοκόλλητα επί κινητών τηλεφώνων, οθονών και laptops, θωρακισμένα γάντια για επαφή με τα πληκτρολόγια, ποδιές και καπέλλα με επένδυση μολύβδου για εργασία σε υπολογιστές, υγρά κατά της ηλεκτρομαγνητικής μόλυνσης, μολύβδινες θήκες για κινητά. Ρουχισμός ενισχυμένος με πλέγμα αργύρου ή μολύβδουόπως κάλτσες, πάτοι παπουτσιών, πιζάμες, εσάρπες, στηθόδεσμοι, σεντόνια, εσώρρουχα. “Κλωβοί Faraday” (μολύβδινο συρματόπλεγμα) για πλήρη κάλυψη κατοικιών, βεράντας, δωματίων κρεββατοκάμαρας. Ισχυρίζονται ότι τα “αντι-ηλεκτρομαγνητικά” προϊόντα τους “εναρμονίζουν το μορφογενετικό πεδίο ενός ατόμου”(;) και το κατεστραμμένο “FengShui” (;) προστατεύουν από την “γεωπάθεια” (;), κ.α.

 Εμπίπτουν όλα στην κατηγορία της τρομολαγνείας και της απάτης.

 Είναι πρακτικά αδύνατο να αποδειχθεί επιστημονικά ότι οποιοσδήποτε παράγοντας είναι εντελώς ακίνδυνος για την υγεία, ενώ αντίθετα είναι πολύ πιο εύκολο να αποδειχθεί ότι είναι, έστω και σε μικρό βαθμό, επικίνδυνος [Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας – ΕΕΑΕ].

*Ο Κώστας Κάππας είναι καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Ακτινοφυσικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και του Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας